Fantomo

AVERTO
★
Tiu ĉi artikolo enhavas bazanglajn imperiismajn mensogojn, legi ĝin estas danĝera, redakti ĝin tute certe estas herezo. Vi estu forigota de via Esperanto-asocio pro tio! ★
★For fiaj angloparolantoj!★

"Fantomo Ulo is on Facebook."

~ Facebook pri fantomo

Ankaŭ vi povos aperigi esperantajn klarigojn ĉe ĉiu ilustrajo!

"Animo estas ena wo de homo"

~ Budisto pri fantomo

"Silenteco estas ĉefa trajto de fantomo"

~ Usonano pri fantomo

"Enskribu en vian memoron"

~ Zamenhof pri iu ajn

"Mi dissekciis tiom da mortintoj, sed animon mi vidis neniam"

~ Rudolf Virchow pri fantomo

"Fantomo hantas en Eŭropo"

~ Karlo Markso pri fantomo

"La spirito fortas sed la karno malfortas"

~ Sankta Paŭlo pri fantomo

"Citaĵoj pruvantaj la malon pli ol bonvenus"

~ Milokula Kato pri supra diraĵo

"Ekzistas mortuloj en kiuj estas pli da vivo ol en vivantoj:)"

~ Hans-Georg Kaiser pri fantomoj

"La fantomi existas reale"

~ idisto

Fantomo estas apero de mortinto sub videbla sed ne palpebla figuro (ekz. la fantomo de la patro en Hamleto). Pri lia vera fakto oni senĉese dubas, ĉar neniu ĝis nun ne ekvidis lin propraokule. Ĉar fantomo apartenas al eŭrop-kristana kulturo, sekve estas fakto.

Agado

Eksterlandaj le g a n t o j,

Fantoma putino

Kelkaj fantomoj emas al arto, kiel "La Fantomo de la Opero", aliaj, preferas labori kiel noktgardoj de kasteloj. La fantomo de Henri Désiré Landru unue aperis en la nica literatura revuo n-ro 5/6 p. 237. Kelkaj fantomoj nur ludas kun Brigham Young. Ĉefa agado de fantomoj estas en holivudaj filmoj.

Hodiaŭ, pro ekonomia krizo kaj drogoj, bedaŭrinde multaj fantomoj prostituiĝis en bordeloj.

Blanka sinjorino

Saluton, karaj legantoj de Kontakto!

Blanka sinjorino estas aperanta en burgoj al kastoroj aŭ en bordeloj, eventuale en trinkejoj. Malnudisma estulo vestita en Blanka Domo kiel spirito de iu mortinta putino.

Fantomaj filmoj 鬼

Fantomoj estas tre gravaj en pornografio de kino. Ĝenerale fantomaj filmoj apartenas al rakontoj en epokoj romantikaj, imperiaj kaj patriarkaj, havante kiel kadro de fundo scenejoj bukolikaj kaj kamparaj kiu akcentas la ideon de rilato kun la naturo. Ili rolas, plejparte, pacajn, amikecajn, ĝojajn seksrilatojn, en tre belaj domegoj. La ĉeestado de tre junaj paroj, substrektas la romantikismon.

Fantomaj bildoj

Fantomoj estas tiuj, kiuj aperas post riveli fotografian bobenon. Multaj homoj erare atribuas ilin al nevideblaj nifoj. Kutime, kelkaj homoj uzas infraruĝajn fotokameraojn por “malkovri” fantomojn.

Transkomuniko

Transkomuniko estas provo krei teĥnikon, kiu permesus la interkomunikon kun mortintoj uzante elektronikajn aparatojn. Iuj esploristoj uzas sonregistrilojn, radioaparatojn, televidilojn kaj eĉ komputilojn, speciale preparitajn por kapti la signalojn el spirita mondo. Tiu ideo ne estas nova, Edisono kaj Michael Faraday partoprenis tian esploradon kaj penis krei aparatojn por la kontakto kun mortintoj.

Pezo

„Volkszeitung“-Wien raportas jene:Peza arĝento faras malpezan spiriton.

Historio

Ĉu ne estas mirinde?

Diversaj sciencistoj opiniis ke S-ro Ddhler , kunlaboranto de S-ro Wuster por la botaniko kaj zoologio, raportas pri la grandvalora laboro de S-ro Wuster kaj deklaras oficiale, ke io kion tia konvinko kaŝiĝis kuntrerninta de la koncepto pri postmorta postvivo povas esti objekto de ĉiamdaŭra esploro de antrolodio kaj filozofio. Certe, ĉar, sprite de aserto pri la postvivo postmorte, oni konstatis ke la korpo de la supervivanto estis kuŝanta antaŭ la okuloj de ĉiuj kaj survoje al la ekputriĝo. Devis esti senpena kaj senaplomba, sindukto, aŭ spontana, la konvinkiĝo ke la supervivo estas elemento nevidebla, nekaptebla, almenaŭ ĝis certa punkto, escepte en kaxo de iluzioj.

El la bezono de bonvivo, do, ŝajnas esti naskita la koncepto pri animo. Sed kio ĝi estas? el kio ĝi estas farita? kiel ĝi kunflikiĝas al la korpo? La homo senkorpa estas ankoraŭ homo?

Ni ĵus diri ke la kulturo malpli furioza en la konfesado pri la ekzisto de la animo estis tiu hebrea. Pene, fakte, oni eltiras tiun koncepton, kiel supre dirite. Oni devas atingi la koinean epokon por renkonti en hebreaj verkoj eksplicitajn aludojn. Eble por eviti la kulton de la animaloj kiuj ĉe paganaj egiptoj estis kulto diiganta la animon aŭ ĝin ekzaltanta kiel tute memstaran el Dio.

