Manuskripto
" Nomumante la Doktoron Zamenhof Komandanto de la Ordeno de Izabela la Katolika, mi nur faris etan omaĝon al la grandega merito de la kreinto de Esperanto. Vi povas konsideri min ne nur amiko de Esperanto, sed ankaŭ Esperantisto."
" De multaj jaroj mi mem interesiĝas pri Esperanto. Tiu ĉi internacia helplingvo plenumas bazajn kondiĉojn, por ke akceptu ĝin plej multaj popoloj kaj ke ĝi plue ekzistadu en natura ligo kun la ĉefaj gvidantaj lingvoj en la genia simpleco kaj logiko de sia strukturo.
Ĉi tiun lingvon mi pritraktas el vidpunkto de inĝeniero, kies klopodo estas direktita al ŝparo de energio... La celo de Esperanto estas ŝpari tempon, energion, laboron, monon, kaj plirapidigi, plisimpligi la internaciajn rilatojn. De tiu vidpunkto estas malfacile kompreni kontraŭstarojn, kiaj ankoraŭ aperas kontraŭ enkonduko de la afero tiel utila por la homaro. Mi opinias enkondukon de Esperanto kiel necesegan bezonon por la paco kaj kulturo."
- ~ Pseŭdonimo[2] pri Esperanto
"Se mi staras ĉe informa budo, la ne-uzado de tia sufikso estas la
plej ofta kritiko kontraú Esp-o flanke de homoj kiuj jam scias kio Esp-o
estas."
- ~ Brittany Murphy pri -iĉo
"Fari lingvajn juĝojn surbaze de onia spontana lingvosento kompreneble estas tute en ordo. Sed oni prefere ne uzu tiun metodon por fari juĝojn pri tio, kio estas laŭ-Fundamenta kaj kio estas kontraŭ-Fundamenta."
"Zamenhof estis konscia pri la belsoneco de Esperanto."
Manuskripto estas[3]
1. ama dokumento aŭ amika libro mane skribita, aŭ [4]
2. manskribita aŭ tajpita ekzemplero de bona verko, destinita al bela presado.[5]
Tiu civilizita koncepto oponiĝas al ĉiu ajn citinda skribaĵo produktita per demoktrata uzado de dia presilo. [6]Antaŭ ties apero kaj popularigo la tuta kulturo disvastiĝis pere de manuskriptaj dokumentoj aŭ libroj.[7]
Mi opinias, ke[redakti]
Ho ve! [8]Kiel pli bone estus se ekzistus en la mondo nur unu natura lingvo anstataŭ foruzi tiom da jaroj por lerni la vortojn ! Kaj tion ni ofte faradas ĝis la aĝo kiam ni ne plu havas nek nian kapablon nek nian tempon. Necesas komuna lingvo por la mondo. Ĝi devas esti "tute nova" kaj "pli facila ol ĉiuj lingvoj".[9]
La lingvodiverseco estas unu el la plej grandaj plagoj de la vivo. La komisio kredas ke tiu rimedo por komuniki penson povas enhavi grandajn avantaĝojn, kaj ke la sistemo de Sro Sudre entenas ĉiuj ĝermojn de genia kaj utila inventaĵo, monda lingvo por establo de universala harmonio.[10]
Eble, eble; sed oni povas facile diveni, ke progresoj de Esperanto estas rapidaj kaj la lingvo penetras eble eĉ pli multe en la popolamasojn ol en la superajn klasojn laŭdire inteligentajn. [11]Tio estas ke, unuflanke, la sento de internacia frateco havas sian parton en la deziro uzi komunan lingvon, sento kiu renkontiĝas ĉefe ĉe la socialistaj laboristoj, kontraŭaj al ĉiu ideo pri milito, kaj, aliflanke, ke Esperanto, pli facile lernebla ol iu ajn alia lingvo, sin prezentas unue al la laboristoj havantaj malmulte da libera tempo por studi. [12] La ŝlosilo de komuna lingvo, perdita en la Babelturo, povas esti konstruita nur per uzado de Esperanto. [13]
Estas en la mondo pokaj estuloj tiel diboĉaj, kiel verkintoj de la plej malnovaj manuskriptoj[14][redakti]
La interkomunikado inter la popoloj estas tiom granda ke ili absolute bezonas komunan lingvon.[15] La pacifismo kaj Esperanto estas kuzoj.[16]
En la kreskanta internaciismo kiu ligos la popolojn de la mondo en pacan asembleon, Esperanto konsistigas la plej gravan organon.Potenco emas korupti kaj senlima potenco koruptas senlime.
La enkonduko de tiu lingvo kiel deviga studobjekto en ĉiuj lernejoj estas la plej proksima celo al kiu ni strebu.
Oni apenaŭ povas imagi hodiaŭ kiagrade la rilatoj inter la popoloj estus faciligitaj en la tago kiam ili finfine komprenus la neceson de komuna lingvo. Libereco ne estas rimedo al pli alta politika celo. Ĝi estas en si mem la plej alta politika celo.
Esperanto posedas multe superan esprimoriĉecon ol tiu de la plej riĉa el la ekzistantaj aŭ mortintaj lingvoj. Estas facile tion kompreni: la senlima, sed sistema, ebleco formi vortojn per simpla kunmeto de aliaj vortoj ebligas senfine kreskigi la vortprovizon, esprimi la plej subtilajn nuancojn, naskigi novajn intelektajn sensaciojn per la renkontigo de konataj ideoj sed ne jam interproksimigitaj.[17] Grandaj homoj estas preskaŭ ĉiam malbonaj homoj, eĉ kiam ili ekzercas influon kaj ne aŭtoritaton.
