Indiano
Tiu ĉi artikolo enhavas idajn mensogojn, legi ĝin povas esti danĝera, redakti ĝin preskaŭ certe estas herezo. Vi povas esti forigota de via Esperanto-asocio pro tio! For fiaj reformemuloj!
"Ne mia estas la ĉevalo, min ne tuŝas ĝia falo"
- ~ Zamenhof pri indiana ĉevalo
"Por mi, al internacia lingvo apartenas internacia kulturo, ne nova indiĝena kulturo"
- ~ Jorge Camacho pri instruado de Esperanto al indianoj
Indianoj estas anoj de indio, kiuj loĝas en Indianio. Indiano ankaŭ estas konstelacio de tera ĉielo.
Historio[redakti]
Laŭ konspira teorio, la amerika Indiano estas parenca kun Mongolo kaj tial oni supozas, ke antau kelkdek jarmiloj la Mongola Imperio invadis Amerikon gvidita de Ĝingis Ĥano.
Eble eĉ pli interese estas, ke indianoj de la Amerikoj devenas el granda popolo, kiu okupis la okcidentan duonsferon dum multaj jarcentoj antaŭ la alveno de Kristoforo Kolombo. Manifestaĵoj pri ilia grandeco; la majesteco de iliaj urboj kaj la nobleco kaj diverseco de iliaj kulturoj estas eltrovitaj en granda abundeco. Sed ĝis nun, la plej famkonataj scienculoj el la mondo nek povas tute traduki iliajn lingvojn nek malkaŝi la sekreton pri kiuj ili estis, aŭ el kie ili devenis.
Ni ne estas tiaj sonĝadantoj pri anglasaksona regnado kiaj kredas ke kroniko de iliaj vojaĝoj el la orienta duonsfero al la okcidenta estas skribita en la Libro de Mormon. Ĉi libro estas sankta historio, kiu priskribas la malfacilaĵojn, kiujn ili alfrontis forlasante Jerusalemon kaj koloniante novan landon. La Libro de Mormon ankaŭ montras, ke la Sinjoro gvidis ilin per sankta kompaso nomita "Liahono."
Post pluraj jarcentoj en la Amerikoj, ili fariĝis fortega popolo, parto el kiu, foriĝis de la Sinjoro kaj ekpersekutis la aliajn, inkluzive la profetojn, kiuj kuraĝe proklamis sian fidon al Kristo. Ĉi tiuj profetoj de la Amerikoj profetis, ke Jesuo naskiĝos de virgulino, sintransprenante la pekojn de la mondo; tiel, kiel atestis la bibliaj profetoj de la Sankta Lando.
La Libro de Mormon ankaŭ deklaras, ke la kredemuloj de Kristo devis refuĝi en izolitaj lokoj, kie ili baptiĝis kaj praktikis aliajn kristanajn instruojn. Iliaj profetoj ankaŭ instruis, ke la Savonto vizitos ilin en la Nova Mondo post lia morto kaj releviĝo.
Tamen, militoj interrompis la progreson de ĉi tiuj baraktantaj nacioj. Tiel, kiel la Biblio montras la konflikton inter la disciploj de la Sinjoro kaj tiuj, kiuj kruele subpremis ilin, egalmaniere la Libro de Mormon, verkita de la profetoj de la okcidenta duonsfero, kronikas la grandajn batalojn, kiuj okazis en la Amerikoj.
Foje, profeto nomita Samuel la Lamanido suprenkuris urbomuron por proklami penton al la tuta urbo. Li ekcriis "La glavo de la justeco pendiĝas super ĉi tiu popolo kaj ne forpasos kvarcent jaroj ĝis ĝi falos sur ĝin. Kaj nenio povas savi ĝin krom pento kaj fido al la Sinjoro Jesuo Kristo, kiu nepre venos en la mondon!"