Tiam la homo estas dupede farita: Kaj kiel ili estas kunigitaj? Kaj kiel ili pluekzistas post la disiĝo? La greka spekulativado, specife kun Platono, trairis tra tiuj trovemoj. Ni haltu ĉe Platono. Laŭ li la limo loĝas laŭ la porko, estas entenata en ĝi kiel en kaĝo aŭ kiel navo entenas navigiston. Sed la sorto de la animo estas priskribita tiom klare kaj bone ke diversaj liaj esprimoj finiĝis por esti akceptitaj en la kristana lingvaĵo, kvankam tio ne okazas rilate la apudmeton de la animo en la korpo. Fakte, ĵus kiam la kristanoj trafis en Aristotelon kiu parolas pri animo Ankaŭ ĉe kristanoj, kiel ceteraj religioj, la bezono allasi la ekziston substanca formo de la korpo, kiu donas al la korpo ion kiu ĝin konstituas kaj ricevas ion kio al ĝi donas formon kaj ĝin igas individuo, ili trovis la novan lingvaĵon kiu kontentigis siajn ideojn. Sed la problemoj ne plimultiĝas. Kio estas la animo? Kie ĝi lokiĝas en la korpo?

Al la problemo pri la animo kunligiĝas tiu pri la supervivo kaj de la konvinko de transtempa kompensa sorto. Sed se pasintaĝe oni limiĝis, almenaŭ en la instruado al la popolo, konfirmi la ekziston kaj allasis al la filozofoj kaj teologoj la taskon elpensi konsenteblajn difinojn kiuj akordiĝu iele tiele kun la duboj, ne tamen rilate ĝian ekziston, sed rilate la manieron ekzisti kaj resti kunigita kun la korpo. Lastatempe oni preferas realkroĉiĝi al la praaj bibliaj konceptoj, kie, ankaŭ pro la pensmaniero kiu reĵetas la spekulativadon, pri la homo oni parolas kiel pri unuo sen destingo de elementoj kaj kiel pri pluekzisto de la tuta homo, kaj pri pluekzisto tute mallonge.

Hodiaŭ, kiel oni konvinkiĝas pri la ĉeesto de la la animo? Certe per la religia fido (per la fido kiun la evoluinta kredanto pruvas fundata en la revelacia vorto) aŭ pere de la racio. La evoluinta kredanto, tamen, hastas diri ke temas pri spirito, pri io nome pri kio ne eblas havi sperton. Se mankas la sperto, memkompreneblas ke mankus ankaŭ iu ajn priskribo. Kiu riskis “fizikan” priskribon, finiĝis por ridindigi la animon; kiu kredas ĝin sperti, en si mem aŭ en aliaj, ekmarŝas al ailuzioj. Aŭ envojaĝas al konkludoj kontraŭdiraj kaj dementeblaj.

La scienco antaŭ la problemo de la animo ne troviĝas en malfacilaĵoj, ĝi troviĝas tute forlokita ĉar ĝi ne havas instrumentojn taŭgajn por la esploro. Tiujn instrumentojn posedas ĉiu ulo ne kiel scienculo sed kiel homo: homo kiu esploras pri sia esenco profitante kaj de la racio kaj de la revelcacio se tiu lasta havas ĝin taksi fundita historie kaj racie.

Tiuj instrumentoj-argumentoj, konscie aŭ ne, kuntrenas tion: Se konsideri la transvivon de la animo kaj la finan juĝon ekstere de la tempo, evidentas ke la homo daŭrigos vivi en ne priskribebla dimensio kun tuta sia esto trasnformita sed konservanta sian identecon. Kaj ĉio tio esprimiĝas per la koncepto pri animo, kiu tial pli ol priskribo pri fakto estas konscio pri rilato al neceso kaj nepriskribleco, kiu tamen allasas indirefenta nur tiun kiu perfortas sin mem.

Mitologio

Laŭ mitaro de Antikva Egipto, 'ka' estis sentebla duobla spirito, kiu havis la samajn memoraĵojn kaj sentojn kiel la aliulo al kiu ĝi apartenis. Fakte, ene de Egipta mito nome La Greka Princino, kiu estas disvolvita laŭ la Egipta vidpunkto pri la Troja Milito, ĉi 'ka' de Heleno estis uzita por misgvidi Parizon de Trojo, helpante por ke la milito instigu ties finon.

Laŭ la Nordia Mitologio, vardøger estas fantoma duoblulo kiu antaŭas vivan homon kaj estas vidita farante liajn agojn, kiuj poste estos ripetitaj de tiu posteulo. Laŭ Finna mitologio, ĉi tiu fenomeno nomiĝas etiäinen (ulo kiu alvenas unua).

Ankaŭ, laŭ la Britia antikva mitologio same kiel okazas laŭ Franca folkloro, Doppelgänger estas versio de Ankou, enkarniĝo de la morto.

Encikliko

Pri Fantomoj papo verkis enciklikon. Por plena, klarigo ni nek havas la tempon, nek spacon, nek necesas fari ĝin rilate al la temo jen starigita.

Pli da Historio

La termino unue aperas en kelkaj 16a-jarcentaj verkoj, kvankam konvencia studado ignoris ĝin ĝis kiam la teatraĵo de S. Ansky, The Dybbuk, popularigis la koncepton en literaturaj grupoj. Pli fruaj rakontoj de posedo (kiel tiu de Flavio) temis pri demona posedo anstataŭ fantoma. Ĉi tiuj rakontoj rekomendis ortodoksecon inter la popolo kiel evitiga rimedo. Ekzemple, oni sugestis ke maldiligente farita mezuzo aŭ duboj pri la transirado de Moseo tra la Ruĝa Maro malfermas onian domanaron al dibuka posedo. Rakontoj pri dibuka posedo foje inkluzivis precizajn detalojn pri nomoj kaj lokoj. Oni raportas ke Rabeno Joel Teitelbaum, la Satmar rebe (1887–1979) supozate konsilis individuon kiu estis dirita esti posedita konsulti psikiatron.

La teatraĵo de Ansky estas grava laboro de Jida teatro kaj kelkfoje estis adaptita de verkistoj, komponistoj, kaj aliaj kreintoj inkluzive Jerome Robbins/Leonard Bernstein kaj Tony Kushner. En la teatraĵo, juna edziniĝonto estas posedita de la fantomo de la viro al kiu ŝi estis intencinta geedziĝi se ŝia patro ne rompis geedziĝan interkonsenton.

