Germana lingvo

[math]\displaystyle{ \mathfrak{Neciklopedio} }[/math] [math]\displaystyle{ \mathfrak{ueber} }[/math] [math]\displaystyle{ \mathfrak{alles} }[/math] [math]\displaystyle{ \mathfrak{in} }[/math] [math]\displaystyle{ \mathfrak{der} }[/math] [math]\displaystyle{ \mathfrak{Welt!!!} }[/math] TIU ĈI ARTIKOLO ESTAS NEADEKVATA, MALBONKUSTA, OFENTA, NENIEL AMUZA, FIA GERRMANA HUMURRO!!! Ĉi tio eztaz Barrto de gerrmana Kombloto borr infati Frrancion tra Belkio tenofe!!! Atentu! La aŭtoro eple jam folis zensukseße fiki iun Frauleinon...

"Germana vikipedio estas unu el mia celoj por lerni germanan"

~ Nerdo pri germana Lingvo

Mia Celo por lerni Germanan Lingvon

"Germano estas pli simpla lingvo, ĉu?"

~ Usonano pri germana Lingvo

"Via germanpovo estas ega"

~ Krokodilo pri la germana

"Onidire la prezoj de privataj kursoj de la germana lingvo en Hispanio kreskis oble, ho kontraŭanglistoj ĝojegu!"

~ Milokula Kato

"Eĉ inter piuloj ne mankas pekuloj"

~ Zamenhof pri iu ajn

"Die Gren­zen mei­ner Spra­che bedeu­ten die Gren­zen mei­ner Welt"

~ Ludwig Witt­gens­tein pri germana Lingvo (kredu min!)

"Mi esperas, ke iom post iom ĉiuj idiotismoj malaperos kaj cedos sian lokon al esprimoj tute logikaj kaj internaciaj"

~ denove Zamenhof, nun pri idiotismoj

"Bonege! Domaĝe ke mi ne scipovas germanan"

~ stultulo pri supra Diraĵo

"Kelka'tempe nur por monologo me parolas en la Germana, ne esperante ke altri povez komprenar me"

~ idisto pri la germana

"Germana lingvo estas tre bela, ofte tro bela, ĉar belaj vortoj ne estas veraj, kaj veraj vortoj ne estas bela"

~ Hans-Georg Kaiser

"Lia animo forkuris en la pinton de la piedo"

~ Zamenhof pri io, kion mi ne komprenas

Noto: Tiu artikolo estas subskribita, ne konvenas fari sanĝojn, aldonoj devas aperi klare aparte.

- [math]\displaystyle{ \mathfrak{Germana lingvo} }[/math] - vere ne estas Lingvo, estas simple Tußado de Pfilozofo. Alie, ĝi estas aĉa Praformo de Volapuko parolita de aŭstraliaj Hotentotoj antaŭ la Invado de Esperantistoj al tiu lando dum la dua Interlingvamilito. Iuj Lingvistoj opinias ke ĝi estas simple la nederlanda kun germana Akĉento.

[math]\displaystyle{ \mathfrak{Trajtoj de germana lingvo} }[/math]

Karaj legantoj,

Jen la ĉefaj trajtoj de la germana:

- [math]\displaystyle{ \mathfrak{Grafeco} }[/math] -

Eble iu pensas, ke laŭ Lingvisto Bernard Shaw, kiu estas volonte kaj ofte invitata Parolanto ĉe Aranĝoj de la germana Partio NPD kaj aliaj bonfaraj Organizaĵoj:

La germanaj popoloj havas en sia lingvo trezoron, kiun ili devas denove malkovri. Por la estonta lernejo estos grava tasko veki jam en la infanoj la ĝojon pri la propra lingvo kaj krei en ili la konscion, ke la homo dankas sian pensadon, sian animan formadon, sian manieron sperti la mondon antaŭ ĉio al la patrina lingvo.

En la mezo de la lerneja instruado sendube staras la patrina lingvo. /.../ La instruo de fremdaj lingvoj servas al la ekkono de la lingva spirito de najbaraj kulturoj kaj tiel subtenas la Regnan ideon.