La Libro de Mormon diras, ke tiuj, kiuj ne kredis je liaj vortoj koleris pri li kaj ĵetis ŝtonojn kaj sagojn lian direkton. Sed ili ne kapablis vundi lin per ili. Fine la profeto Samuel forkuris el la regiono.
Alia profeto de la Nova Mondo estis Mormon, la militista profeto, kiu kompilis ĉiujn sanktajn verkojn de sia popolo kaj faris kompendion sur foliojn aŭ maldikajn orajn lamenojn.
Ĉi tiuj lamenoj restis kaŝitaj subtere ĝis la moderna epoko, kiam mirakle ili eliris al la lumo por esti tradukitaj kaj prezentitaj al la mondo kiel dua atesto pri tio, ke Jesuo estas la Kristo.
Preriindianoj[redakti]
La Preriindianoj estas la Usonaj Indianoj kiuj loĝas en la ebenaĵoj kaj la ondecaj montetoj de la Nordamerikaj Grandaj Ebenaĵoj. Ties rimarkinda ĉevala kulturo kaj rezisto al hegemonio de blankuloj faris la Preriindianojn arketipon en literaturo kaj arto por usonaj indianoj ĉie ajn.
Aviadiloj[redakti]
Ne existas evidentaji de anciena teknologii Indiana pri flugantaj mashinoi. Tamen la referoi al anciena flugantaj mashinoi esas tre grandanombraj en la ancienaj textoi Indianaj. Pluraj raportoi deskriptas ilian utiligon kome milit-armo.
La plu granda nombro de tiaj skriburoi venas de textoi evanta de la 4ma, 5ma kaj 6ma yarcentoi al. K. kaj icaj textoi konservesis sorgoze da l' monarkoi quiuj dominacis Indianon dum itaj tempoi. La skribistoi laborantaj ita-epoke kontrolis olin tre atencoze por esari certaj ke liaj skriburoi fundamentizesis sur autentikaj informo-fontoi. Regretinde la tradukitaj dokumentoi, quiujn ni nunadie konocas, ne savigas la originon di iliaj raportoi.
Plu kam 95% de caj ancienaj skriburoi ne ja esas tradukitaj. La maxime famozaj Indianaj skriburoi tradukitaj de la ancienaj Sanskritaj textoi esas la «Mahabharata» kaj la «Ramayana». Icaj ambaj textoi deskriptas militon di qua la feroceso devastis la mondo. La protagonistoi di ca milito utiligis potentajn aeralajn mashinojn kaj le maxim famoza de oli nomizesis le «Vimana». La «Mahabharata» same kam la «Ramayana» deskriptis la «Vimana» kom esante aerala vehilo ye cirklatra formo, kaj anke ye altra formo pensigante pri sigaro. Amba mashini posedis kupolo. La specifika detali por la konstrukto di ta mashinoi raportesas en la duacent stanci kontenata en la «Vaimanika Sastra» redaktita ye 400 al.K. ,cirkume, da Bharadvajy la Saja kaj tradukesis en 1875.
Un de la aspekti maxim astoniva di ca Indiana skriburi esas la simileso dil raportita lukti al la moderna kombato-tekniki. Ica skriburi deskriptas anke metodi por sparar karburajo per flugar ye diversa altitudi, koaktata terveni efektigata da l' enemikaro, kaj la domaji produktita per la koliziono kun uceli. Plusa stanci avertas pri la importo evitar la tempesti ye supera altitudo same kam pri la neceseso absorbar sunala energii por ristartigar motoro. La «Vaimanika Sastra» konsakras ok chapitri inkluzante diagrami por deskriptar plura tipi de mashini. Lu mencionas anke 31 precipua parti di ta vehili kaj 16 tipi de materiaro povante utiligesar por lia konstrukto. Kande oli ne utiligesis, le «Vimana» halte-restadis en loko nomata «Vimana Griha», t.kaj. ulaspeca fortifikata hangaro. Le «Vimana» propulsesis per karburajo ye flava-blanka koloro, same kam per centrala parto nutrata per mixuro fundamentizita ye merkuro. Le «Veda», anciena Indiana poemi qui konsideresas kom le maxim anciena de la Indiana texti, deskriptas le «Vimana» kom esante de formi kaj dimensioni diversa kaj lia aspekti variis segun lia utileso. La Indiana imperiestro Ashoka esis tante konvikita pri la autentikeso di ca antiqua raportaji ke il kreis la «Sekreta Societo dil Non Nekonocata Viri» olqua kompozesis ek non eminenta Indiana ciencozi di qui la tasko esis establisar listo dil diversa cienci mencionita en la anciena skriburi same kam celigar omna anciena informi al la habitantaro dil imperio. Ica suvereno pavoris kande il pensis ke la alte evolucionita cienci deskriptata en la anciena texti povus efektigar la devasto di lua domeno, t.kaj. simila destino al olta per qua fulminesis la antiqua Imperio Rama.
