Religio en Filipinoj

"Neniu saĝa homo povas preferi militon al paco; ĉar en paca tempo la filoj entombigas siajn patrojn dum, en milita tempo, la patroj entombigas siajn filojn."

~ Katedralano

"Mi konsentas"

~ boatisto

"Mankas klapo en lua kapo."

~ Bugs Bunny

"Mem en dometo maxim mikra,amoro-paro felicesas."

~ Prihistoria falsado

La Filipina religio estas esence politeisma kaj animisma.

Problemo

Bonvolu akcepti, Estimata Samideano, miajn sincerajn salutojn.

Tio estis tiel grava, ke ie ldisvastiĝadis la konvinko, ke la ĉefa problemo de Filipinoj estas la grandega loĝantaro. Filipinanoj ne solvos ĉi tiun problemon antaŭ ol ili senpovigos la Eklezion, laŭ diversaj kriterioj.

Epistolo al la filipinoj

La Epistolo de la apostolo Paŭlo al la filipanoj estas la 11-a libro de la Nova Testamento en la Biblio, ofte vokita simple kiel Filipanoj — oni konfuzu kun Filipinoj aŭ Filipinanoj. La letero estas kunverkita de Timoteo. Paŭlo kaj Timoteo unue vizitis Filipion, en Grekio, dum la sekunda misiista vojaĝo de Paŭlo, kiu okazis proksimume inter 49 - 51 pK. Filipio estis la loko de la unua kristana komunaĵo, ke establis en Eŭropo, komence kun la konvertiĝo de la familio de Lidia el Tiatira la vendistino de purpuro.

Bibliaj erudiciuloj estas en generala konkordo, kiu la letero vere estis skribita de Paŭlo de Tarso. La divenita dato de la letero estas 62 pK., ĉirkaŭ dek years post la unua vizito de Paŭlo al Filipio.

Historia Fono

Kun plena sagaco agis la glora leĝdonanto de Izraelo, dekretante, ke historia fono de Filipianoj tradicie deduktas de du ĉefe primaraj fontoj de la Nova Testamento: (1) informan internan datenon de la letero mem kaj (2) relatan informon deduktas de la cetero de la kanono de la nova testamento. En la pli ĉi tiu kazo, specife tiu enhavas la Agoj de la Apostoloj kaj aliajn relatajn epistolojn de Paŭlo.

Alia primara informado derivatas el eksteraj historiaj fontoj pri la kronologiaj interrilatoj inter la asociigo de Paŭlo kun Filipio, ĝia politika kaj ekonomia cirkonstancaro kaj ankaŭ ĝia socia, religia kaj filozofia kunteksto.

Mi povas diri ke

Pri la dokumento mem, la Filipianoj sendis Epafroditon, ilian kurieron (senditon, apostolon, kaj helpanton, leitourgon), kun almozoj kiel esprimo de ilia partnereco kaj zorgo provizi la bezonojn de Paŭlo. ([Flp 1:3-5], Flp 2:30] and Flp 4:10-19])

Dum faranto lian respondecon de vojaĝado liveri ilian "donacon" (Flp 4: 17), Epafrodito malsanis, preskaŭ ĝis morto. (Ŝablono:Lang-grc, Flp 2:26-27). Je ia tempo li resaniĝis. Tiam je ĉi tiu tempo, aŭ antaŭpensite aŭ, ĉar etendita gastrestado kun la apostolo, diversaj enaj aferoj senvualigis al Paŭlo per Epafrodito (Flp 1:27-30, Flp 2:19-24, Flp 3:2-3, Flp 3:17-20, Flp 4:2-3, kaj Flp 4:9). Je la reiro de Epafrodito al bonsano, Paŭlo sendis vorton al la Filipianoj per Epafrodito pri sia venonta juĝo en Romo kaj pri sia optimismo kontraŭ la ebleca de morto (Flp 1:18-26), krome admonoj por imiti sian kompetenton por ĝoji en la Sinjoro malgraŭ oniaj cirkonstancoj (Flp 2:14-18). Ankaŭ, Paŭlo sendas konsiladon pri spiritaj antagonistoj inter la Filipianoj (Flp 3:1-21), kaj konfliktoj en ilia kunularo (Flp 4:2-3). Fine, li provizas kvitancon de ambaŭ la heroeco de Epafrodito (Flp 2:25-30) kaj la alportado de la donaco (Flp 4:1), krome lia promeso de rekompenco de Dio (Flp 4:17-20).