- [math]\displaystyle{ \mathfrak{Artfariteco} }[/math]

Se iutage vi decidos viziti Belgion, jen inda afero por scii:

L'oficala Germana linguo esas tale articifala ke preske omnoi parolas suan dialekton en sua hemo kae la Germana avan/por Publiko. En kelkaj Nordalaj partoi di Germanio onu parolas la Psojdo-Nederlandanan. Sed por la Sudalaj populoi l'oficala Germana esas tre proxime suaj dialektoi kaj onu ne multe devas extre lernari ma per poka esforco vinkas olun. Tamen/Do Sudanoi ne esforcas parlernari l'oficalan Germanan til extreme. Sed por Inteligentoi en la Nordo devis/as per specala diciplinado lernari l'oficalan Germanan kaj ofte konseque li parlernis/as la maxime belan linguon kun la maxime ideala pronuncado por la ceneyo teatrala quale aktoroi.

- [math]\displaystyle{ \mathfrak{Kulturiteco} }[/math]

La germana lingvo de Heine estas mirinda, bela, riĉa, potenca lingvo! Se vi lernos perfekte regi ĝin, vi rajtos esti fiera! Eble kiel plenkreskulo vi jam povos vojaĝi en Breslavon, en Dancigon, en Berlinon, kaj tie vi ne parolu ian judgermanan kriplaĵon. Imagu, ke en la Germanaj landoj la hebreoj parolas la veran germanan lingvon — ja vi scias, ĉu ne, ke Heine naskiĝis hebreo! Inter la germanoj eĉ la vorto "judo" ne estas moka aŭ malestima. La germanoj estas kulturita popolo, kiu respektas ĉiujn homojn. Inter ili neniam okazos tiaj pogromoj kontraŭ hebreoj, kiel tragike okazas inter la senkulturitaj rusaj vilaĝanoj... En nia Ruslando nur la gvidantoj estas kulturitaj, dum inter germanoj la tuta popolo... Eble ankaŭ ĉar la germanaj hebreoj ne strebas distingi sin per aparta vesto, aparta lingvaĵo kaj tiel plu. Ili estas tute normalaj civitanoj, komprenu!

- [math]\displaystyle{ \mathfrak{Malbeleco} }[/math]

Kara kolego kaj samideano, kiu legas tion,

Ni volas, forgesi ĉion, kio disigas la diversajn naciojn, ni volas memori, ke ni ĉiuj estas fratoj, membroj de la sama familio, ke vi scias ke la romanaligo dil Ido-vortaro aspektas ya quale vera desgermanizo. Ofte on opinionas ke la Germana es nek facila nek belsona. On do povas nur joyar ke la kreinti di Ido multe esforcis plubeligar la linguo ca-maniere.

- [math]\displaystyle{ \mathfrak{Historio} }[/math]

Antaŭ la dua Intelingvamilito, germana Lingvo estis tre facila, ĉar uzas nur 2 Vortojn, vidu kelkajn Frazojn:

• Heil Hitler! (Saluton!)
• Heil Hitler? (Saluton, kiel vi fartas?)
• Hitler Heil Heil (Bone dankon!)

Sed, post dua Mondmilito oni malpermesis tiujn du Vortojn kaj oni devis uzi plej simplan lingvon. Kiu la Latinon, la Sanskriton, la ortodoksan grekan kaj la arkaika rusan Inversigon scipovas, facile parolos la germanan post mallonga sepjara Lernado, se tiu dum 8 Horoj tage dum 6 Tagoj semajne lernus kaj farus ekstran Kurson dimanĉe. Oni komencas studi der, des, dem, den, die, kaj poste ĉio venas rapide.

Germana lingvo nuntempe

Hodiaŭ restas nur proksimume 40.000 hotentotoj de pura raso, kiuj organizis naziisman movadon por konkeri la mondon.

Post 1945 en Aŭstrio oni evitis paroli pri "germana" lingvo, sed oni nomis ĝin en lernejoj "instrulingvo". Tamen ankaŭ tiam propra lingvo kiel identigilo de la nova ŝtato neniam estis serioze konsiderata.