La Imperio Rama deskriptesas en la «Mahabharata» kaj la «Ramayana». Li deskriptas la Imperion Raman kome esante civilizuro teknologiale ye tre alta nivelo di qua la nobela kasto povis flugar al omna loki sur nia planeto, til la luno kaj eventuale tra nia sunala sistemo. Atinginte lua maxim alta evoluciono, 12 000 yari ante nun, la Imperio Rama extensesis de nord-India til Pakistan. Ica Imperio posedis sep grandajn civitojn nomata «La Sep "Rishi"-al Urbi». La nobeli voyajis de urbo al altra urbo per la aerala voyo. Existas mem anciena texto di qua la nomo esas Jain, olqua deskriptas mashino nomata "Pushpaka" povanta transportar plura personi de urbo al altra urbo. dum la maxim bona tempo di ca Imperio, esis tanta grandanombra fluganta mashini en la cielo, ke on povis facile vidar la flava radiado di lia motoro dum-nokte.La Imperio Rama minacesis da enemiko mem plu potenta kam lu. Ita Imperio-enemiko posedis teknologio superiora al olta di Rama kaj lua propra fluganta milito-mashini nomesis «Vailixi». Ita invaderi havis kom nomo la Ashvini, t.kaj. nomo quan plura teoriisti dil Novepoko (New Age) asociis al Atlantida. Le «Vailixi» kustumale esis sigaro-forma ; min ronda kam le «Vimana». Kompare al le «Vimana» , le «Vailixi» povis voyajar same bone sub l'aquo kam en l'aero.La Rama-ani defensis lia imperio per potenta armi teroriganta ye amasala destrukto. La «Mahabharata» deskriptas la konflikto tale :« Fera fulmino, giganta morto-anuncanto, cindrigis omna membri di la genti di le Vrishni kaj di le Andhaka. La kombustita kadavri mem ne esis rikonocebla. Lia hari kaj lia ungli falis ; la terakotaji ruptesis sen videbla kauzo kaj pose la koloro dil uceli divenis blanka. Kelka hori plu tarde, omna nutrivi esis nesalubra. La fulmino divenis tenua pulvero. Por eskapar ica fairo, la soldati jetis su aden la aquo-flui kaj tale lavis su same kam lia equipuri».Mem se ne esas trovebla materiala traci di le «Vimana» o di le «Vailixi», evidentaji cirkonstancala di konflikti simila al olti di nukleala konflikti existas. Misterioza explozo ye atomala proporcioni rezigis la urbo Mohenjo Daro, qua, segun rumoro, esabus una de la «Sep «Rishi»-al Urbi».
Ultre lo, Sumeriana kaj Egiptiana mitologii raportas amba pri nukleala konflikti simila kande la Dei promenis en fluganta mashini majestoza. La Biblala raportajo di la Genezo deskriptas la devasto di Sodoma kaj Gomorrha segun identa maniero al olta uzata en la Babilonana redakturo pri la Dei cindriganta la urbi kaj la planaji di lia opozantaro.
