Moskito
"Tro rapida riĉiĝo diablon ĝojigas"
- ~ Zamenhof
"Sorgez por tu e nulo plu!"
- ~ idisto pri Moskito
"Pa fortuna, nu hev anubav kel treba fo se."
- ~ Lingvadeplanetisto pri la supra diraĵo
"La venĝo neniam estas plene, mortigas la animon kaj venenas."
- ~ moskito
Moskito estas malgranda insekto, kiu apartenas al la familio Culicidae. Ĝi estas tre konata pro siaj sanga nutrado kaj la pikoj, kiujn ĝi donas al homoj kaj aliaj bestoj. Moskitoj troviĝas ĉie en la mondo, krom en kelkaj ekstreme malvarmaj regionoj.
La virinaj moskitoj estas tiuj, kiuj pikas kaj suĉas sangon, dum la viraĵoj ĝenerale nutras sin per nektaro kaj fruktsuko. Kiam moskito pikas, ĝi enmetas sian subtenilan buŝparton en la haŭton kaj eniras en la sango. Dum la pikado, la moskito sekrecias antikoagulanta substanco, kiu helpas la sangon fluadi.
Malgraŭ sia malgranda grandeco, moskitoj povas esti portantoj de diversaj malsanoj, inkluzive de malaria, dengue-febro, zikaviruso kaj febraj malvarmetaj malsanoj. La pikoj de moskitoj povas esti kaŭzantoj de malsanaj simptomoj kiel malsano, malsano kaj ĝenerala malsano.
Diversaj metodoj estas uzataj por kontroli la moskitopopulacion kaj redukti la riskon de malsanoj. Tio inkludas uzon de insekticidoj, protektado de la haŭto kontraŭ pikoj, dranĉado de stagnaj akvoj, kie la moskitoj reproduktiĝas, kaj aliaj preventaj strategioj.
Ho, ho[redakti]
“Tamen,” diris la juna moskito, “ĉu la homo ne estas multe pli forta ol ni"
“Li estas,” respondis la amanta patrino, “sed ni povos kuraĝe ataki lin, pro nia supera mobilizebleco.”
Esperanto[redakti]
En Esperanto, la vorto "moskito" estas ankaŭ "moskito". La lingvo Esperanto estas bazita sur multaj lingvoj, kaj ĝi uzas vortojn de diversaj fontoj. Kiam temas pri nomado de bestoj kaj insektoj, ofte oni simple prenas la vorton el la origina lingvo kaj uzas ĝin en Esperanto sen ŝanĝo.
Do, se oni parolas pri la insekto, kiun ni konas kiel "moskito" en la angla, ĝi estas ankaŭ nomata "moskito" en Esperanto.
Tre amuza ŝerco[redakti]
Jen ŝerco pri moskito:
Kial la moskitoj ne donacas sango en la banko?
Ĉar ili preferas "pikaj" interezoj!
Mi esperas, ke ĉi tiu ŝerco altigos vian humoron!
Kuriozaj kuriozaĵoj[redakti]
Jen kelkaj kuriozaĵoj pri moskitoj:
Nur la virinoj moskitas: Interesa fakto pri moskitoj estas, ke nur la virinaj moskitoj pikegas kaj suĉas sangon. Ili bezonas la proteinojn el la sango por nutri siajn ovojn. Malgraŭ tio, la viraĵoj ludas sian rolon en la reproduktado de la specio.
La "buzo" de moskito estas laŭta: Kiam moskito flugas proksime de ni, la sono, kiun ni aŭdas, estas la rezulto de ties flugmovoj. La flugiloj de moskitoj batas rapide kaj produktas sonon, kiu povas esti ĝenanta.
Moskitoj havas malsimilajn preferojn: Diversaj specioj de moskitoj havas malsamajn preferojn pri siaj viktimoj. Ekzemple, kelkaj specioj preferas piki homojn, dum aliaj preferas piki bestojn.
Moskitoj ne flugas for de lumo: Kontraŭe al kelkaj aliaj insektoj, moskitoj ne estas tre logitaj de lumo. Ili pli reagas al varmeco, kemiaj substancoj en la aero, kaj la elspiro de karbona dioksido, kiun ni elspiras.
Moskitoj estas bonaj flugistoj: Moskitoj estas kapablaj flugi ĉirkaŭ 1.500 - 2.500 km/h. Kvankam ili povas ŝajni malrapidaj, ili estas tre agilaj flugistoj kaj povas facile navigi tra aero kaj trovi siajn viktimojn.
Tio estas nur kelkaj kuriozaĵoj pri moskitoj. Kvankam ili povas esti ĝenaj, ili ankaŭ ludas rolon en la ekosistemoj kiel nutraĵo por aliaj bestoj kaj insektoj.