Urbo
"Eĉ signo ne restis, kie urbo estis"
- ~ Zamenhof
"Ne bruu ribele, nun el eb’ iru urben. (eb' estas mallongigo de ebeno)"
- ~ stultulo pri urbo
"Estas interese por mi, vere, diskuti kun vi pri tiuj aferoj..."
- ~ iu pri ĉi tiu artikolo
"Voluntez lektar la tre interesiva informaji sube "
- ~ idisto
"Salute entusiastas de interlingua!"
"Kio estas la fonto de ghi?"
"Ĉi tiu artikolo vere impresas min kiel tre malbona artikolo"
Urbo estas vasta aro de domoj, aranĝitaj laŭ stratoj. Alivorte, urbo estas loĝa kolonio kun precipe grava statuso kiu diferencigas ĝin de vilaĝo.
En Genezo (ĉap. 2 kaj sekvaj), la unua viro estis kreita, post la unua virino. Ili havis du filojn - Kainon kaj Habelon. La unua murdis la duan, estis malbenita, foriris kaj... edziĝis al virino kaj fondis urbon! Kiel klarigi la devenon de la homoj, kiuj devis loĝi en tiu urbo?
Enhavo
- 1 Moroj
- 2 Ĝemelurboj
- 3 Sur zebra pasejo
- 4 Akiro
- 5 VILAĜA TOMBEJO
- 6 Aforismo de Beresdorf
- 7 Listo de Urboj
- 7.1 Britio (Britannia, novlatine Britannia Magna)
- 7.2 Cipro (Cyprus)
- 7.3 Ĉeĥio (Germania Libera, novlat. Cechia)
- 7.4 Danio (Iutae, novlatine Dania)
- 7.5 Finnlando (novlatine Finlandia, Finnia)
- 7.6 Francio (Gallia, novlatine Francia)
- 7.7 Germanio (Germania)
- 7.8 Hispanio (Hispania)
- 7.9 Irlando (Scotia Major, Hibernia)
- 7.10 Italio (Italia)
- 7.11 Kroatio (Dalmatio, novlatine Croatia)
- 7.12 Nederlando (Germania Inferior)
- 7.13 Pollando (Germania Libera, novlatine Polonia)
- 7.14 Portugalio (Lusitania)
- 7.15 Prusio (Borussia)
- 7.16 Rumanio (Dacia, neulat. Romania)
- 7.17 Serbio (Moesia Superior)
- 7.18 Slovakio (Germania Libera, neulat. Slovacia)
- 7.19 Svedio (novlat. Suecia)
- 7.20 Svislando (Helvetia)
- 7.21 Turkio (Asia, novlat. Turcia)
- 8 Azio
- 9 Afriko
Moroj[redakti]
En urboj loĝas diversaj homoj, kiuj devas lerni intertoleri. Do liberalaj moroj kaj reciproka respekto inklinas regi en urboj. Tamen la novaj ĉirkaŭurbaj komunumoj kaj ankaŭ la malnovaj kampara Komunumo de Nacioj estas tre homogenaj kaj ne sentas devon toleri diversecon.
Krome en la ĉirkaŭurbaj komunumoj inklinas loĝi fortuloj kaj en la urboj malfortuloj. La kamparanoj ofte estas malfortaj, sed ili estas des pli moralismaj.
Ĝemelurboj[redakti]
La rilato inter du urboj devas simili pli al frata rilato, ol al ĝemela. Se iu havus ĝemelon, ili aspektus simile, kaj tiuj samaĝus. Ĝemeloj *preskaŭ* nepre havas biologie ambaŭ la samajn du gepatrojn, sed persono povas havi gefratojn adoptitajn. Oni povas havi nur unu ĝemelon, sed povas havi plurajn gefratojn. Ĝemela urbo elvokas la ideon de tia kiel Budapeŝto, kiu konsistas el la partoj Buda kaj Pest, ĉiu sur sia flanko de la Danuba rivero.
Sur zebra pasejo[redakti]
Maljunulo trairas straton sur la pasejo. Aŭtomobilo trafas lin kaj ĵetas lin teren. La stiranto haltas kaj krias kolere:
- Estu pli atenta!.