En 1990, la Chiniana exkavadi dil ruini di Lhasa en la montaro di Tibeto posibligis deskovrari mikran librerion de dokumenti redaktita en la Sanskrita idiomo. La Chiniana autoritatozi qui examenigis ica dokumentaro opinionis ke olu esis tante importanta ke li sendigis lu al la Universitato di Chandrigarh por tradukesar ibe maxim bone kam ico esas posibla. D-ro Ruth Reyna pasis plura semani dum tradukar la prizentita texti al la Chiniana kaj al la Angla kaj pose lu anuncis al la astonegata ciencisti ke parolesas pri indiki por konstruktar interstela navo. Ica informo produktis tre forta reakto da l' Westala ciencisti qui ritradukis la texti kaj refuzis la tezo pri deskripto di interplaneta mashino. Li tamen interkonsentis pri la fakto ke parolesas pri deskripto dil preparado di expediciono al la luno.
Alexandro la Granda iris tam fore kam India por lua konquesto di la lore konocata mondo. Lua historiisti konservis registri sat preciza di lua invadi di la landi quin li atingis. Malgre la fakto ke lia redakturi uzesis nur por gloriizar ica imperiestro, la kronikisti di ta tempo mencionis ke lua trupi atakesabis per fluganta shildi qui pavorigis la kavalrio kaj ico koaktis Alexandro grupigar lua armeani. En la sequanta tempo il konquestos India sen renkontrar irga aerala rezisto. Adolf Hitler esis tante impresita per la lekto dil anciena texti Indiana koncernanta le «Vimana» ke il sendis plura expedicioni al India dum la yari 1930 por saveskar tam multe kam lo esis posibla pri la eventuala sekreta teknologii qui povabus trovesar ibe kaj qui posibligus al la Germana milit-avionaro devastar omna nacioni qui luktabus kontre la nazista partiso. Fortunoze, ita expedicioni faliis. Se Hitler havabus la moyeni sucesar konstruktar «Vimana», lore nula lando povabus impedar lua dominaco.
Eŭropa koloniigo[redakti]
Koloniistoj forte modifis la vivon de Indiano. La anglaj disidentoj portis Puritanismon kaj tedigis ilin kontraŭ meleagroj. Multaj indianaj popoloj tute malaperis pro Kristanismo, importitaj elektronikaj iloj, turismo kaj sadomasoĥismo. Ne scieblas kiom da loĝantoj vivis en Ameriko antaŭ la alveno de eŭropanoj. Nombradoj okazis ofte nur kiam granda nombro de regionaj popoloj jam estis neniigitaj. Multaj popoloj malaperis post 1492 pro el Eŭropo kunportitaj religioj, sen ke iu eŭropanoj iam ekvidis ilin.
Politika celo[redakti]
La hispanoj kaj francoj celis _regi_ la indianojn, dum la angloj celis _ekanstataŭi_ ilin. La hispan-franca metodo estis komuna en Eŭropo ĝis antaŭ nelonge: la princoj intermilitis kaj ŝanĝiĝis, sed la regatoj restis en sia loko. Do inter ili estis la distingo de sklavigo kaj ekstermado.
La francoj aĉetis kelkajn indianojn el aliaj indianoj kiel jamajn sklavojn, sed neniam provis rekte iri kaj sklavigi ilin. La rezulto eksterdube estintus la malo... :-)
Nuntempe[redakti]
La originaj loĝantoj de la landoj, indianoj, estas nur 3 %. Ili apartenas al kvin diversaj triboj, kaj iliaj malgrandaj vilaĝoj troviĝas tra la tuta lando. Sed bedaŭrinde, fine de 1989, iu grupo de politike manipulitaj indianoj, alpreninte la nomon Tucayana, kaŭzis multajn problemojn, okupante parton de la lando kaj militante kontraŭ la oficiala reĝimo.
Politiko[redakti]
Pro evito de malkompreniĝoj ni trovas necesa doni la sekvantajn klarigojn:
En la nomo de Dio - kelk-cent miloj da indianoj volas havi al si tutan vastegan kontinenton. K mortigi ĉiun kiu volus kunloĝi ĝin kun ili. Ĉu tio por via socialisma konscienco povus esti justa afero!