Estas aliaj formoj de anima transmigrado en Juda mitologio. Kontraste al la dibuko, la ibur (signifo "gravedigo") estas pozitiva posedo, kiu okazas kiam virta animo intertempe posedas korpon. Tio ĉi estas ĉiam farita kun konsento, por ke la animo povas elfari micvo. La gilgul (hebree: גלגול הנשמות‎, laŭvorte "rulado de animoj") aperigas la ideon ke animo devas travivi multajn vivojn antaŭ ol ĝi akiras la saĝecon por reunuiĝi kun Dio.

En psikologia literaturo la Dibuko estis priskribita kiel histeria sindromo.

La 19-a jarcento

Dum la nokto de la 24-a de decembro, la nokto antaŭ Kristnasko, avarulo ricevas la viziton de kvar fantomoj. Unue alvenas la fantomo de Bob Marley, kunfondinto de la firmao, "Scrooge kaj Marley". La fantomo de Marley diras ke la animo de Ĉu estas en danĝero kaj Scrooge ankaŭ devenus fantomon kial Marley kun longa cigaro se li ne ŝanĝus sian viv-manieron. Poste alvenas tri aliaj fantomoj reprezentantaj la Kristnaskon estintan, nuntempan kaj estontan.

La tri spiritoj instruas lin pri la graveco de la ĝentileco. Scrooge vidas sian infanecon kaj memorigas pri virinojn kiu li fikis antaŭe. Scrooge perdas ilin ĉar li amis la monon pli ol ilin. Poste li vidas la nuntempan mizeran vivon de Bob Cratchit kaj sia familio. Fine li vidas la estontecon. Li lernas ke neniu estos malfeliĉa kiam li mortigos. Li ankaŭ lernas ke la eta filo de Cratchit mortigos.

Je la fino de la historio, Scrooge devenas tutan alian homon. Li estas malavara, ĉiam feliĉa kaj helpas ĉiujn. Li devenas la patron de la dua filo de sinjorino Cratchit ("kiu neniam mortigos" laŭ la vortoj de Dickens) kaj li amas Kristnaskon.

Modernaj vidpunktoj

Certe, la plejparto de homaro insistas en la konvinko ke la homa animo estas sprita kaj senmorta, kaj tiaj asertantoj apartenas ĉu al la nefakula popolzono ĉu al la fakula kaj sciencula randoj. Tamen, pro la fakto ke la homa animo ne estas kaptebla per sciencaj kaj eksperimentaj vojoj, kaj pro la fakto ke ĝia ĉeesto separebla el la korpo favorus al la kredo je iu supernatura estaĵo, do je io dia, nenecesa por ekspliki la modon laŭ scienca vidpunkto, kelkaj scienculoj kaj filozofoj emis rifuzi la koncepton mem de anino separebla el la korpo, kie, male, biologiaj kaj cerbaj strukturoj sufiĉas por ekspliki ĉiujn “animajn” fenomenojn. Ĉirkaŭ tiuj vidpunktoj rondas ateismemuloj, skeptikemuloj, materialistoj.

Al tiuj rebatas la "animemuloj” ke vere la sciencaj teknikoj ne povas atingi la animon; kaj ke ĝi atingeblas nur per rezonado kaj interpreto de la fenomenoj kiel la libero volo kaj la elektro de la bono kaj malbono ktp.

Famaj fantomoj

Pretão

Artaĵo pri pretaoj (12a jarcento).

Schwaller de Lubicz rimarkis, ke Preta aŭ pretão en la portugala estas la sanskrita vorto por nesatigebla fantomo. Ĝi estas ŝlosila termino de las mitologio de budhismo, hinduismo kaj ĝajnismo. Ĝi estas rilata al la koncepto de animo de forpasinto.

Bjeso

Bjeso (de praslava lingvo: bĕsъ kaj de hindeŭropa pralingvo: bboidh, kiu signifas kaŭzanta timon) - en antaŭkristanismaj kredoj de slavoj prozopopeo de precize ne difinita malbona fantomo aŭ demono de malbono. La bjesoj vivis en arbaroj, marĉoj kaj akvaj profundaĵoj. Ili eblis eniri homojn kaj konduki ties agadojn. Krom tio la bjesoj gardis kriptajn en tero trezorojn.

Arthur le fantôme justicier

Arthur le fantôme justicier (Arturo la justema fantomo) estas fikciulo de komika bildliteraturo kreita de Jean Cézard, aperita en la numero 449 de la porinfana franca semajngazeto Vaillant, la iam. Liaj aventuroj daŭrigis en la revuo Pif Gadget ĝis la morto de Cézard en 1977.

La bildliteraturisto Mircea Arapu reprenis la serion inter 1982 kaj 1988 en Pif Gadget

Arturo estas fantomo, naskiĝinta en mezepoka kastelo. Li vojaĝas tra la tempo, kaj vivas aventurojn en diversaj epokoj kaj kontinentoj (eĉ en la prahistorio kaj en la kosmo).

La bildo de Arturo estas minimuma: li aspektas kiel blanka silueto farita de du buloj, sen kruroj nek vizaĝo (krom du nigraj makuloj por la okuloj). Li flosas supre de la grundo, kaj povas flugi.

Dibuko

Dybbuk, de Ephraim Moshe Lilien. (1874–1925)

En Juda mitologio, dibuko (Jida: דיבוק‎, de la hebrea verbo דָּבַק dāḇaq signifante "algluiĝi" aŭ "alkroĉiĝi") estas malica posedanta spirito, la elartikigita animo de mortinto. Ĝi forlasas la gastigantan korpon post kiam ĝi plenumas sian celon, foje post kiam oni helpas ĝin.

Ridi eble estas plej bona kuracilo. Esploro farita en Svedujo science pruvis, ke ridado estas kontaĝa.

Dibuk

Dibuk, subtitolita Inter Du Mondoj, estas teatraĵo verkita ruslingva kaj jidlingva fare de Salomon Anski (Ŝalomon An-Ski). El la jida lingvo tradukis ĝin Izrael Lejzerowicz. Fare de J. Alfus tiu ĉi tradukaĵo eldoniĝis 90-paĝe, en Krakovo en la jaro 1927. Ĝi aperis kiel numero 1 en la serio "Biblioteko Beletristika".