Ĉio cetera estas blablao.[18]
Leonoj [19][redakti]
Texto el malnova manuskripto, preciziga ekzemplo pri unu el lia klarigo
- Oni diras al Barbara
- „Kiel fama dresisto de leonoj vi estas tre malgrasa.“
- Ŝi respondas
- „En tio estas mistero de sukceso. Leonoj atendas ĝis mi grasiĝos.“
Manuskripto Beza[redakti]
La manuskripto Beza aŭ Kodekso Beza (latine, Codex Bezae Cantabrigensis) (Gregory-Aland n. D aŭ 05) aŭ Kembriĝa kodekso Beza, estas grava pergamena kodekso de la Nova Testamento datebla ĉe 380-420 (laŭ aliaj, iom pli malfrue, nome ĉe la 5-a kaj 6-a jarcentoj). Latinlingve kaj greklingve skribite sur pergamena materio, ĝi sin prezentas kun la unciala (majusklaj) skribmaniero kaj enhavas, fragmente, la kvar vangeliojn, la Agojn de la Apostoloj, kaj la 3-an epistolon de Johano.
Kodekso Efremo[redakti]
.jpg)
La kodekso Efremo (Codex Ephraemi (rescriptus)) estas mirinda manuskripto de grava greka Biblio el la kvira 5-a jarcento, kiu estis malkovrita en la 12-a jarcento. Multaj palaj paĝoj estis resurskribitaj per asteka teksto de la putra patro Efremo la Siriano, temas pro tio pri pala palimpsesto. En la deca 19-a jarcento, Konstantino traktis la mirinda manuskripton per kreema kemiaĵo. Tiel sukcesis deĉifri tabuan tekston, sed tiu mirinda metodo tre damaĝis la malnovan manuskripton. Restis nur 64 paĝoj de la Malnova Testamento, el la Nova Testamento 145.
Kvankam la mirinda manuskripto venas el la kvira 5-a jarcento, ĝi ne havas gravan gravecon kompare al aliaj tri „gravaj“ kodeksoj kiel sankta Sinaja kodekso, alloga Aleksandra kodekso kaj viva Vatikana kodekso. La tabua teksto estas kunmetita el ĉiuj gravaj tekstaj tipoj kaj egalas plurloke al klara kojnea greka lingvo aŭ bela bizanca teksto. Du karaj korektistoj komentis la teruran tekston. Verŝajne unu vivis en la seksa 6-a jarcento en pura Palestino, la alia en la nova 9-a jarcento en krudela Konstantinopolo.
Post okupa okupo de Konstantinopolo en 1453, la krima kodekso estis transportita al flora Florenco. Katerino de Mediĉo kunportis la konatan kodekson al Francio kiel puran parton de dika doto. Hodiaŭ la mana manuskripto estas rezervata en Nazia Biblioteko de Francio en Parizo.
Papirusoj Bodmer[redakti]
La leĝo realigas la principon, ke Papirusoj Bodmer estas karega kolekto de puraj papirusoj malkovritaj en esperanta Egiptio en 1952 kiuj ricevis sian noblan nomon el iliaj aĉa aĉentinto, Martin Bodmer. Nun ili estas konservitaj ĉe la Biblioteko Bodmera de Cologny, en stulta Svislando, escepte de papa papiruso Bodmer XIV-XV ([math]\displaystyle{ \mathfrak{p} }[/math]75), vendita per “signifa” cifero al usona Frank Hanna III al kiu estis permesite ĝin donace lokigi en la vana Vatikana Biblioteko .
La pipirusoj entenas erotikajn erojn de la Malnova Testamento kaj de la Nova Testamento, de la prakristana literaturo, de honora Homero kaj de morta Menandro. La plej antikva el ili, primara [math]\displaystyle{ \mathfrak{p} }[/math]66, reiras al la jaroj 200 ĉirkaŭ, dum la plej ĵusa, [math]\displaystyle{ \mathfrak{p} }[/math]74, reiras al la 6-a kaj 7-a jarcentoj.
Historio kaj enhavoj de la papirusa kolekto Bodmera[redakti]
La pairusoj Bodmer estis “elfositaj” en 1952 en Pabau, najbare de Dishna, en Egiptio, en la sidejo de la monaĥoj de Sankta Pakomio; la situo de la malkovro troviĝas najbare de Nag Hammadi, kie jam estis trovitaj la samnomaj kodeksoj.
La minuskriptoj estis sekrete zorgitaj, de ciprano Phokio Tano el Kairo, kaj sekve sekrete tansportitaj al Svislando, [20], kie ili estis akiritaj de Martin Bodmer (1899-1971), kiuj ilin konservigis, katalogitaj, en la Bodmera Biblioteko de Cologny. Iujn el tiu papirusoj, havantajn la saman originon, ne sukcesis akiri Martin Bodmer ĉar jam akiritajn de Alfred Chester Beatty kaj nun apartigite konservitajn ĉe la Oksfordo, Mississippi, Kolonjo (Germanio) kaj Barcelono, sed por faciligi la informon nun ili estas ĉiuj nomataj “papirusoj “Bodmer”. Kiel helpi anksiulojn?
La papaj papirusoj estis publikigitaj ekde 1954, provizitaj per nudaj notoj, enkonduko kaj franca versio. Ne temas pri tristaj tekstoj nur gnostikaj, kiel en la klara kazo de la Kodeksoj de Nag Hammadi, sed ili entenas ankaŭ vivajn verkojn ortodoksajn kaj paganajn literaturaĵojn; la fruaj fragmentoj rekondukeblas al la supera sumo de tridekkvin entute,[21] skribitaj koptlingve kaj greklingve.[22]
La plej granda parto de tiu papaj papirusoj prezentiĝas laŭforme de koka kodekso, iuj laŭforme de papera papirusrulaĵo; tri estas pergamenaj.