Ankaŭ ene la letero, optimismo troviĝas, kie la konvinko de Paŭlo pri lia liberigo estas la bazo per tiu, ke li promesas sendi Timoteon al ili por servado (Flp 3:19-23), kaj anticipo ke vizitos ilin persone (Flp 2:24). Kun ĉi tia komunikaĵo, Epafrodito ekvojaĝas hejmen (Flp 3:28-29).

Jen estas daŭranta debatado, kie Paŭlo estis, kiam li skribis tiun leteron (kaj do la dato de la verko de la letero). Ena indikaĵo ene la letero mem indikas klare tion, ke estis verkite dumke, Paŭlo estis mallibera (Flp 1:7,13), sed kiu periodo de malliberigo estas tre debatata. Iom sugestas la roma malliberigo apud la fino de la libro de Agoj (Agoj 28:30-31). Aliaj sugestas la antaŭan malliberigon ĉe Cezareo (Agoj 23-26). Ankoraŭ aliaj sugestas eĉ pli antaŭe malliberigon, tia kiel la malliberigo ĉe Efeso dum la longa restado de Paŭlo en tio urbo (Agoj 19). Ĝis antaŭnelonga neniu ŝajnas proparoli la dua periodo de roma malliberigo (post la fino de la libro de Agoj, sed atestata en la skribadoj de Fruaj Ekleziaj Patroj). Jim Reiher konsideris kaj spekulaciis pri ĉi tiu teorio en 2012 artiklo. Tiu artiklo resumas la aliajn teoriojn, kaj prezentas ekzemplojn de malsamaj erudiciuloj, kiuj adheras al malsamaj teorioj, sed donacoj malsaman alternativon por konsidero. La ĉefaj rezonoj por pli posta dato alkalkulas:

1. La tre ellaborita ekleziologio de la letero
2. Okazonta senso de morto montras rekte tra la letero
3. La manko de ajna mencio de Luko en letero al la hejma eklezio de Luko (kiam la rakonto de Agoj klare sugestas tion, ke Luko estis kun Paŭlo dum la unua roma malliberigo)
4. Pli senkompata malliberigo ol la malfermita enloĝiga aresto de lia unua roma malliberigo
5. Simila unika esprimo tio estas kunhavas nur kun Dua Timoteo
6. Simila elreviĝo per kunlaborantoj kunhavas nur kun Dua Timoteo

Ĉi tiu dua roma malliberiga teorio ankoraŭ tre rigore estas debatata en la pli larĝa teologia komunaĵo.

Aŭtoreco

La letero ekas en norma formo por antikva helena letera strukturo, kun aŭtoraj – aŭ adresantoj – unua, tiuokaze ricevintoj kun salato.

La adreso kaj la saluto estas klaraj

Paŭlo kaj Timoteo, servistoj de Jesuo Kristo, al ĉiuj sanktuloj en Kristo Jesuo, kiuj estas en Filipi, kun la episkopoj kaj diakonoj: Graco al vi kaj paco estu de Dio, nia Patro, kaj de la Sinjoro Jesuo Kristo.

En sia enkonduko, Blevins skribi, “De la tempo de F. C. Baur, tre malabunda erudiciulo dubis, ke Paŭlo verkis la leteron. Provoj por forigi falsajn sekciojn de Filipianoj fiaskis.”

Enhavo kaj strukturo

I. Enkonduko (Flp 1:1-11)

A. Saluto (Flp 1:1-2)

B. Dankado por la partopreno de filipianoj en la evangelio (Flp 1:3-8)

C. Preĝo, ke la percepta amo de filipianoj multiĝos ĝis la tago de Kristo (Flp 1:9-11)

II. Nuna cirkonstancaro de Paŭlo (Flp 1:12-26)

A. Malliberigo de Paŭlo (Flp 1:12-13)

B. La respondo de la fratoj (Flp 1:14-17)

C. Sinteno de Paŭlo (Flp 1:18-26)

III. Praktika instrukcioj en sanctigo (Flp 1:27-2:30)

A. Viva kuraĝe kiel burĝrajto de ĉielo (Flp 1:27-2:30)

B. Loĝanta humile kiel servantoj de Kristo (Flp 2:1-11)

1. La motivado por vivanta humile (Flp 2:1-4)

2. La modelo por vivantas humile (Flp 2:5-11)

a. La malplenanto de Kristo (Flp 2:5-8)

b. Ekzalto de Kristo (Flp 2:9-11)