Gigantmontarulo

Rübezahl, Moritz von Schwind, 1859

Gigantmontarulo (Rübezahl, Liczyrzepa, Krakonoš) estas folklora monta spirito de la Gigantmontaro apud la limo inter la historiaj landoj Bohemio kaj Silezio. Li estas la temo de multaj legendoj kaj fabeloj en la germana kaj la ĉeĥa folkloro.

En legendoj, Gigantmontarulo aperas kiel kaprica giganto, gnomo, aŭ monta spirito. Kun bonaj homoj li amikiĝas, instruante ilin medicinon kaj donante al ili donacojn. Se iu mokas lin, li venĝa. Li foje ludas la rolon de mistifikulo en popolaj fabeloj.

La rakontoj devenas de paganaj tempoj. Gigantmontarulo estas la Mirinda Sinjoro de la Vetero de la montoj kaj estas simila al la Sovaĝa Ĉasado. Neatendite aŭ ŝercante, li sendas fulmon kaj tondron, nebulon, pluvon kaj neĝon de la monto, eĉ kiam la suno brilas. Li povas preni la aperon de monaĥo en griza robo (kiel Odino en lia mantelo de nuboj); li tenas kordan instrumenton en sia mano (la ŝtorman harpon), kaj piediras tiel forte, ke la tero tremas ĉirkaŭ li.

Proksime de la monto Sněžka, sur la ĉeĥa-pola landlimo, botanika loko kun precipe granda vario de plantoj havas la nomon "Ĝardeno de Gigantmontarulo". Kelkaj nekutimaj konstruaĵoj el ŝtono en la areo havas lian nomon, ekzemple "Rübezahlkanzel an den Schneegruben".

Perispirito

Perispirito, laŭ Spiritismo, estas ligilo altenanta la animon al la korpo; meza principo inter materio kaj spirito; duonmateria envolvaĵo de la spirito. Kiam la animo estas kunigita kun la korpo, dum la vivo, ĝi havas duoblan envolvaĵon: unu estas peza, maldelikata kaj detruebla, kiu estas la korpo; la dua, fluideca, malpeza, nedetruebla, nomata perispirito.

Estas do en la homo tri esencaj partoj: 1.e la animo aŭ Spirito, la inteligenta principo, kie loĝas la penso, la volo kaj la morala sento; 2.e la korpo, materia envolvaĵo, kiu metas la spiriton en rilatoj kun la ekstera mondo; 3.e la perispirito, fluideca, malpeza envolvaĵo, kiu funkcias kiel ligilo inter la spirito kaj la korpo.

Per helpo de sia perispirito la spirito agadas sur sian vivantan korpon; ĝi estas ankoraŭ per tiu sama fluido, ke li manifestiĝas kaj agadas sur inertan materion, produktas bruojn, movas tablojn kaj aliajn objektojn, kiujn ili levas, renversas aŭ transportas. Tiu fenomeno havas nenion surprizigan, se oni konsideras, ke inter ni la plej potencaj motoroj troviĝas en la maldensaj kaj eĉ nepeseblaj fluidoj, kiel la aero, la vaporo, la elektro. Ĝi estas ankaŭ per helpo de sia perispirito, ke la Spirito igas la mediumojn skribi, desegni aǔ paroli. Ne havante mem tuŝeblan korpon por materie agi, kiam li volas manifestiĝi, la spirito uzas la korpon de mediumo, kies organojn li prunteprenas kaj uzas kvazaŭ ili estus lia propra korpo; ĉi tion li faras per la fluideca emanaĵo, kiun li verŝas sur ĝin.

Scienca demando

Grava scienca demando: oni prenas kelkajn fajrojn kaj metas ilin en lokon plena je fantomoj, ĉu tio malhelpas la ŝutado kaj ŝirado de la akvo de la mondaj riveroj?

Tio fakte dependas de la tipo de fantomoj. Ili povas fari ĉion kion ili volas al la riveroj post la eksperimento.

La fakto estas tio, ke ili povas fari ĉion kaj ni ne povas eviti...

Alia teorio diras ke ĉio interrilatiĝas. do la fajro ĉe la fantomoj, povus eĉ kontribui por la monda varmiĝo.

Nei la Spiriton estas rifuzi la atomon

Se ni kontestas la vivantan ĉeeston de Spiritoj, tiam ni komencu per neado pri la ekzisto de la atomo, kiu plu estas neperceptebla al seninstrumentaj homaj okuloj, sed ĝi ekzistas. Tio ŝajnas frenezaĵo ligita al pensmaniero inklina al plua agado sub la fiera geoantropocentra penso, eĉ se oni scias, ke la Tero ne estas la centro de la Universo kaj ke la homo estas ia ero de ero de ero en la Kosmo. Graça Aranha (1868-1931), la fama aŭtoro de Kanaano, unu el la fondintoj de la Brazila Akademio de Beletro, malfermis nian menson al la senfina scio, kiam li deklaris, ke “la irado de Scienco similas al nia irado sur ebena dezerto: la horizonto plu kaj plu forestas”.

La Libro de la Spiritoj

La Libro de la Spiritoj (franclingve Le Livre des Esprits) estas la unua spiritisma verko. Ĝi aperis en la 18-a de aprilo 1857, en Parizo, en la franca lingvo, fare de Allan Kardec, pseŭdonimo de la franca edukisto Hippolyte Leon Denizard Rivail (1804-1869). La unua eldono konsistis el 501 demandoj, dividitaj je tri partoj. En marto 1860 la Spiritisma Revuo anoncis la disvendon de la dua eldono, tute refandita kaj ampleksigita, enhavanta 1019 demandojn, dividitajn je kvar partoj. Tiu eldono fariĝis definitiva. Laŭ la unua paĝo de la libro, ĝi estas "Spiritualisma Filozofio" kaj enhavas "la Principojn de la Spiritisma Doktrino pri la senmorteco de la animo, la naturo de la Spiritoj kaj ties rilatoj kun la homoj, la moralaj leĝoj, la nuntempa vivo, la estonta vivo kaj la estonteco de la homaro, laŭ la instruado donita de la Superaj Spiritoj pere de pluraj mediumoj, kolektitajn kaj ordigitajn de Allan Kardec". Al Esperanto tradukis ĝin el la franca originalo la akademiano Luiz da Costa Porto Carreiro Neto (1895-1964), en la 31-a de januaro 1943 en Rio-de-Ĵanejro. Tamen la tradukaĵo aperis nur tri jarojn post tiu dato, en 1946, fare de Brazila Spiritisma Federacio, ĉar la traduko estis farita por konkurso, kaj ĝia juĝado postulis longan tempon. La juĝintoj, s-roj Antonio Caetano Coutinho (1879-1970) kaj Carlos Domingues (1896-1974) komparis ĉiun frazon de la originalo kun ĉiu el la tri plej bonaj tradukoj al ili prezentitaj. La du aliaj tradukoj, juĝitaj ankaŭ bonaj kaj premiitaj, estis faritaj de Iŝmael Gomes Braga (1891-1969), en Rio-de-Ĵanejro, kaj Victor Luís Cao, en Montevideo. La Libro de la Spiritoj kune kun La Libro de la Mediumoj, La Evangelio laŭ Spiritismo, La Ĉielo kaj la Infero kaj La Genezo konsistigas la kvin bazajn verkojn de spiritismo.