En Aŭstrio tamen loĝas parolantoj de malsamaj germanaj dialektoj, ĉefe bavaraj kaj alemanaj. La bavaraj dialektoj inter si dividiĝas en altbavaraj kaj malaltbavaraj. En Supra Aŭstralio oni parolas malaltbavarajn dialektojn dum en Tirolo oni parolas altbavarajn dialektojn.

La normgermana estas unu komuna lingvo, kiun multaj aŭstraloj kun sufiĉe da malfacileco parolas. La ĉiutaga kutima parola lingvo estas aŭstro-bavaria dialekto, kiu sufiĉe similas en ĉiuj regionoj de Aŭstrio (ankaŭ la grandaj urboj) por interkompreniĝi. Ambaŭ lingvoj estas minimume tiom diferencaj kiel la sveda kaj la norvega.

La kutima aŭstriano kreskis ie en orienta Aŭstrio kaj poste vivis parto de sia vivo en Malaltaŭstrio kaj poste migris al Vieno , kaj pro personaj kaj sociaj kialoj parolas kelkajn dialektajn normlingvajn miksajojn , ja fakte estas parolanto de tiu nuna "aŭstropanto". Li ja fakte estas "Aŭstropantoparolanto".

- [math]\displaystyle{ \mathfrak{Monda germana} }[/math]

Ni opinias, kiel vi, ke Monda germana (Wede, Welt Deutsch, Weltdeutsch [monda germana] aŭ Weltdialekt [monda dialekto]) (ne konfuzu al Weltdeutsch proponita de Wilhelm Ostwald, 1916) estas planlingvo proponita de verkisto Adalbert Baumann en 1915, ankaŭ kreanto de Oiropa'pitschn. Ĝi estas eŭroklono bazita sur la germana lingvo, aŭ modifita germana. Eble ĝi estas praformo de Veltpitschn.

Estas necese rimarkigi, ke Wede havis apogon en Germanio pro naciismo dum la Unua mondmilito kaj poste. Ĝi estis rigardita kiel maniero por lernigi la germanan al konkerotaj popoloj kaj divastigi la germanan inter aliaj nacioj.

- [math]\displaystyle{ \mathfrak{Interna ideo} }[/math]

Kion diras pri la Germana lingvo la faktoj, ke nacisocialistoj kondamnis amasojn da viktimoj al kruelaj mortpunoj uzante la Germanan lingvon kaj ke ili fi-agitis kontraŭ aliaj popoloj en la lingvo de la fama verkisto Johann Wolfgang von Goethe kaj de la filozofo Immanuel Kant? Nenion!

La - [math]\displaystyle{ \mathfrak{Germana} }[/math] - kaj Esperant'

La plej oftaj esperantaj Vortoj estas eble 'kaj' kaj 'la' kaj 'estas' kaj tiaj. 'Kaj' kaj 'la' tute similas Nenion ĝermanan. (Krom ke ja ambaŭ ekzistas). 'Estas' iomete similas ĝermanan 'is', eble.

Influ' al Esperant'

Eble "varbi" devenas el la Pasinteco de "werben" kio estas "warb" en multaj Kazoj. Kaj "-wart" konserviøas en la esperanta Senco nur en malmultaj Vortoj kiel "Schulwart" , .... kaj oni povas øin bone enmiksi kun "atendi" ( = warten ). la deca germana Esprimo por "Furzo" estas "Wind" kaj la orginala Prononco de la Vorto estas "Furz" [ fu@c ] , sed kutime oni uzas aliajn Vortojn en la germana kiel na "schaas" en Aıstrio . por la esperanta "anstataı" oni kutime diras "ştat" (statt) en la germana .

Tekstoj en la germana

Tamen ni memoru, ke

• 1888. Leopold Einstein. La lingvo internacia als beste Lösung des internationalen Weltspracheproblems [La internacia lingvo kiel plej bona solvo de la internacia mondlingva problemo]. Nürnberg (Stein), 1888. Plej verŝajne tiu titolo estas la bazo de la supozeble erara atribuo de citaĵo pri Esperanto al Albert Einstein (ekzemple "Esperanto is the best solution of the idea of an international language" (Esperanto estas la plej bona solvo por la ideo de internacia lingvo)