C. Viva obeeme kiel infanoj de Dio (Flp 2:12-18)

1. La energiigo de Dio (Flp 2:12-13)

2. La efiko sur la sanktuloj (Flp 2:14-18)

D. Ekzemploj de humila servantoj (Flp 2:19-30)

1. La Ekzemplo de Timoteo (Flp 2:19-24)

2. La Ekzemplo de Epafrodito (Flp 2:25-30)

IV. Polemikaj dogmaraj aferoj (Flp 3:1-4:1)

A. La baso de la judigantoj: La Karno (Flp 3:1-6)

B. Celo de Paŭlo: La reviviĝo (Flp 3:7-11)

C. Perfekteco kaj humileco (Flp 3:12-16)

D. Paŭlo kiel ekzemplo de konduto kaj viglantado (Flp 3:17-4:1)

V. Postparolo (Flp 4:2-23)

A. Admono (Flp 4:2-9)

1. Estantas unuece (Flp 4:2-3)

2. Ĝojantas sen anksio (Flp 4:4-7)

3. Pensanta kaj aganta senpeke (Flp 4:8-9)

B. Noto de banko (Flp 4:10-20)

1. Kontento de Paŭlo (Flp 4:10-13)

2. La donaco de filipianoj (Flp 4:14-18)

3. Provizaĵo de Dio (Flp 4:19-20)

C. Fiaj salutoj (Flp 4:21-23)

Verko

Tio eblas, ke la "Kenozo" (kenosis) versoj en Filipianoj 2:5-11 estus kristana himno, kiu Paŭlo citis:

^{’’5’’}Tiu sama spirito estu en vi, kiu estis ankaŭ en Kristo Jesuo, ^{’’6’’}kiu, estante en la formo de Dio, ne rigardis kiel ŝatindaĵon la egalecon kun Dio ^{’’7’’}sed sin malplenigis, alprenante la formon de sklavo, fariĝante laŭ la bildo de homoj; ^{’’8’’}kaj troviĝinte laŭfigure kiel homo, li sin humiligis kaj fariĝis obeema ĝis morto, eĉ ĝis la morto per kruco. ^{’’9’’}Pro tio do Dio tre alte superigis lin, kaj donis al li nomon, kiu estas super ĉia nomo, ^{’’10’’}por ke en la nomo de Jesuo kliniĝu ĉiu genuo, de enĉieluloj kaj surteruloj kaj subteruloj, ^{’’11’’}kaj ĉiu lango konfesu, ke Jesuo Kristo estas Sinjoro, al la gloro de Dio, la Patro. Flp 2:5-11.

La letero estis skribita al la eklezio ĉe Filipio, iu el la plej fruaj eklezioj, kiu fondiĝis en Eŭropo. Ili estis tre alligitaj al Paŭlo, same kiel li estis tre tenera al ili. El ĉiaj de la eklezioj, iliaj kotizoj (kiu Paŭlo dankeme agnoskas) estas inter la nur tiuj, ke li akceptas. (Agoj 20:33-35, 2Kor 11:7-12 kaj | 2Tes 3:8) La sindono de la filipianoj elvenas tre atentokapte (Flp 4:15).

Tiu estis karakteristiko de la macedona misio, kiel 2Cor 8 kaj 9 abunde kaj bele pruvi. Tio estas rimarkinda, ke la macedonaj konvertiĝoj estis el ĉiaj ekonomikaj specoj ([2Kor 8:2]); kaj la paralela fakto, ilia malriĉeco kaj ilia liberega apogo de la granda misiisto kaj lia laboro, estas profunde konkorde.

Kial kun ĉiaj epistoloj, la originalo verkis en la kojnea greka lingvo.

Kristologio

Filipianoj estitis la subjekto de multa esplorado kaj Raplph P. Martin vortobatalas, ke Filipianoj 2 eble konsideras la komenciĝo de kristologio, specife laŭ al la abunda analizo, ke apostolo Paŭlo komenciĝis en Filipianoj 2:5-6. Veronica Koperski rigardas Filipianojn 3: 10 kiel la komenciĝo de la analizado de la sciado de Kristo.