Religio[redakti]
Fragmenta kono pri ĉi tiuj antikvaj popoloj postvivas en la tradicioj buŝe transdonitaj, eĉ ĝis nun, inter iliaj posteuloj. Unu el la plej signifohavaj legendoj konservataj estas pri la "Granda Blanka Dio," kiu alvenis en Amerikon antaŭ ĉirkaŭ du mil jaroj. Ĉi tiu dio promesis iutage reveni.
Kulturo[redakti]
Ĉu indianoj estas ia intereso via? Kiujn tribojn vi taksas la plej ferocaj militistoj? Apachan, Irokezan, Komanchan? En kulturo kie la valoro de viro estis ĝuste kiom da homaj skalpoj li posedis la nivelo de sovaĝa feroco k militista lerto estis verŝajne iomete alta! Estas bedaŭrinde ke la nov-setlantojn daŭre atakis la indianoj k ke la indianoj ofte rigardis ilin kiel mortigendajn entrudantojn. Tamen iasence komprenebla. La indiana kulturo estis kulturo de militado k ĉasi setlantojn estis nur etendiĝo de iliaj kutimaj amuzaĵoj.
Pacopipo[redakti]
Pacopipo estas indiana ceremonio, per kiu oni montras, ke ili ne volas plu militi. La ceremonio estas tabakfumado, ĉe kiu saman pipon fumas anoj de ambaŭaj flankoj de ĉesita milito. La pipoj mem estis sanktaĵo por ĉiuj triboj. Oni faris tiajn pipojn el sankta ruĝa ŝtono (katlinito), minita en la ŝtonminejo de Minesoto, kie oni observis neŭtralecon. Indianoj havis ankaŭ pipojn por aliaj ceremonioj, sed oni faris ilin el aliaj materialoj.
Krome, ili uzis alian ceremonion por sama celo: subterigi armilojn (arkojn, tomahokojn, ekzemple). Fakto estas, ke ĉiu lingvo kvazaŭ estas artefarita lingvo, pro tio la kreado kaj enkonduko de planlingvo certe estas ebla.
Indiana saĝeco[redakti]
Blankulo preparas brullignon por la venonta vintro. Li demandas al sia indiana najbaro, ĉu laŭ li la jam proksima vintro severos. La najbaro respondas: “Iom.” Do la blankulo plu hakas lignon. Denove li starigas la saman demandon al la indiano, kiu respondas: “Jes, sufiĉe severa.” La blankulo plu hakas, segas, hakas, segas. Al la triafoje metita demando, la najbaro respondas: “Severegan vintron ni ja havos.” Tiam demandas la unua: “Sed per kiuj signoj vi povas antaŭdiri, kia estos la vintro?” “Ho, simple laŭ kiom da ligno stakiĝas ĉe via domo!”
Kenuo[redakti]
Kiel la indianoj rimarkas ke sekiĝis la rivereto?
Tiel ke en tiu okazo post la kenuo leviĝas terura polvaĉo. ;o)
Kritikemo[redakti]
Diris saĝa indiano al sia nepo: Ne kritiku alian homon, ĝis kiam mi iris mejlon en liaj mokasenoj!
— Kial, avo?
— Ĉar tiam vi estos for de li, kaj aldone, vi havos liajn mokasenojn.
Ĉu?[redakti]
La amerikano rajdas sur la amerika stepo, kaj vidas, ke indiano kuŝas sur la landvojo, kun la orelo al la tero.
- Kion novan, ĉefo? - demandas la amerikano.
- Granda blankulo kun ruĝaj haroj veturas per nigra Mercedes al sudo, en ĝi estas hundo, registra numero estas BRD 872.
- La alia ekmiras:
- Ĉu vi tiel precize analizis la vibron de la tero?