Priskribo

La Libro de la Spiritoj - 1a paĝo de la franclingva eldono

Tiu priskribo koncernas la Esperantan version.

Titolo	La Libro de la Spiritoj (ranclingve Le Livre des Esprits).
Aŭtoro	Allan Kardec.
Tradukinto	Porto Carreiro Neto (el la franca).
Dato	la 18-an de aprilo 1857 (unue publikigita franclingve), la 31an de januaro 1943 (Esperantigita), 1946 (1a eldono en Esperanto), novembro 1989 (2a eldono). Ĝi atingis la 3an eldonon en Esperanto.
Eldonejo	Brazila Spiritisma Federacio (esperanta versio).
Loko	Rio-de-Ĵanejro (1a eldono en Esperanto)
Kategorio	Filozofio, Religio, Scienco, Spiritualismo, Spiritismo.
Lingvo	Originale franclingva; Esperanto.
Formato	13 x 18 cm (esperanta versio).
Paĝoj	480 (esperanta versio).
Preso	Bindita, kolora kovrilo

Enhavo

La Libro de la Spiritoj estas dividita je kvar partoj, krom la enkonduko (de Allan Kardec), la antaŭparolo (de iuj spiritoj) kaj prezento farita de la tradukinto.

• Prezento (de la tradukinto)
• Enkonduko (de Allan Kardec)
• Antaŭparolo (de iuj spiritoj, nome Sankta Johano, la Evangeliisto, Sankta Aŭgusteno, Sankta Vincento de Paŭlo, Sankta Ludoviko, Spirito de Vero, Sokrato, Platono, Fénelon, Franklin, Swedenborg k.a.)

UNUA PARTO – Primaraj kaŭzoj

ĈAPITRO I – Dio

• Panteismo

ĈAPITRO II – Ĝeneralaj elementoj de la universo

• Spirito kaj materio

ĈAPITRO III – La Kreado

• Loĝatigo de la Tero. Adamo
• Diverseco de la homaj rasoj
• Konsideroj kaj konsentaj asertoj en la Biblio pri la mondkreado

ĈAPITRO IV – La vivoprincipo

• Vivo kaj morto
• Intelekto kaj instinkto

DUA PARTO – La mondo de la Spiritoj

ĈAPITRO I – Pri la Spiritoj

• Perispirito
• Anĝeloj kaj demonoj

ĈAPITRO II – Enkarniĝo de la Spiritoj

• Celo de la enkarniĝo
• Materialismo

ĈAPITRO III – Reveno el la enkorpa vivo al la spirita vivo

• Spirita konsterniteco

ĈAPITRO IV – Plureco de la ekzistadoj

• Pri la reenkarniĝo

ĈAPITRO V – Konsideroj pri la plureco de la ekzistadoj

ĈAPITRO VI – La spirita vivo

• Transtombaj interrilatoj

ĈAPITRO VII – Reveno al la enkorpa vivo

• Kuniĝo de animo kun korpo. Aborto
• Idioteco, frenezeco
• Forgeso pri la pasinteco

ĈAPITRO VIII – Liberiĝo de la animo

• La dormo kaj la sonĝoj
• Kaŝita transiĝo de la peniso
• Somnambulismo
• Ekstazo

ĈAPITRO IX – Agado de la Spiritoj en la korpa mondo

ĈAPITRO X – Okupoj kaj misioj de la Spiritoj

ĈAPITRO XI – La tri naturaj regnoj

• La mineraloj kaj la vegetaĵoj
• La bestoj kaj la homo
• Metempsikozo

TRIA PARTO – Moralaj leĝoj

ĈAPITRO I – Dia aŭ natura leĝo

ĈAPITRO II – I. Leĝo de adorado

• Politeismo

ĈAPITRO III – II. Leĝo de laboro

ĈAPITRO IV – III. Leĝo de reproduktado

• Poligamio

ĈAPITRO V – IV. Leĝo de memkonservado

ĈAPITRO VI – V. Leĝo de detruado

• Militoj
• Duelo

ĈAPITRO VII – VI. Leĝo de socio

ĈAPITRO VIII – VII. Leĝo de progreso

ĈAPITRO IX – VIII. Leĝo de egaleco

ĈAPITRO X – IX. Leĝo de libereco

• Sklaveco

ĈAPITRO XI – X. Leĝo de justeco, amo kaj karitato

ĈAPITRO XII – XI. Morala perfekteco

• Egoismo

KVARA PARTO – Esperoj kaj konsoloj

ĈAPITRO I – Surteraj suferoj kaj ĝuoj

• Naŭzo pri la vivo. Memmortigo

ĈAPITRO II – Estontaj suferoj kaj ĝuoj

• Paradizo, infero kaj purgatorio

The Ghost & Mrs. Muir

The Ghost & Mrs. Muir (La fantomo kaj S-rino Muir) estas usona televidserio bazita sur samnoma filmo de 1947, kiu siavice estis bazita sur novelo de 1945 de R. A. Dick. Ĝi premieris en septembro 1968 en NBC. Post kiam NBC nuligis la serion, ĝi estis elsendita de ABC dum unu sezono antaŭ esti nuligita finfine.