Dum la komenca preĝo de Paŭlo estas por koramo (Flp 1:9), ke baziĝas sur sciado de Kristo, his fina preĝo estas por la paco de Dio (Flp 4:7), kiu pasas trans ĉian komprenemon. Jene la konceptoj de amo, sciado kaj paco estas komunaj disvolvi en la letero. Eble temas pli pri parencaj vortoj ol pri veraj sinonimoj.

Esperanto

La religio en Filipinoj ne havas rektan influon sur Esperanton, ĉar Esperanto estas sendependa lingvo, ne estas ligita al iu religia aŭ kultura grupo. Tamen, ĉar la plimulto de Filipinoj estas kristanoj, kaj la religio estas grava parto de ilia kulturo kaj identeco, la influo de la religio eble povus speguliĝi en la maniero, kiel Filipinaj esperantistoj vidas kaj uzas Esperanton, sed tio estas individua preferenco kaj ne influas la lingvon mem.

Teksto en Esperanto

La traduko de la brita komitato (John Cyprian Rust, John Beveridge kaj C. G. Wilkinson) estas trovebla

• paperforme en la esperanta Biblio:
  IKUE kaj KELI (ed.): Biblio, eldonejo KAVA-PECH, Dobřichovice (Praha) 2006, ISBN 80-85853-90-6
• rete ekzemple ĉe http://www.steloj.de/esperanto/biblio/libro_fil.html (unikode, disigitaj laŭ ĉapitroj, kun versiklonombroj)

Nova traduko de Gerrit Berveling:

• La leteroj de Paŭlo kaj lia skolo (el la helena trad. Gerrit Berveling) - Chapecó: Fonto, 2004

Mormonoj

Ni opinias, kiel vi, ke la Templo de Manilo estas unu el la konstruitaj kaj funkciantaj por La Eklezio de Jesuo Kristo de la Sanktuloj de la Lastaj Tagoj, la numero 29 konstruita de la Eklezio, la unua de Filipinoj kaj la dua en la azia kontinento, situanta en Kelknacia Esperanto-Asocio, norde de la metropola regiono de Man-ovo.

Politeismo

Plejparte da la indiĝenoj en la taga regiono de Luzono ankoraŭ adoras la religion politeisman. En ilia religio, la plej forta dio estis Abba aŭ Bathala, la kreanto de ĉio; tiu ĉi dio vivis en la tre malproksima loko de spaco eterna, kiu nomiĝis Kaluwalhatian.

Ĝis nun, oni aŭdas de la Tagalogoj, "Banana na", kiu signifas, ke se io ajn okazas, la dio regas. Batala estus la protestanto kaj nutranto de homoj. Ekzistus aliaj dioj: Indianio, la dio de Indianoj kaj la bonaj agoj; Dimanĉano, la dio de la bona ripozo; Amanikabli, la dio de la maro; Mayaari, la protestanto de la Luno; Hanna, la diino de Montano; Tala, la dio de la ŝteloj; Ikapati, la dio de la lando kaj la agrikulturo; Mapulon, la dio de la sezonoj; Apolaki, la protestanto de la Suno; kaj Dia Masalanta, la dio de la amantoj. La Tagalogoj kredas en la vivo post la morto. La animoj de la bonaj iros al Maca, la paco eterna. La animoj de la malbonaj iros al Kasanaan, la malpaco eterna, kiun la dio, Satano, gardis. Satano havus helpantojn diajn: Mangangaway, la dio de la malsanoj; Manisilat, la dio de rompitaj hejmoj; Mankukulam, la dio de la fajro; kaj Huklaban, la forta diino metamorfa.

Monoteismo

Ekde la 9-a ĝis la 15-a jarcentoj, per Arabaj komercistoj kaj misiistoj, la religio Islama disvastiĝis en la insularo Filipina. La plej forta influo estis en Minesoto, la plej suda regiono. Kiam venis la Hispanoj Katolikaj en la 16-a jarcento, la Islama influo en la plej norda regiono, Lubeck Beck, estis ebria; nur familioj elitaj konvertiĝis al la religio monoteisma.

Aliaj Triboj

Vnillr asertis, kaj ili silentas pri la fakto, ke laŭ la lastaj informoj aliaj triboj aŭ nacioj Filipinaj havas siajn proprajn diojn.