- Kial? Ĉu eble nun vi retroveturas?
Akiro[redakti]
Braveco prenas urbojn, kaj malsaĝo - kreditojn.
VILAĜA TOMBEJO[redakti]
Antaŭ komenci labori en vilaĝo, nova kuracisto vizitis lokan tombejon, sed li trovis ĝin iomete...malgranda.
Aforismo de Beresdorf[redakti]
Hodiaŭ du trionoj de la loĝantaro vivas en la grandaj urboj aŭ en la ĉirkaŭaĵoj, la alia triono sur aŭtoŝoseo atendas eblecon eliri.
Listo de Urboj[redakti]
Urbaj nomoj apartenas al ties naciaj lingvoj. Tial esperantigi ilin ni ne rajtas kaj tre ofte eĉ ne povas. En Muenchen loghas germanoj, sed ne angloj nek poloj; tial ni devas diri Muenchen, sed ne Munich aŭ Monachium! Tiel same: Zuerich, Basel, Bonn, Leipzig ktp. Kompreneble, ankau Tampere.Jen la listo de ĉiuj urboj en la mondo kun nacilingvaj nomoj:
Britio (Britannia, novlatine Britannia Magna)[redakti]
- Cambridge: Cantabriga
- Canterbury: Durovernum
- Chester: Deva
- Colchester: Camolodunum
- Dover: Dubris
- Ipswich: Gippevicum, Gypsuicum
- London: Londinium, Augusta Trinobantium
- Oxford: Bellositi Dobunorum, Oxonia
- York: Eboracum
Cipro (Cyprus)[redakti]
Ĉeĥio (Germania Libera, novlat. Cechia)[redakti]
- Brno: Brinna, Brinnium, Bruenna, Bruna, Eburodunum
- Prago: Praga
- Uherské Hradiště: Rediss super Morauam (1301), Hradisst (1325), Radyss (1350), Gradicensis civitas (1383), zem Radisch (1402)
Danio (Iutae, novlatine Dania)[redakti]
- Kopenhago: Hafnia
Finnlando (novlatine Finlandia, Finnia)[redakti]
- Turku: Aboa
Francio (Gallia, novlatine Francia)[redakti]
- Agen: Agennum, Aginum
- Aix-en-Provence: Aquae Sextiae
- Arles: Arelas, Arelate
- Auxerre: Autissiodorum
- Avignon: Avenio, Avinioni
- Besançon: Bisuntium
- Bordeaux: Burdigala
- Clermont-Ferrand: Averna, Claromontium
- Colmar: Columbaria
- Dijon: Diviodunum, Divionum
- Dunkerque: Dunkerciae
- Grenoble: Gratianopolis
- Le Mans: Cenomanum
- Le Puy: Anicium
- Lille: Insulae, Insulis Flandorum
- Limoges: Lemovicum
- Lyon: Lugdunum Sequanorum, Lugdunensis, Leon, Lione
- Marseille: Massilia
- Metz: Divodurum, Mediomatricus, Mettis
- Montpellier: Mons Pellusanus
- Nantes: Nannetum
- Narbonne: Narbona
- Nîmes: Nemausum, Nemausa
- Nico: Nicaea
- Orange: Arausio, Oragnia
- Orléans: Aurelia, Aurelianum, Aureliopoli
- Paris: Lutetia, Lutetia Parisiorum
- Reims: Remis, Rhemes, Durocortorum
- Rennes: Redones, Redonum
- Saint-Malo: Maclovium
- Strasbourg: Argentina, Argentipolis, Argentoracum, Argentorati, Argentoratum, Augusta Trebocorum
- Troyes: Trecae, Tricassium
- Verdun: Virdunum
Germanio (Germania)[redakti]
- Aachen: Aquisgranum, Aquae Grani
- Altdorf: Altdorfii
- Altenburg: Altenburgi in Misnia
- Andernach: Antunacum
- Augsburg: Augusta Vindelicorum
- Bamberg: Babenberga, Baumbergensis