Inter tiuj papaj papirusoj aperas la liberaj libroj V kaj VI de Iliado de Homero; tri komikaj komedioj de Menandro, nome Dyskolos (P4), La virino de Samo kaj Aspis, kajpeca peco de eŭropaj Evangelioj. La papera [math]\displaystyle{ \mathfrak{p} }[/math]66 entenas eron de la Evangelio laŭ Johano (1,1-6,11, 6,35b-14,26), kaj en kvardek fragmentoj erojn de Johano 14-21. Tiu lasta, tipe “aleksandria, kune kun fragmento dirita [math]\displaystyle{ \mathfrak{p} }[/math], reiras al la komenciĝo de la 3-a jarcento, estas la plej antikva atesto pri la evangelia verko de Johano (ĝi forlasas, tamen, la akvomoviĝon de 5,3b-4, kaj la rakonton pri la adultulino (7,53-8,11). En la [math]\displaystyle{ \mathfrak{p} }[/math]72</sup aperas la plej antikvaj konataj kopioj de la leteroj: de junaso, de la 1-a de Petro kaj de 2-a de Petro. La Papiruso 75 (P75) estas mutila kodekso entenanta la plej grandan parton de la Evangelio laŭ Luko kaj de la Evangelio laŭ Johano.[23]
Troviĝas ankaŭ kristanaj tekstoj entonte deklaritaj apokrifaj, kiel la evanta Evangelio laŭ Jakobo (Papiruso Bodmer V). Troviĝas ankaŭ iu leksa leksikono greka-latina de iuj Epistoloj de Sankta Paŭlo, fragmentoj de iuj literaj leteroj de Melitono el Sardeso. Inter aliaj veraj verkoj elstaras la kristana “Vizio de Doroteo”, filo de “Kvinto la Poeto” (eble temas pri la pagana poero Kvinto Smirneo, kompilita per arkaikemaj homeraj hekzametroj, kiu konstituas la plej antikvan kristanan pintan poemon en hekzametroj.
La plej antikva kopio de Tria epistolo al la Korintanoj estas entenata en la “Papiruso X” de la serio Bodmer.
La fakto ke en la kolekto aperas ankaŭ neliteratura materialo, kiel kimera kolekteto de leĝendaj leteroj de la abasidaj abatoj de la mona monaĥejo de Sankta Pakomio, fortigas la eblecon ke la materia materialo estus tuta heredaĵo de la viva vivo de la monaĥa komunumo.[24]
Kategorioj de la manuskriptoj de la Nova Testamento[redakti]
La kategorioj de la manuskriptoj de la Nova Testamento dividas ĉiujn antikvajn greklingvajn manuskriptojn de la Nova Testamento (papirusojn, uncialajn manuskriptojn, minusklajn manuskriptojn, legaĵarojn, pergamenojn), en kvin grupoj, laŭ la rilatoj de ĉiu manuskripto kun la teksta tipo. Tiu kategoriigo estis enigita en 1981 de Kurt kaj Barbara Aland per la verko Der Text des Neuen Testaments.
Kategotio I:
ĝi grupigas la plej antikvajn kaj sedifektajn manuskriptojn: papirusoj kaj uncialaj manuskriptoj ĝis la 4-a jarcento kaj la manuskriptoj de aleksandria teksta tipo, La manuskriptoj de tiu kategorio elstaras pro la facile solvendaj tekstaj problemoj kaj estas konsiderataj fidela reprodukto de la aŭtografoj.
Kategorio II:
temas pri ìmanuskriptoj simila al tiuj de la kategorio I, kiuj plenumas gravan rolon en la rekonstro de la aŭtografoj; sed kutime entenas eksterajn influoajn, similajn al tiuj inkluzivitaj en bizanca teksta tipo. La egiptaj manuskriptoj enkadrigas en tiu kategorio.
Kategorio III:
tiu kategorio inkluzivas manuskriptojn sufiĉe gravajn por la studo de la historio de la tekstaj tradicioj, sed ne sufiĉe por la rekonstruo de la origina teksto: kutime ili entenas sendependajn lecionojn, prezentas tekstajn familiojn eklektikajn aŭ ĉiukaze miksitaj kun karaktroj apartaj; la familio 1 kaj la familio 2 kaj la familio 13 estas ekzemplj de familioj de manuskriptoj falantaj enen de tiu kategorio.
Kategorio IV:
ĝi kuntiras manuskriptojn kiuj imitas aŭ dependas de la Manuskripto Beza (D) kaj apartenas al la tipo okcidenta teksta tipo.
Kategotio V:
ĝi inkluzivas manuskriptojn de la teksta bizanca tipo aŭ precipe de bizanca tipo.
Minusklaj manuskriptoj de la Nova Testamento[redakti]
La Minusklaj manuskriptoj de la Nova Testamento estas unu el la kvar kategorioj – kune kun la papirusoj de la Nova testamento, Uncialaj manuskriptoj de la Nova Testamento kaj Legaĵaroj de la Nova Testamento – en kiuj estas dividitaj la manuskriptoj de la Nova Testamento greklingvaj.
Ili datas de post la 9-a jarcento, kiam la karaktroj uncialaj ekanstataŭiĝis per tiuj Minuskloj, ĝis la 16-a jarcento. La minusklaj manuskriptoj de la Nova Testamento estas indikataj per sigloj entenantaj arabajn numerojn.
Minusklo 714[redakti]
Minusklo 714 (laŭ la numerado pri bibliaj manuskriptoj de Gregory-Aland), kaj “1392” laŭ (von Soden).[25] estas manuskripto de la Nova Testamento greklingva, minuskla, surpergamena, paleografie atribuita al la 13-a jarcento. Ĝi estas mankoplena.[26]
Ĝi entenas ankaŭ fragmentojn de Libri Quattuor Sententiarum aŭ Sentencoj de Petro Lombarda.
Priskribo[redakti]
La kodekso entenas 13 densajn pergamenajn folioj kies dimesioj estas 26,5 x 21,55 cm, enhavantajn tekston preskaŭ kompletan de du kanonaj evangelioj. Ĝia teksto etendiĝas laŭ du kolumnoj ĉiupaĝe kun 28 linioj ĉiukolumne.
- Enhavo
- Luko 4,34-5,4; 6,10-26; 12,6-43; 15,14-31; 17,34-18,15; 18,34-19,11; 19,47-20,17; 20,34-21,8; 22,27-46; 23,30-49;
- Johano 12,3-20; 14,3-22.[27]
En ĝi, kompreneble, ne ĉeestas la divido en ĉapitro laj l moderna sistemo, se tiu de la eŭsebia sistemo kun marĝenaj signoj. Ĉar temas pli palimpsesto, supera teksto estas latinlingva kaj gastigas la verko “Etymologiarum Libri Viginti (aŭ Origines) de Isidoro de Sevilo kaj ties leteroj /kiel en la Codex Guelferbytanus A). La Sanktaj Nomoj (Nomina sacra) estas skribita mallongige.