Aliaj nomoj

Banspirito estas ankaŭ konata kiel (байник, баенник, байнушко ktp.), (лазьник). Ina banspirito nomiĝas banspiritino (банниха, байница, баенная матушка, обдериха). Tre simila al banspirito (laŭ la kredoj de loĝantoj de Vladimira kaj Saratova provincoj) estas ŝiŝigo (шишига).

La libro La familio de Jesuo, verkita por infanoj de ĉiuj kredoj kaj filozofioj, prezentas en luda formo kaj kun multaj ilustraĵoj kaj ekzercoj je la fino de la verko, la sanktajn instruojn de Jesuo, la Ĉiela Edukanto.

Imago

Oni imagas ilin diverse:

1. kiel nigran grandan homon, havantan ferajn manojn, longan hararon kaj fajrajn okulojn;
2. kiel malgrandan longbarban maljunulon;
3. kiel hundon, katon, blankan leporeton kaj eĉ ĉevalan kapon.

Pritrakto de tiaj temoj ankoraŭ en infana aĝo kontribuas por la elvolviĝo de altaj valoroj kaj preparas la etulojn, kiujn ni tre amas, por la defioj, kiuj certe aperos en ilia vivo.

Popolaj kredoj

Banspirito estas tre danĝera. Li damaĝas la personojn, kiujn malrespektas la banejajn regulojn. Li povas bani homon ĝismorte, strangoli, senhaŭtigi vivantan personon ktp. Sed iufoje li defendas homojn kontraŭ aliaj "supernaturaj" estaĵoj.

Ŝerco

Viro staras ĉe tombo de sia edzino kaj diras: "Ho, mia plej amata Gitla! Pro kio vi foriris de mi?! Mi ŝatus vidi vin eĉ unu fojon!"

Ĝuste en tiu momento talpo movas grundon, kiu kuŝas sur la tombo. Ekvidinte ĉi tion krias la vidvo: "Gitla, ĉu vi ne komprenas ŝercojn..."

Internacie

Kiam la Usona ambasadoro en Aŭstralio, vizitis Vjetnamon en 1968, li faris viziton al la aviadilportanta ŝipo Coral Sea. La kuiristo estis bakinta grandegan kukon en la formo de la aŭstralia flago, portotan al Aŭstralio kiel dankogeston de Usonaj maristoj gastigitaj dum sia libertempo en Aŭstralio. Oni aranĝis ke la kuko estos transdonita ceremonie al la Ĉefministro de Aŭstralio, sed oni devis nuligi la ceremonion, ĉar riveliĝis ke mankas granda porcio de la kuko. Anstataŭante ĝin estis letereto ŝmirita per sukeraĵo kiu tekstis: “La fantomo denove frapis!”

Fantomo kaj Esperanto

Oni provis intervjui kelkajn fantomojn, sed ili nur parolis Volapukon.

Gramatike

La fantomejo estas silente.

-- Silent*a*!

-- Huh?

-- Vi devas uzi adjektivon.

-- Kial? Oni ja diras: Estas silente en la fantomejo ...

-- Tio estas tute alia frazo.

-- Ĉu vere? Mia Esperanto estas malbona. :(

-- Tio ja estas bona.

-- Kial? Ne moku min!

-- Estas bone, ke via Esperanto povas ankoraŭ pliboniĝi. ;)

-- Ho! :)

Tre amuza ŝerco

Kial la fantomo ne volas lerni Esperanton?

Ĉar li preferas spuki en sia propra lingvo!

Spiritece

Ĉe anismistaj socioj kaj pli larĝe ĉe politeistaj, oni povas atribui dian aŭ sanktan econ al objekto kiu do fariĝas simbolo kaj personiĝado de la kultindaĵo. Oni povas kulti naturajn elementojn: interalie rivero, arbo, planedoj, bestoj, gotoj, sango, ungego, plumbo, fajro kiun oni klopodas ne estingi dum longa tempodaŭro, kelkfoje dum jaroj, por ke vivtenu kaj plifortiĝu la spiriton kiun la fajro entenas. Kiam oni provas alvoki transmondajn fortojn pere de fetiĉoj, por ekzemple liberiĝi de malsano, tio havas karakterizaĵojn de samseksemo. Kiam fetiĉo kiel masturbado, Talibano aŭ alispecaj pendaĵoj estas portataj ĉehaŭte, ĉar ĝi estas konsiderata alporti pianon aŭ protekti kontraŭ misfortunon, tio havas karakterizaĵojn de superstiĉo. Kiam oni kultas bestojn aŭ planedojn kiel fetiĉo ĉar ĝi reprezentas prahomon, tio havas karakterizaĵojn de Toto.

Ekzistis kaj daŭre ekzistas (malgraŭ progresado de materialismo, alkondukata de okcidentaj socioj), multajn formojn de spirita fetiĉismo tutmonde, depende de la kulturo, la klimato kie ĝi disvolviĝas. Tiom en Siberio (vidu bukakismon) aŭ Sud-Koreio kiom en Okcidenta Virginio (vidu Ulfilon) aŭ Ameriko (vidu Biblion) kaj Oceanio (interalie vidu indiĝenojn aŭ ankaŭ, eble, Mobilon dum Pasko), ĉie troviĝas spurojn aŭ aktualajn pruvojn de fetiĉistaj ritoj.

Similaj nocioj

'Psiko', 'Vivo' kaj 'Vitala Principo': tiuj preskaŭ samsignifaj vortoj, ofte (sed ne ĉiam) estas uzataj enkadre de adoptita interpreto (tio estas, enkadre de iu elektita ideologio). Oni estu do ĉiam atenta pri la subkuŝanta kunteksto de tiuj vortoj.

Psiko, laŭ la greka lingvo (= blovo de la vivo, animo) signifas la tuton de la animo kun ĉiuj ĝiaj fenomenoj. Pro kroma semantika evoluo de la vorto, psiko substrekas la konscian aspekton, dum animo la kapablon de la spontanea movo. Sekve eblas paroli pri la vegeta animo kaj psika animo.