- Bonn: Colonia Bonnensis, Bonna
- Berlin: Berolinum, Colonia ad Sprevum, Colonia Marchica
- Braunschweig: Brunonia, Brunsviga
- Bremen: Brema, Fabirana, Phabiranum Saxorum
- Chemnitz: Chemnicium
- Dortmund: Tremonia
- Dresden: Dresdae
- Düren: Villa Duria
- Duisburg: Duisburgi ad Rhenum, Teutoburgum, Teutopolis
- Erfurt: Bicurgicorum Metropoli, Herevordia
- Essen: Assindia
- Frankfurt am Main: Francofortum ad Moenum, Helenopolis, Vada Francica
- Frankfurt (Oder): Francofortum ad Oderam, Francofortum ad Viadrum, Francofortum Marchionum
- Freiburg im Breisgau: Friburgi Brisgoiae
- Füssen: Foetes
- Görlitz: Gorlici, Gorliticum
- Glückstadt: Tychopolos
- Greifswald: Gryphisvaldia
- Großräschen: Redschin magnum
- Halberstadt: Hemipolis
- Halle (Saale): Salica
- Hamburg: Hammipolis, Hammaburgum, Hammonia
- Hannover: Hanovera, Hannoveria
- Herne: Haranni
- Hof an der Saale: Curia Variscorum
- Ingolstadt: Angelstadium, Auripolis, Ingolstadii
- Jena: Gena, Jenae
- Jülich: Juliacum
- Kassel: Cassel
- Kempten: Campidonum, Cambodunum
- Kiel: Chilonium, Kilia, Kilonia
- Köln: Agrippina Romanorum, Agrippina Ubiorum, Colonia Agrippinensis, Colonia Claudia Ara Agrippinensium, Sancta Colonia Dei Gratia Romanae Ecclesiae Fidelis Filia
- Konstanz: Augusta Turgoïorum, Constantia
- Konz: Contionacum
- Ladenburg: Lopodunum
- Leipzig: Lipsia
- Lübeck: Lubecae
- Magdeburg: Magdeburgum, Virginum civitas
- Mainz: Moguntia, Moguntiacum
- Mayen: Megina
- München: Monacum, Monachii
- Münster: Monasterium
- Neuss: Novaesium
- Nürnberg: Neroberga, Norimberga, Nuremberga
- Paderborn: Padiborna
- Passau: Bacodurum, Batavia, Bathavinus, Bazzowa
- Pforzheim: Phorca
- Regensburg: Ratisbona, Castra Regina
- Saarbrücken: Saravipontus
- Trier: Augusta Treverorum
- Uelzen: Ulyssea
- Wiesbaden: Aquae Mattiacae
- Wittenberg: Vitebergia
- Worms: Vormatia
- Würzburg: Herbipolenci, Herbipolis
- Xanten: Ulpia Traiana
- Zülpich: Tolbiacum
- Zwickau: Cygnea
Hispanio (Hispania)[redakti]
- Barcelona: Barcino, Barchinona, Barcinona
- Bilbao: Flabiobriga
- Cartagena: Carthago Nova
- Granada: Garnatae
- Madrid: Mantua, Martriti
- Osuna: Ursaona
- Salamanca: Salmanticae
- Santandero: Portus Victoriae Iuliobrigensium
- Sevilla: Hispalis
- Toledo: Toletum
- Valladolid: Pincia, Pintia, Valdoletum, Vallisoletum
- Valencio: Valentia
Irlando (Scotia Major, Hibernia)[redakti]
Italio (Italia)[redakti]
- Brindisi: Brundisium
- Bergamo: Bergomi
- Bologna: Bononiae
- Bozen: Bolsanum, Pons Drusi
- Brescia: Brixia
- Capri: Capreae
- Florenco: Firence
- Lecce: Lycium
- Milano: Mediolanum
- Napolo: Neapolis
- Padovo: Padova
- Piacenza: Placentiae
- Romo: Roma
- Seborga: Castrum Sepulcri, Sepulcri Burgum, Seporca