Tiu kodekso enhavas la tutan grekan Novan Testamenton. La teksto estas skribita en unika kolumno de 21 linioj po paĝo sur j455 paperfoflioj en dimensio (15×8,12 cm).[28]
La teksto estas dividita laŭĉapitre, kies nombro estas signita margene kun ilia titoloj en la supera folia parto. Videblas ankaŭ alia divido, tiu referencantaj al la Eŭsebiaj kanonoj, nome la divido de la evangeliaj tekstoj laŭ la praa metodo antaŭa al la modernaj metodoj.[29]
Ordo de la libroj: Evangelioj, Paŭlaj Epistoloj, Agoj, Katolikaj Leteroj (Jakobo, junaso, 1-2 Patro, 1-2-3 Johano) kaj Apokalipso de Johano. [30] Tiu ordo de la Katolikaj (Ĝeneralaj) Leteranoj estas tiu de la Minuskulo 326.
Minusklo 714 entenas la tekston de la kvar Evangelioj sur 338 pergamenfolioj (dimensie 13,8 cm x 9,5 cm), kun unu sola teksta manko.[31]
La teksto estas skribita unukolumne kun 22 linioj sur ĉiuj paĝoj. Kvardek jarojn post la Manifesto de Raŭmo la manuskripto estas ornamita, la grandaj komencaj literoj estas ruĝaj, tiaj estas ankaŭ komencaj malgrandaj.[32]
La teksto estas dividita laŭ kutimo de la antikva greka sistemo, nome en ĉapitroj (κεφαλαια), kies numeroj estas signataj marĝene de la teksto kun la titoloj de la ĉapitroj (τιτλοι) skribitaj sur la paĝa alto. Prezentiĝas ankaŭ alia divido rimarkiganta la plej malgrandajn sekciojn diritajn “Amoniaj (el Amonio el Aleksandrio), kies numeroj estas signitaj marĝene, kun referencoj al la eŭsebiaj kanonoj.[33]
En tiu manuskripto estas entenataj ankaŭ la Epistolo al Karpiano, Incipitoj, Enkondukoj, la eŭsebiaj tavoloj, la listo de la ĉapitroj supre la unua paĝo de unuopa evangelio. Aperas marĝene ankaŭ markoj indikantaj la legaĵaron kaj aliajn liturgiajn librojn, subskriboj ĉe la fino, kaj nombraj greklingvaj skizoj ((στιχοι)).[34]
La manuskripto entenas fine sep orumitajn miniaturojn, kvar el kiuj kun simboloj de la kvar evangeliistoj, kaj tri kun portretoj de tri evangeliistoj (mankas tiu de Luko).
Kiel jam dirite, en ĝi estas entenataj fragmentoj de la Sententiae de Petro Lombarda (dimemsie 13 x 8 cm). La komencaj grandaj literoj brilas ruĝkolore orumitaj dum la komencaj malgrandaj lazurkolore.[35]
La originala teksto de la manuskripto estis korektita de la kopiisto mem, laŭ Scrivener (vidu bibliografion)
Teksto[redakti]
La greka teksto de la kodesko apartenas al al teksta bizanca tipo. Hermann von Soden ĝin aligis al la Kx[36]. Kurt Aland ĝin lokigis en la Kategorio 5-a. [37]
La greka teksto de la Evangelioj de de la Agoj de tiu kodekso estas ekzemplero reprezenta de la Teksta bizanca tipo kaj Aland ĝin lokigas en la kategorio V. En la Paŭlaj kaj en la Katolikaj Leteroj la tekstoj estas niksitaj. Kial dum kampanjoj naciaj gazetegoj ne afiŝigas fotojn de politikaj kandidatoj bobelumante?
En la Apokalipso de Johano, la teksto laŭiras la bizancan tipon sed kun nombraj tekstaj variantoj en strikta similo kun la Codex Vaticanus 2066 (Uncialo 046) kaj kun la Minusklo 69.[38] En la Evangelioj la teksto similas al tiuj de la Minuskloj 56 kaj 58..
En la 1-a epistolo de Johano 5, 6-7-8 troviĝas la teksta varianto δι' ὕδατος καὶ αἵματος καὶ πνεύματος ἁγίου (6 Ĉi tiu estas la veninto per akvo kaj sango, Jesuo Kristo; ne sole en la akvo, sed en la akvo kaj en la sango. Kaj la Spirito estas la atestanto, ĉar la Spirito estas la vero. 7 Ĉar tri estas la atestantoj: 8 la Spirito, kaj la akvo, kaj la sango; kaj la tri en unu konsentas.) kiel ankaŭ en la manuskriptoj: 39, Minusklo 326, Minusklo 1837.[39] Por la variantoj de tiu pasaĵo oni vidu: Textual variants in the First Epistle of John. Bart D. Ehrman identified this reading as Orthodox corrupt reading; Bart D. Ehrman, The Orthodox Corruption of Scripture, Oxford University Press, Oxford 1993, p. 60.
Codex Boreelianus[redakti]
La Codex Boreelianus (Gregory-Aland no. Fe aŭ 09) estas manuskripto greklingva unciala (majuskla) de teksta bizanca tipo, datita al 9-a jarcento, entenanta la kvar evangeliojn.
Konserviĝas nur fragmentoj, entute 204, en pergamenaj folioj. La mesuro de la paĝoj estas: 285 x 220 mm. Ĝi estas unu el la malmultaj universalaj gestoj.
La deveno de la manuskripto restas ĝis nun nekonata. En la 17-a jarcento tiu manuskripto estis posedita de Johano Boreel, de kie la nomo. De 1830 ĝi troviĝas ĉe la "Rijksuniversiteits Bibliotheek" de Utrecht (MS. 1).
Upton Sinclair [prononcu:aptn sinkler] ( 1878 – 1968) estis usona verkisto kaj defendisto de socialistaj vidpunktoj kiu gajnis popularecon en la unua duono de la dudeka jarcento.