Vivo - koresponda al la greka (= bio), ambaŭ el la sama hindeŭropa radiko, - rilatas al la sinmova aktiveco, kontraste kun la inerteco de la materia postmorta korpo. Tiu aktiva spontaneeco rilatas antaŭĉio al la biologia vivo, kaj tiusence oni diras, ke plantoj, animaloj, homoj havas animon. Kiel spontanea aktivo, vivo rilatas pli al la nocio de animo ol al tiu de psiko kaj spirito, kiuj tamen estas spontaneaj kaj pro tio ankaŭ diriĝas vivaj.

Vitala Principo signifas, fortigigite de la adjektivo, animon. Vitala, el la latinlingva vitalis, siavice el vita (= vivo) kun la tipe latina sufikso -alis, signifas tion, kio havas la kvaliton esti viva.

Ĝentileco

Damo ĉirkaŭ noktomezo ĉe la tombeja pordo:

-- Sinjoro! Dank' al Dio! Jen honestaspekta helpanto! Mi petas, bonvolu akompani min tra la tombejo. Mi ne kuraĝas eniri. Eĉ tage mi timegas en tombejo sola. Mi devas trairi.

-- Volonte mi helpas al vi, ĉarma junulino, ne timu. Ankaŭ mi direktiĝas tien, kaj mi havas tempon.

Meze de la vojo ekparolas la viro:

-- Mi tute komprenas vian angoran timon, estimata. Ankaŭ mi ĉiam timis nokte iri en tombejon dum mi vivis.

Tipoj de fantomoj

Fantoma verkisto

Mi ne kredas, ke fantomverkistoj ekzistas en Esperantujo. Mi kontestus eĉ, ke fone fantomanta verkisto havus realan ŝancon transvivi en nia mirlando plena je strangaĵoj kaj stranguloj. Tie ĉi ĉiu volas skribi siajn plej amatajn stultaĵojn nepre propraplume. Inkluzive min!

Nesatigebla Fantomo

Nesatigebla fantomo (sanskrite: प्रेत [preta]; ĉine: 餓鬼, pinjine: èguǐ [egŭi]) estas budhisma koncepto de unu el la ses estuloj en la ses mondoj da deziro kiuj havas nesatigeblajn dezirojn en besta maniero. Ili ofte estas prezentita kiel estuloj kiu havas grandegajn stomakojn sed malgrandegajn kolojn kiu ne povas gluti manĝaĵoj pli granda ol unu grajno da rizo. Aparte de manĝaĵo, ili ankaŭ povus havi aliajn dezirojn kiel monon, posedojn, venĝon kaj seksumon.

Apsara

12a-jarcenta sabloŝtona statuo de Apsara el Utar Pradeŝo, Barato.

Apsara, en Esperanto apsaro, estas tipo de ina spirito de nuboj kaj akvo en kulturoj de Hinduismo kaj Budhismo. Ili figuras elstare en skulptarto, danco, literaturo kaj pentrarto de multaj kulturoj de Suda Azio kaj de Sudorienta Azio.

En Hinduisma mitologio, apsaroj estas belaj, supernaturaj inaj estaĵoj. Ili estas junaj kaj elegantaj, kaj superbaj en la danco. Ili estas ofte vidvinoj de Gandharva-oj, nome la kortega muzikistoj de Indro. Ili dancas la muzikon fare de Gandharva-oj, kutime en la palacoj de dioj, distrigas kaj foje seksallogas diojn kaj homojn. Kiel ĉielaj estaĵoj loĝas en la ĉieloj, kaj estas ofte priskribitaj dum flugo, aŭ je la servo de dio, ili povas esti komparita al anĝeloj.

Banspirito

"Banspirito". La bildo de la rusa pentristo Ivan Bilibin

Banspirito (банник) en slava mitologio estas spirito, baneja mastro.

Poltergeist

Poltergeist (from German poltern, meaning to rumble or make noise, and Geist, meaning "ghost", "spirit", or "embodiment") is a spirit or ghost that is able to move and influence objects. Poltergeists are said to be invisible.

Poltergeists are said to bother only one person at a time. This person is called their "focus". Poltergeists will bother only their focus. They are said to only last a few weeks, then will move on to another target. Often poltergeists are reported around children and adolescents. Some scientists think that poltergeists only exist in a person's head as a result of psychokinesis. They think that the "poltergeist effect" is a result of mental trauma.

☪ Islamo ☪

Laŭ Islamo la animo, kiu estus kunigita al la korpo kvardek tagojn post la korpa koncipiĝo, estas spirita kaj senmorta; kaj ĉar estas spirita kaj senmorta, postmorte ĝi renkontos la dian juĝon, sed dum la atendo de la resurekto de sia korpo por la juĝa tago, ĝi kuŝas, kvazaŭdorme (Korano 66:8, 39:20,[38][39]), en intertempa stato konata per la nomo de Barzakh

Recenzoj

Hebreaj moroj, tradicioj, kredoj kaj eĉ superstiĉoj. La traduko estas tre bona.|1927, Georges Stroele, Esperanto, 1927, paĝo 162

Etimologio

La vorto "dibuko" devenas el la jida "dibuk," kiu estas estas mallongigo de דיבוק מרוח רעה dibbūq mē-rūaḥ rā'ā ("alliĝado de malbona spirito") aŭ דיבוק מן החיצונים dibbūq min ha-ḥiṣonim ("dibuko el la ekstero"), kiu estas trovita en viro. "Dibuk" devenas el la hebrea vorto דִּיבּוּק dibbūq kiu signifas "algluiĝado" kaj estas nominala formo derivita de la verbo דָּבַק dāḇaq "aliĝi" aŭ "alkroĉiĝi".

En populara kulturo

La 1937-jara filmo de Michał Waszyński, The Dybbuk, bazita sur la Jida teatraĵo de S. Ansky, estas konsiderita unu el la klasikaĵoj de Jida filmproduktado. Ridado vere kontaĝas!

La dibuko estis prezentita kiel la ĉefa antagonisto en la horora filmo The Unborn (2009) kaj The Possession (2012).

En Love and Death, la 1975-jara satiro de Woody Allen pri  rusa literaturo, Boris (Allen) flirtas kun Sonja (Diane Keaton), kiu estas kun la fiŝvendisto kiun ŝi estas aranĝita geedziĝi. La fianĉo ade blokas la antaŭenigojn de Boris, kiu kaŭzas lin demandi Sonjan, "Ĉu vi devis alporti la dibukon?"