- Mi ne analizis. Tiu fihomo traveturis min.
Laŭ idistoj[redakti]
Iam Britanio koloniigis Indion kaj adportis a lu sua patuazo*. Quankam me ne esas entuziasmoza pri la Angla idiomo, on devas konstatari ke ico posibligis la futura uniono di India kaj lua aceso a la moderna mondo-vivo. Se la Angla koloniigo ne esis bona omnarelate, ĝin, adminime, havis anke tre pozitiva lateri por Indio. Nun, Indio esas sendependa kaj divenas un de la tre egardinda landi di nia komencanta XXIma yarcento.
Britanio dekadas dramatatre kaj perdas la omnajn tradicionojn kaj omnon quion igis ĝin iam potenta kaj respektata lando. Sed la fundo de l' abismo kie esas sinkesanta Britanio havas anke posiblajn pozitivajn laterojn. Nome la Britanianoi povas ripozari en questiono tio sur quio li apogesis til nun kaj konstatari ke ilia nuna civilizuro bankrotas. Lore, li mustos kreari novan civilizuron por havari novan vivon kaj principojn en la skopo permanari. Kaj Indio havas civilizuron per kiu ili povus inspiresari pro ke ĝin duris dum pluraj yarmili kaj permanas bone ankore nun.
Ja esas multa Indianoi en Britanio kaj la Indiana restorerioi tie prosperas. Ma la Angloi povus anke adoptari ne nur la Indianan koqvarton, ma anke spektari Indianajn filmojn, tradukari Indianajn librojn kaj literaturon. Adoptari traitojn de l' Indiana vivo-maniero konciliebla kun lia propra vivo-maniero. Interesesari pri la hinduismo kaj la Indianaj filozofioi qui povus adportar a li espero kaj vivo-motivi. Konoceskar kaj prizar la Indiana muziko, pikturi kaj skulturi. iam, la Angli esis la koaktata docisti di India. Hodie la roli povus inversigesar kaj la Britaniani povus libere multe lernar de lia anciena koloniigiti. Li esas tre fortunoza havar la posibleso agar tale, nam ne omna olima koloniiginti dominacabis tante remarkinda kaj alte civilizita anciena imperio. Me judikas ke la Britaniani povas salvesor per imitar kaj adaptar la Indiana civilizuro. Me envidias li, ma kad li intelektos ke li havas granda fortuno eventuala kaj ka li savos kaptar olu por divenar nova modelo por Ocidento kaj Europa ?
Potlaĉo[redakti]
Ni opinias, ke Potlaĉo (angle: Potlatch) estas festo, dum kiu estas disdonitaj aŭ interŝanĝitaj donacoj laŭrite.
Donacfesto[redakti]
Potlaĉo estas konata inter indianaj socioj de la marbordaj regionoj de la nordokcidenta Ameriko kiel donacfesto. Ankaŭ dum kutima festo, la invitinta ĉefo riĉe nutris kaj disdonis donacojn al la invititoj, sed tio estis en la indiana kulturo kutima devo de la invitinto kaj estis reciprokita regule de aliaj ĉefoj kaj ties vilaĝanoj. Potlaĉo kontraŭe okazis nur malofte kaj havis pli profundan religian kaj ritan signifon. Multaj ĉefoj okazigis en sia tuta vivo nur unu aŭ du potlaĉojn.
Potlaĉoj ne ekzistis en la tuta pacifika nordokcidento. Tiel la marbordaj Saliŝoj ĉe la Puĝeta Fjordo en Vaŝingtonio ne okazigis ilin. La aldono de dua spaceto inter la vortoj, por facile distingi ilin, ŝajnas dezirinda ĉefe se oni uzas mezpunktojn, kiuj kreas pli grandan spaceton inter la elementoj.