- Trento: Tridentum
- Udine: Utini
- Venecio: Venetiis
- Vicenza: Vicentiae
Kroatio (Dalmatio, novlatine Croatia)[redakti]
- Dubrovnik Ragusa
Nederlando (Germania Inferior)[redakti]
- Alkmaar: Alcmariae
- Amsterdamo: Amstelaedami, Amstelodamum, Amstelredami, Irenopolis
- Arnheim: Arnhemicum, Arnhemii Geldriae, Arnum
- Den Haag: Haga Comitis
- Gouda: Gaudae
- Leeuwarden: Leovardia
- Maastricht: Traiectum ad Mosam
- Nijmegen: Noviomagus
- Roermond: Ruraemunde
- Rotterdam: Roterodamum
- Utrecht: Traiectum, Ultraiecti ad Rhenum
Pollando (Germania Libera, novlatine Polonia)[redakti]
- Bielsko-Biala: Bilici-Biala, Bielici-Biala
- Breslau: Wratislavium
- Gdansko: Gedanum
- Kalisz: Calisia in Suevia
- Krakovo: Cracoviae, Graccouiam
- Liegnitz: Licnicium, Lignitium, Ligus, Lugidunum
- Silezio: Silesia
- Varsovio: Varsovia
Portugalio (Lusitania)[redakti]
Prusio (Borussia)[redakti]
- Danzig: Gedanum
- Elbing: Elbingensis
- Frauenburg: Ginnepolis
- Königsberg: Regiomontanus
- Thorn: Thorunensis
Rumanio (Dacia, neulat. Romania)[redakti]
- Cluj: Claudiopolis
- Cluj-Napoca: Napoca
Serbio (Moesia Superior)[redakti]
Slovakio (Germania Libera, neulat. Slovacia)[redakti]
- Bratislava: Bisonium, Bosania, Brecislaburgum, Busonium
Svedio (novlat. Suecia)[redakti]
- Gotenburgo: (novlat.) Gothoburgum
- Helsingborg: Elsinburgum, Elsenberga
- Lund: Londinium Gothorum, Londini Scanorum, Lunda
- Stokholmo: Holmia
- Strängnäs: Strengnesium
- Uppsala: Upsaliae
- Uranienborg: Uraniburgus
Svislando (Helvetia)[redakti]
- Augst: Augusta raurica, Augusta Rauracorum
- Avenches: Aventicum,
- Bazelo: Basilia, Augusta Basiliensis, Augusta Munatiana, Athenae Helveticorum, Athenae Rauracorum
- Berno: Berna
- Friburgo en Ueĥtlando: Friburgum Nuithonum
- Ĝenevo: Genava, Geneva, Gebenna, Aurelia Allobrogum
- Grizono: Curia
- Morges: Morgiis
- Pruntrut: Brunntrudum, Bruntraut
- Ŝafhaŭzo: Probatopolis, Sebasthusia
- Ŝvico: Suitia
- Soloturno: Solodurum
- Thun: Dunum
- Windisch: Vindonissa
- Vinterturo: Vitudurum
- Yverdon: Ebrodunum
- Zugo: Tugium
- Zuriko: Turicum, Tigurum
Turkio (Asia, novlat. Turcia)[redakti]
- Antioĥo: Antiochia
- Balat: Miletus
- Bergama: Pergamum
- Efes: Ephesus
- Bodrum: Halikarnassos
- Edirne: Hadrianopolis/Adrianopel
- Iskenderun: Alexandretta
- Istanbulo: Bycantinium, Constantinopolis, Nova Roma
- Hissarlik: Troia
Azio[redakti]
Israelo (Iudaea)[redakti]
- Jerusalemo: Hierosolyma, Aelia Capitolina
Libano (Phoinica)[redakti]
Saudi-Arabio (Arabia Petraea, Nabatene)[redakti]
Sirio: (Syria)[redakti]
Afriko[redakti]
Alĝerio (Mauretania Caesarensis)[redakti]
Egiptio (Aegyptus)[redakti]
- Aleksandrio Alexandria
Libio (Cyrene)[redakti]
Maroko (Mauretania)[redakti]
- Tanger: Tingis