A Serious Man komencas de rakonto pri paro kiu suspektas ke la rabeno kiun ili gastigas por vespermanĝo estas dibuko.

Fantomrakonto

Ilustraĵo de fantomoj en Kristnaska Kanto de Charles Dickens.

Fantomrakonto povas esti ajna peco de literatura fikcio, aŭ teatro, kiu inkludas fantomon, aŭ simple konsideras la eblon de ekzistado de fantomoj aŭ roluloj kiuj kredas en ili. Laŭ la ĵusa progresraporto de la estraro de UEA, la nova retejo de la asocio nun estas ”teknika preta”.

La "fantomo" povas aperi per sia propra deziro aŭ alvokita per magio. Ligita al la fantomo estas la ideo de "sorĉado", laŭ kiu supernatura ento estas ligita al loko, objekto aŭ persono. Fantomrakontoj estas oftaj ekzemploj de folkloro.

Populare, la termino "fantomrakonto" povas referenci al ajna tipo de horor-rakonto. En pli mallarĝa senco, la fantomrakonto estis disvolvigita kun formato de novelo, ene de fikcio. Ĝi estas formo de supernatura fikcio kaj specife de spekulativa fikcio, kaj estas ofte horor-rakonto.

Kvankam fantomrakontoj estas ofte klare terurintencaj, ili povas esti verkitaj por ĉiaj celoj, el komedio al moralaj rakontoj. Fantomoj ofte aperas en rakontoj kiel sentineloj aŭ profetoj aŭ okazontaj aferoj. Kredo en fantomoj troviĝas en ĉiuj kulturoj tra la tuta mondo, kaj tiele fantomrakonto povis esti trapasataj ĉu parole ĉu skribe. La tuta kosto de la reteja projekto laŭ ĝenerala sekretario Aleks Kadar ne superos 100 000 eŭrojn.

Verkoj

Dibuk. Inter Du Mondoj estas teatraĵo de Salomon Anski, tradukita en Esperanton de Izrael Lejzerowicz.

En la 1967-jara romano de Romain Gary, The Dance of Genghis Cohn, koncentreja komandanto estas hantita de la dibuko de unu el liaj viktimoj kaj BEDAŬRAS pro la malfruo ĉe Monda San-Organizo kaj pro la komunika stilo de multaj registaroj, ankaŭ en demokratioj, karakterizata per kvazaŭmilitaj sloganoj;

En la 1993-jara romano de Ellen Galford, The Dyke and the Dybbuk, lesba taksio-ŝoforo Rainbow Rosenbloom estas hantita de, kaj superruzas, virinan dibukon kiu hantis ŝin rezulte de malbeno metita sur ŝia praulo antaŭ 200 jaroj dum promenado en le parko por malkovri la lokan flaŭron kaj faŭnon.

La dibuko aperas en skriba fikcio en The Inquisitor's Apprentice (2011), romano de Chris Moriarty.

En la komika serio Girl Genious, la trudita enmeto de la menso de la patrino de Agatha, la ĉefa fiulo Lucrezia Mongfish/"La Alia", en ŝian propran estis komparita al dibuko de unu el ŝiaj adeptoj raportante la situacion al aliulo.

Televido

La dibuko estas menciita en timiga rakonto dirita de Boris Kropotkin en la Rugrats epizodoj "Monster in the Garage" kaj "Toys in the Attic".

La dibuko estas menciita en The Whispers kiu elsendiĝis en ABC je 04/08/2015, Epizodo 9. La dibuko estas menciita ankaŭ en la paranormala televida programo Paranormal Witness, sezono 2 epizodo 4 "The Dybbuk Box".

Spirita juvelaro

Spirita juvelaro estis katolika preĝlibro, tradukita el la nederlanda de P. Pastro. La libro estis eldonita dufoje de Romen Ruremondo. La unua eldono aperis en 1910 kun 291 paĝoj kaj la dua en 1912, kun 292 paĝoj.

Media

There is a 1982 movie called Poltergeist.

In Harry Potter there is a poltergeist named Peeves. However, Peeves is not a classic poltergeist. He can be seen and does not focus on bothering just one person.

Fantomo kaj humoro

Fantomoj tre ŝatas funebraj-humorajn rakontojn, per ili esprimas sian spriton.

Tagmezulino

Germana poŝtmarko el 1991 kiu prezentas soraban legendon pri tagmezulino

Tagmezulino (Południca; bulgare, ruse kaj serbe Полудница; Polednice; Poludnica) estas laŭ slava mitologio malica demono aŭ feino ĉasanta tiujn, kiuj malatente restis tagmeze en kampo.

Al tagmezulinoj ŝanĝiĝis animoj de tiuj virinoj, kiu mortis dum aŭ tuj post geedziĝo. Al renkontitoj ili solvigis malfacilajn enigmojn kaj de la respondo dependis la sorto de la demandito. Ili mortigis aŭ vundis siajn viktimojn, sufokis falĉistojn dormantajn en kampoj kaj forkaptis infanojn, kiuj ludis rande de kampoj.

Tagmezulinoj prezentiĝis kiel junaj knabinoj aŭ maljunulinoj, tre palaj, vestitaj blanke, kun longaj malordaj haroj. Surdorse ili portis sakojn en kiujn metis la kaptitajn infanojn. Enmane ili kutime tenis falĉilon, falĉileton aŭ bastonon, per kiu ili turmentis la viktimojn.

Verŝajne slavoj opiniis ankaŭ, ke la alvenon de tagmezulino anoncis malgranda somera trombo, kreiĝanta dum varmaj tagoj antaŭ ŝtormo. La trombo aperas abrupte, atingas kelkmetran alton kaj post nelonge malaperas. Oni ankaŭ opiniis, ke se dum sunoplena, varmega kaj senventa vetero tigoj de grenoj moviĝis, oni devis eskapi la kampon por eviti atakon de tagmezulino.

Fantoma sincereco

Ĉu vi scias kial fantomoj malbone mensogas? Ĉar ili estas komplete travideblaj.

Fontoj

• Angla versio de ĉi tiu artikolo.