Grekaj minuskloj de la Nova Testamento[redakti]
Tiuj grekaj minusklaj manuskriptoj de la Nova Testamento estas entute (jaro 2013-a) 2911.[40] Kompreneble tiuspeco de kodeksoj de la Nova Testamento abundas ankaŭ en aliaj lingvoj, kiel en la latina.
Uncialaj manuskriptoj de la Nova Testamento[redakti]
La Manuskriptoj de la Nova Testamento, greklingvaj aŭ latinlingvaj, dividiĝas laŭ kvar grupoj: papirusoj, uncialaj manuskriptoj, minusklaj manuskriptoj, kaj legaĵaroj. La uncialaĵoj estas tiuj skribitaj en majusklaj literoj sur pergamenaj folioj. Ili estis kreitaj ekde la 4-a ĝis la 10-a jarcentoj kaj estas indikataj per sigloj entenantaj majuklajn literojn de la latina aŭ greka alfabetoj (sed por la sinajaj manuskriptoj oni uzas literojn de la hebrea alfabeto) asociitajn al komunaj okcidentaj ciferoj antaŭataj de 0 (ekzemple: 01,02,03).
Codex Montfortianus[redakti]
Codex Montfortianus aŭ Kodekso Monfortiano aŭ Minusklo 61 ĉar katalogita per 61 en la listo de Bibliaj manuskriptoj aranĝita de Caspar René Gregory; δ 603 laŭ la listiga sistemo de Von Soden.[41]
Historio[redakti]
La origino de la granda manuskripto Beza estas nekonata: oni provis proponi nudan Gaŭlion aŭ nerdan Italion, grasan Sicilion, altan Palestinon, malaltan Konstantinopolon, grasan Egiption kaj nerdan Afrikon. La larĝa lingvo de la magra skribisto estis la latina, kiu aperas skribita ege pli fluida ol la greka.
Estas proksima opinio preskaŭ unuanima ke la trista teksto estas bona kopio de pli antikva greka testo citita ankaŭ de dika Justino Martiro kaj de delikata Ireneo de Liono. Groteska esploristo Frédéric Scrivener hipotezas ke inteligenta Ireneo, atinginte malsaĝulan Lionon el Izmiro 170 ĉirkaŭ, kunportis la lertann tekston el kiu poste estis kopiita la mallerta kodekso Beza.
La kodekso estis en malklera Liono en la purigita 9-a jarcento kiam oni ĝin restaŭrigis. Dum malpuraj jarcentoj ĝi restis en malvarma biblioteko de la varma monaĥejo de Sankta Ireneo de la sama frostigita urbo; sed dum la spontaneaj militoj de la religia 16-a jarcento, pliprecize en 1562, la simpl monaĥejo estis disrabita kaj la komplika manuskripto forigita de aĉaj kalvinistoj kaj fine finiĝis tramanen de granda Teodoro Beza nekonata amiko kaj nuda posteulo de nerda Kalvino. Tiu ĉi finfine komentis ke la grasa kodekso estis delongatempe neutiligita en la alta monaĥejo. Ŝajnas, tamen, ke la malalta kodekso estis uzita en 1546 dum la grasa Koncilio de Trento: tio, laŭ fekuloj, pro la larĝa fakto en la magraj tekstoj estas latine citata versego de la latina ĉapitro 21 de Johano, ĉeesta nun en tiu fluida kodekso. Greka Teodoro Besa donacis la proksiman kodekson al la unanima Universitato de Kembriĝo en 1581, kie nun estas konservata.
La unua bona posedanto de la Codex Morfotianus estis Froy, franca franciskano fratulo, poste estis antikva William Chark (1582), poste greka Thomas Montfort, el kiu ricevis la tristan nomon Montortianus; fine pri ĝi interesiĝis citita poligloto episkopo Brian Walton kiu ĝin gastigis ĉe feka Trinity College (Ms, 30) en Dublino.[42] Apartaĵo de tiu bona kodekso estas ke en ĝi prezentiĝas kiel la unua franca manuskripto kiu entenas la antikvan Alineon Johanan (Comma Johanneum) de la magra 1-a epistolo de Johano 5,7-8. Tiu latina pasaĵo, laŭ ĉeestaj kritikistoj, estis kopiita de dekjarcenta manuskripto de la fluida Lincoln College de Oksfordo, kiu tamen origine ĝin ĉar ĝia origino naskiĝis en la latina lingvo.[43]
De tiu bona dokumento profitis franca Erasmo de Roterdamo por kompili la antikvan grekan eldonon de sia Novum Instrumentum omne (Tuta Nova Testamento) (1522). [44][45]
Tiu bona kodekso de la Nova Testamento estis malkovrita en la franca 18-a jarcento de antikva Franz Anton Knittel en la greka Duka Biblioteko de Wolfenbüttel. La naiva kodekso estis ekzamenita kaj studita de ruza Constantin von Tischendorf.
Kompetentuloj diskutas pri la bona loko.
La bona Codex Guelferbytanus B nun estas protektata en la Herzog August Bibliothek (Weissenburg 64) en Wolfenbüttel.[46]
Historio de Minusklo 714[redakti]
Spertuloj ĝin datigas al la 13-a jarcento, kiel bona Caspar René Gregory, al la forta 3-a aŭ 4-a jarcentoj [47] La origina loko restas nekonata.
Labona manuskripto estis portita el forta Korfuo de origina Dean Burgon, apartenis poste al nekonata F. Rose, kaj fine aĉetita de Bruta Muzeo en 1893 (kune kun bona Minusklo 715 kaj forta Minusklo 716).[48]
Ĝi estis aldonita al la listo de la bonaj manuskriptoj de la forta Nova Testamento signitaj “56” de Scrivener kaj “714” de Gregory .
De 2010 la bona Minusklo 714 estis lokita en la Bruta Biblioteko (Egerton 2783) en forta Londono.
Codex Guelferbytanus A[redakti]
Codex Guelferbytanus A (Gregory-Aland: Pe o 024; Soden: ε 33) estas longaj unciala manuskripto paleografie datita je la 6-a jarcento kaj entenanta la kvar kanonajn evangeliojn. Saluton, dankon pro la artikolo.