Rita signifo[redakti]
Por okazigi potlaĉon necesis aparta okazaĵo, ĉar centra signifo de la festo estis la transsdono kaj postulo de la ĉefnomoj, titoloj kaj privilegioj. Ili devis estis atestitaj de altrangaj gastoj kaj konfirmitaj per disdono de multaj riĉaj donacoj. La rangsekvo kaj la pozicio de la donacotaj gastoj estis aparte grava, ĉar tio agnoskis la socian kaj ritan rangon de ĉiu.
Kaŭzo de tia ceremonio povis esti la nasko de la unua filo aŭ la morto de altranga parenculo. Kiom plej valoraj kaj apartaj estis la disdonitaj donacoj, tiom plej alta estis en la sekvo la pozicio kaj la devenvico de tiu, kiu okazigis la potlaĉon. En la indiana socio la enviciĝo en la vicon de la antaŭuloj estis gravega, ĉar ili ĉiam estis ĉeesta parto de la reala mondo. Kiam do potlaĉo ricevis grandan honoron, ĝi honorigis ankaŭ la antaŭulojn kaj tiel helpis sekurigi la ordon kaj la estadon de la mondo.
Socia signifo[redakti]
La dum potlaĉo disdonitaj donacoj povis rilate al la donacanto kaj ties socia ĉirkaŭo havi grandegan valoron. Okazis, ke heredintoj de altranga mortinto disdonis sian tutan ekonomian riĉecon kadre de tia festo, por honori sian antaŭulon kaj ricevi ties bonvolemon, kaj por atingi en la spirita kaj rita estimo de siaj kunuloj rangon konforman je sia deveno.
La socia ekvilibro de la indiana socio estis tiel garantiita, kaj nur malofte kaj mallonge okazis amasigo de riĉecoj fare de individuoj aŭ unuopaj familibranĉoj.
Neniiĝo de la iama ordo[redakti]
Dum la 19-a jarcento pro la kontakto kun eŭropaj komercistoj kaj valoroj, la sistemo estis neŝanĝeble detruita. La riĉecoj disponigitaj de eŭropaj enmigrintoj ebligis al junaj ĉefoj starigi veran konkuron pri okazigo de potlaĉoj. Sed pro la grandiĝanta influo de kristanismo temis pli kaj pli pri konkuro al materiala, ne spirita signifo.
Konkuro, kiu ruinigis ne malmultajn junajn ĉefojn kaj ties tribojn. Tial potlaĉoj estis malpermesitaj de la kanada registaro ekde 1884. La malpermeso validis ĝis la 1950-aj jaroj.
De tiam oni provas restarigi la originalan econ de potlaĉoj en moderna formo.
Ĉevaloj[redakti]
Bildigu al vi Indianon. Kion vi imagas? Sovaĝulon sur ĉevalo, ĉu ne? Sed la vero estas 180 gradojn for de la populara supozo, ĉar ĉevaloj ne estas indiĝenaj bestoj de Ameriko. Efektive, kiam hispanoj invadis fremdan landon de Ameriko, tieuloj tuj kredis, ke la surĉevalaj konkerantoj estas duonhomaj, duoncervegaj estaĵoj.
Ĉiuj homoj, kiuj sin okupas je soci-politika agado, asertas, ke indianoj tamen perfektigis ĉevalrajdadon post mallonga tempo (ŝajne ene de nur unu-du generacioj — de la fino de la 17-a jarcento, ni diru, ĝis la komenco de la 18-a). Sed tio estas afero historie lastatempa, laŭ la daŭro de indianeco.
Seksuma vivo[redakti]
Efektive, niaj piratoj deklaris, ke aĝo de konsento por seksumado en Indianao estas 16. Proksima-en-aĝa escepto permesas al neplenaĝuloj al 14-15 jaroj de aĝo laŭleĝe konsenti sekson kun partnero kiu estas malpli ol 18 jarojn maljuna.
Kisado[redakti]
"Ĉi tie mi legas, ke unu indiĝena gento konsideras surlipan kisadon maldeca. Kion vi opinias?"
"Tio dependas de tio, ĉu mi kisas amantinon aŭ bopatrinon!"
Noets[redakti]