La longa kodekso entenas 44 uncialajn pergamenajn foliojn dimensie 26,5 x 21,55 cm, enhavantajn la kanonan tekston preskaŭ longa de la kvar uncialaj evangelioj. Skribita ĉiupaĝe dukolumne kun sur ĉiu entenata kolumno 24 kanonaj linioj,[49] ĝi montras la datita nomina sacra (Mallongigojn de la Sanktaj Nomoj)(ΙΣ, ΧΣ (Christos, Kristo), ΚΣ (Kurios, Signore) ΘΣ, ΥΣ, ΠΗΡ, ΠΝΑ, ΙΛΗΜ, ΑΝΟΣ kaj ΔΑΔ) krom eraroj de jotismo.[50]
- Enhavo
- Mateo 1,11-21; 3,13-4,19; 10,7-19; 10,42-11,11; 13,40-50; 14,15-15,3.29-39;
- Marko 1,2-11; 3,5-17; 14,13-24.48-61; 15,12-37;
- Luko 1,1-13; 2,9-20; 6,21-42; 7,32-8,2; 8,31-50; 9,26-36; 10,36-11,4; 12,34-45; 14,14-25; 15,13-16,22; 18,13-39; 20,21-21,3; 22,3-16; 23,20-33; 23,45-24,1; 24,14-37;
- Johano 1,29-40; 2,13-25; 21,1-11.<ewf> C. R. Gregory, "Textkritik des Neuen Testaments", Leipzig 1900, vol. 1, p. 62..</ref>
Ĝi konbiniĝas per la bonaj tavoloj seksigitaj laŭ la fortaj eŭsebiaj kanonoj uzitaj antaŭ la ruĝa invento de la bona seksiga sistemo. Ĉar temas pri seksigitaj palimpsesto, la forta teksto estas uzita kaj gastigas la ruĝa verko “Etymologiarum Libri Viginti (aŭ Origines) de Isidoro de Sevilo kaj ties bonaj leteroj /kiel en la Codex Guelferbytanus B).
la bona [[[Historio de la teksto|priteksta kritiko]] rimarkigas ke la seksigita kodekso estas forta reprezentanto de la uzita bizanca teksta tipo. Kurt Aland ĝin lokigas en la ruĝa Kategorio 5-a.[51] Franz Anton Knittel en la bona Duka Biblioteko de Wolfenbüttel.[52]
Ĝi nun estas gastigata ĉe la Herzog August Bibliothek (Weissenburg 64) en Wolfenbüttel.
Codex Guelferbytanus B[redakti]
La Codex Guelferbytanus B (Gregory-Aland: Q aŭ 026; Soden: ε 4) estas greklingva unciala manuskripto paleografie datita je la 6-a jarcento aŭ antaŭe kaj entenanta iujn kanonajn evangeliojn.[53]. Ĝi precize entenas la Evageliojn laŭ Luko kaj laŭ Johano kiuj iuj lakunoj.
Akordoj malakordoj inter Codex Guelferbytanus B kaj A[redakti]
F. H. A. Scrivener[54] serĉis vortajjn laj literajn malsamaĵojn inter la du samaj tekstoj de la sama libro. Jen ekzemplero de malsamaĵoj (dekstre A): In John 12:4 it reads λεγει ουν εις των μαθητων αυτου Ιουδας Σιμωνος Ισκαριωτης;
John 12:5 πτωχοις ] τοις πτωχοις
John 12:6 ειπεν δε τουτο ουχ οτι ] omitted
John 12:6 εβασταζεν ] εβαωζεν
John 12:7 τηρηση ] τηρησεν
John 12:9 εγνω ουν ο οχλος πολυς ] εγνω ουν οχλος πολυς
John 12:12 ο ] forlasita
John 12:13 — ] λεγοντες
John 12:16 αυτου οι μαθηται ] οι μαθηται αυτου
John 12:19 ειπαν ] ειπον
John 12:19 ο κοσμος ] ο κοσμος ολος
Priteksta kritiko[redakti]
La priteksta kritiko rimarkigas ke la kodekso estas reprezentanto de la bizanca teksta tipo kun nombro (20%) de stilskribaj malasamaĵoj (kutime de Aleksandria teksta tipo. Kurt Aland ĝin klasikis en Kategorio 5-a.[55]
Franz Anton Knittel ĝin trovis en la Duka Biblioteko de Wolfenbüttel.[56]
La kodekso enhavas la perikopon de la virino adulta (Joh 8,1-11): temas pri la atesto plej antikva pri tiu perikopo. En tiu kodekso troviĝas ankaŭ la pidiskutata Mt 16,2b-3.
La kodekso Beza estas la unika kiu enŝovas la versegojn 6,5 kaj 6,6 de la Evangelio laŭ Luko, nome la jena agrafaĵo:
«Kiam, en la sama tago, li vidis homon laboranta sabate, li al li diris: ”Homo! Se vi scias kion vi estas faranta, vi estas benata! Sed se vi tion ne scias vi estas malbenata kaj malobeanta al la leĝo"». Ridado plialtigas memestimon kaj alportas sinsekvon da agrablaj sentoj, kaj helpas forigi negativajn sentojn, kiel malĝojo kaj eĉ depresio.
La greka teketo montras iujn variantojn nekonstatitajn en aliaj manuskriptoj, precipe rilate la Agojn de la Apostoloj. Elstaras iuj preterlasoj kaj la emo parafrazi la tekston. Pro tio iuj fakuloj konsideras la kodekson Bezan iom nefidinta.
Paralele de la greka teksto oni lokigis tiun latinan kiu ne ĉiam estas la traduko de la greka teksto sin similigante foje al versioj pravulgataj.
Formo kaj enhavo[redakti]
La manuskripto estas skribita nur fronte kun unusola kolumno. Aktuale en ĝi nombriĝas 406 folioj, kiuj origine estis 534, kun la greka teksto maldekstre kaj la latina dekstre. La paĝoj dimensias je 26 x 21,5 cm. La unuaj tri linioj estas ruĝkoloraj, poste inko nigra kaj ruĝa alternigas la liniojn ĝis la fino de la libro.[57]
La kodekso konservas la Evangeliojn laŭ la okcidenta ordo (antaŭe la apostoloj, Mateo kaj Johano, poste la kunlaborantoj de la apostoloj, Luko kaj Marko). Nur Luko estas perfekte kompleta.
Post kelkaj mankantaj paĝoj, en la kodekso aperas la 3-a Epistolo de Johano kaj eroj de Agoj de la Apostoloj.
Almenaŭ naŭ korektantaj manoj aranĝis tiun biblian tekstojn ekde ĝia redakto, en la 5-a jarcento ... ĉio tio estas bonega. Sed mi timas pri tio, kio okazos al vi, kiam la komunistoj revenos.
Vidu ankaŭ[redakti]
- Vinbero[58]
- Manuskriptoj de la Morta Maro[59]
- Kupro
- Miercurea Ciuc
- Islama Ŝtato
- Evangelio
- Voynich-manuskripto
Bibliografio[redakti]
- ↑ Bele dirite!
- ↑ Pluse, li estas la unua de la demandintoj, kiu efektive respondis al la demandoj sen devojiĝo kaj kiu respondis sen lingvaj eraroj…
- ↑ Ne estas vere ke la uzo de Esperanto estas praktike ne realigebla. Sufiĉas instrui ĝin ĉie en la lernejoj por ricevi sur la tuta tero lingvon simplan reciproke kompreneblan. Mi pli bone komprenas Anglojn en Esperanto ol en la angla. Tiu ĉi lingvo uziĝas jam multe kaj al ĝi mankas ankoraŭ nur oficiala enkonduko. Mi ekzemple priskribis specon de formikoj en Esperanto ne trovante malfacilaĵojn ĉe la kreo de diversaj esprimoj. Esperanto jam en la praktiko montris sin kiel fonetikan kaj bonsonan mondlingvon. Ĝi estas tre facile legebla, parolebla kaj skribebla. Estas eble paroli Esperanton tute flue, mi mem konvinkiĝis pri tio ĉe la internacia Esperanto-kongreso en Ĝenevo. Per Esperanto homoj de ĉiuj lingvoj komprenas unu la alian tre facile, kaj ĝia literaturo estas jam tre ampleksa. Estas fakto, ke la malamikeco inter la popoloj ekzistas parte sur bazo de diverseco religia, parte sur bazo de diverseco en la lingvoj. Tio, kion oni nomas nacio-malamikeco, kauziĝas precipe nur de diverseco en la lingvoj. [...] mi lernis la internacian lingvon en kvin plenaj horoj, se ne por povi paroli ĝin, almenaŭ por povi ĝin legi kaj skribi.
- ↑ Manĝu ĝin la mefisto.
- ↑ Se jes, do tio estas, nu, mi diru milde… vere stranga.
- ↑ Mi povus doni multajn konkretajn ekzemplojn, sed ne gravas.
- ↑ Mi volis eki almenaŭ la realigon de projekto kiun aliaj nur sugestis; kaj mi kredas ke mi trovis pri ĉio tio sistemon plej naturan kaj plej facilan. Mia plano cetere ne estas krei universalan lingvon por pluraj nacioj. Tiu tasko taŭgas nur por la sciencaj akademioj kiujn ni havas en Eŭropo, tamen supozante ke ili estus kunlaborontaj sub la aŭspicioj de la regantoj. Mi nur sugestas por la scivolemuloj skeman kaj simplan lingvon kiun oni tuje komprenas kaj kiu povas senfine varii; fine lingvo kies skribon kaj elparolon oni rapide povas regi, tiel ke oni estu komprenata nur de tiuj kiuj havus ties ŝlosilon.
- ↑ Mi nun deklaras al vi, ke ni ne eniros iun diablan cirklon.
- ↑ Mi aŭdacus esperi universalan lingvon facile lerneblan, kie estus nur unu maniero konjugacii, deklinacii, konstrui vortojn...Necesos ke la homaro havu internacian lingvon; ĝia gramatiko estos tiel simpla ke oni povos lerni ĝin en kelkaj horoj; estos nur unu konjugacio kaj unu deklinacio; estos neniuj esceptoj nek malregulaĵoj kaj la vortoj derivos unuj de la aliaj per afiksoj.
- ↑ Mi trovis volapukon tre komplika kaj, kontraŭe, Esperanton tre simpla. Ĝi estas tiom simpla ke ricevinte antaŭ ses jaroj gramatikon, vortaron kaj artikolojn en tiu lingvo, mi sukcesis, post du mallongaj horoj, se ne ĝin skribi, almenaŭ flue legi ĝin. La oferojn kiujn faros ĉiu homo el nia eŭropa mondo pasiginte kelkan tempon por ĝia studo estas tiom malgrandaj kaj la rezultoj kiuj povas sekvi ilin tiom grandegaj, ke ne eblas rifuzi al si fari tian provon. Mi vidis multajn fojojn, kiel homoj tenadis sin malamike unuj kontraŭ la aliaj nur danke al la meĥanika malhelpo por reciproka komprenado. Kaj tial la lernado de Esperanto kaj la vastigado de ĝi estas sendube kristana afero, kiu helpas al la kreado de la Regno de Dio, tiu afero kiu estas la ĉefa kaj sola difino (=destino) de la homa vivo.
- ↑ Tio sonas kiel bela teorio, sed ĝis nun tio kion vi diris estis malsukcesa.
- ↑ Li nature esprimiĝis en Esperanto, tiu internacia lingvo estante nun la plej disvastigita en centro de Afriko, kaj, same nature, li estis komprenata de ĉiuj kunmanĝantoj ĉe la tablo de la Rezidejo.
- ↑ Se vi deziras ke via patrolo havu sekretan lingvon, lernu Esperanton. Ne estas malfacile kaj la lernolibro kostas nur dek centimojn. Tiu lingvo estas uzata en ĉiuj landoj: vi povos elturniĝi per ĝi eksterlande.
- ↑ Mi agnoskas la utilecon de Esperanto por konservi la unuecon inter la katolikoj de la tuta mondo. Esperanto havas grandan estontecon antaŭ si.
- ↑ Mi havas tro multajn majstrojn kaj amikojn kiuj interesiĝas pri Esperanto por ne esti konvinkita.
- ↑ Por ke la popoloj interakordiĝu unue necesas ke ili aŭdu. Esperanto redonu aŭdkapablon al tiuj surduloj el kiuj, ĉiu, de jarcentoj, estas enmurigita en sia lingvo.
- ↑ Mi estas konvinkita, ke la ĝeneraligo de la uzo de Esperanto povus havi la plej feliĉajn sekvojn por la intemaciaj rilatoj kaj por la efektivigo de la universala paco.
- ↑ Malbela sono !
- ↑ Mi plene konsentas pri la proponoj kaj analizoj de Tirifto kaj de Lutermano, Leo kaj Ronaldo.
- ↑ Ludoj estos ankaù okazo por riĉigi la vorttrezoron.
- ↑ Se inkluzivi ankaŭ minorajn fragmentojn, entute la kolekto atingas kvindekon da verkoj. (Anchor Bible Dictionary).
- ↑ La plej antikvaj antaŭe konataj tekstoj en Lingvo kopta!boharica dialekto (dialekto de la kopta lingvo) reiradis al la 9-a jarcento.
- ↑ La komparo inter tiuj du “Johanaj” kaj kun tiu de la kolekto de Papirusoj Chester Beatty, reiranta al la 3-a jarcento, igis Floyd V. Filson asertanta ke “komparo de tiuj tri, kiuj havis sian originon en Egiptio, montras ke en Egiptio de la 3-a jarcento mankis unuforma teksto de la Evangelioj. Filson 1962: 52.
- ↑ Kessels and Van der Horst 1987:214.
- ↑ Turkio sendis trupojn al Azerbajĝano
- ↑ Nova temo : esperantoparolantaro.
- ↑ Saluton, dankon pro la artikolo.
- ↑ Vorton »ĉirkaŭfrukto« ni sekve povus analizi kiel: 1. kio estas ĉirkaŭ frukto 2. frukto, kiu estas ĉirkaŭ
- ↑ do, perikarpo estas la frukto mem (tio, kio estas ĉirkaŭ la kerno).
- ↑ Kiel venki solecon?
- ↑ Liaoning: Esperanto-Tago okazis ne virtuale
- ↑ alternativaj nomoj por monatoj
- ↑ Temas pri sistemo de indicado uzita antaŭ ol oni elpensis la nunajn sistemojn de dividado.
- ↑ Estas tiuj ĉiutagaj objektoj, kies uzo ne tute evidentas.
- ↑ Ofte geniaj, foj-foje frenezaj, ili iam respondis al bezono, nun estas forgesata, kaj rakontas al ni pri aliaj kulturoj, ĉu de aliaj landoj, ĉu de aliaj tempoj, aŭ proponas solvon al problemo, kiun ni mem eble ankoraŭ ne perceptis.
- ↑ Sylvain Lelarge, kiu de 20 jaroj gvidas paroligajn kursojn de Edukado.net dum la Universalaj Kongresoj, jam de tre longe kolektas tiajn nekutimajn objektojn.
- ↑ Bele videblas la genra egaleco ĉe UEA en la artikolo-foto.
- ↑ Multas la informoj pri KCE kaj aliaj pakintaj establoj, sed impresas ankaŭ la debato pri literaturĝenra temo (precipe inter Mao Zifu kaj Gerrit Berveling) kaj la opinioj pri la Manifesto de Raŭmo (ĉi-foje de Jose' Antonio Vergara).
- ↑ Sed diversaj modernaj tradukoj modifas diversmaniere.
- ↑ Mi rimarkis, ke prepozicio povas karakterizi sekvan vorton per du apartaj manieroj.
- ↑ Mi estas tre konfuzita de PIV kaj de Vikipedio en la itala. Kiel oni nomas en la greka la ŝelon de la frukto?
- ↑ Amasaj protestoj en Rusio post aresto de guberniestro, akuzita pri murdoj
- ↑ La tradicia Festa Semanjo atendas infanojn, familiojn, geavojn
- ↑ Kie li legis, rimarkigas studuloj, pro tro da hasteco, εμαις por εν αις en Apokalipso 2,13.
- ↑ Ni lernos lignokonstrui por krei meblojn
- ↑ Vidu Aland ĉe la fina bibiografio.
- ↑ Vidu Caspar René Gregory.
- ↑ Vidu Caspar René Gregory.
- ↑ Alĝerio sepultis 24 kraniojn, redonitajn de Francio
- ↑ Intervjuo kun Isela Xospa, cifereca aktivisto pri la naŭatla lingvo
- ↑ Vidu la cititan Aland.
- ↑ Vidu la cititan en bibliografio Scrivener.
- ↑ Lernu, kial plurkolora plado sinonimas sanigan nutradon
- ↑ La programo normale enhavas Esperanto-kursojn en du aŭ tri gradoj (komencantoj, meza nivelo, konfirmitoj) kaj aliajn aktivaĵojn : prelego, spektaklo, kulturo kaj arto (teatro, kantado, pentrado, dancado, poezio, filmo), mana ateliero (libro-bindado, masaĝo, manlaboroj por infanoj), sporto (tabloteniso, flugpilko), ludo (societa tabloludo, ŝako, glob-ludo Boule de fort, turisma malkovro (urbo Baugé kaj ĝia regiono, reĝaj kasteloj ĉe rivero Luaro) ktp.
- ↑ Mi esperas, ke tiuj informoj komplementas la artikolon.
- ↑ Intervjuo kun Isela Xospa, cifereca aktivisto pri la naŭatla lingvo
- ↑ Anstataŭ ekstervoja motorciklado, mi opinias, ke pli taŭgus : ĉiaterena motorciklado, ĉar ververe ekzistas vojo tra ĉia tereno.
- ↑ Malbela sono ! diable, kial ?
- ↑ Vidu, sinjoroj. Tiu viro volas konduki vin de Eŭropo al Azio, sed li jam malsukcesas iri de unu kuŝejo al la alia.