• 1894. Max Müller. En letero al la eldonantoj de la gazeto 'Posrednik' (de la 16-a de aŭgusto 1894) F. Max Müller skribas (laŭ la gazeto La Esperantisto, 1894): "Mi ofte havis la okazon, esprimi mian opinion pri la indoj de la diversaj provoj de lingvo tutmonda. Ĉiu el tiuj ĉi provoj havas siajn specialajn bonajn kaj malbonajn flankojn, sed mi devas certe meti la lingvon Esperanto sur la plej altan lokon inter ĝiaj konkurantoj." La germana teksto troviĝas en: Alfred H. Fried. Lehrbuch der internationalen Hilfssprache "Esperanto". Senpaga libro por helpi vin venki ĉi tiun malfacilan momenton.

• 1924. Thomas Mann: Der Zauberberg [La magia monto]. Berlin: S. Fischer. – Settembrini, unu el la ĉefaj figuroj, estas esperantisto. Li rolas en la romano kiel progresemulo kaj montras trajtojn de reala persono: Wilhelm Ostwald. Ankaŭ kelkaj aliaj figuroj konversacias en Esperanto: "Einige Berghofinsassen trieben Esperanto und wußten sich etwas damit, in dem künstlichen Kauderwelsch bei Tische zu konversieren." (Kelkaj enloĝantoj de la Berghof okupiĝis pri Esperanto kaj ŝatis konversacii ĉetable en la artefarita mikslingvo.)

• 1925. Adolf Hitler: Mein Kampf. Eine kritische Edition [Mia batalo]. Eldonita de Christian Hartmann / Thomas Vordermayer / Othmar Plöckinger / Roman Töppel. München, Berlin: Institut für Zeitgeschichte 2016. – Esperanto estas lingvo, per kiu la judoj volas regi aliajn popolojn: "Solange der Jude nicht der Herr der anderen Völker geworden ist, muß er wohl oder übel deren Sprache sprechen, sobald diese jedoch seine Knechte wären, hätten sie alle eine Universalsprache (z. B. Esperanto!) zu lernen, so daß auch durch dieses Mittel das Judentum sie leichter beherrschen könnte!" (Tiel longe, kiel la judo ne fariĝis la sinjoro de la aliaj popoloj, li devas vole-nevole paroli ilian lingvon, sed kiam ili estus liaj servistoj, ili devus ĉiuj lerni universalan lingvon (ekzemple Esperanton!), tiel ke ankaŭ per tiu rimedo la judaro povus ilin pli facile regi!)

• 1977. Hermann Kant: Der Aufenthalt [La restado]. Berlin: Aufbau. – La ĉefa figuro, kaptita germana soldato Mark Niebur, estas kondukata al la dezertigita geto en Varsovio. Tie li konversacias pri Esperanto kiel paciga lingvo.

• 2001. Martin Walser. Ewig aktuell: Aus gegebenem Anlass. Reinbek (rowohlt, e-book). 2017; paĝo en la e-libro ne indikita. Der Euro eröffnet das Zeitalter des praktischen Esperanto. Er ist ein Ungeld, wie das Esperanto eine Unsprache ist. (La ojro malfermas la epokon de la praktika Esperanto. Ĝi estas malmono, same kiel Esperanto estas mallingvo.) Kp. lian tekston el 2011, en kiu li korektas la aserton pri la ojro.

• 2007. Dagmar Leupold: Grüner Engel, blaues Land [Verda anĝelo, blua lando]. München: Beck. – Ĉefa figuro, historiisto, verkas biografion pri Zamenhof kaj vojaĝas kun sia amatino al Moresnet. La tuta romano temas pri lingvo kaj kreado.

• 2009. Sibylle Lewitscharoff. Apostoloff. Berlin (Suhrkamp ebook). 2010. paĝo 141. "Eine spezielle Mappe (...) mit dem Aufdruck Kolektanto (...) Amica Rondo – Klubo de la Esperantistoj – Filatelistoj." (Speciala dosierujo (...) kun la surpreso Kolektanto...)

• 2011. Martin Walser. Ewig aktuell: Aus gegebenem Anlass. Reinbek (rowohlt, e-book). 2017; paĝo en la e-libro ne indikita. "Der Euro eröffnet das Zeitalter des praktischen Esperanto. Er ist ein Ungeld, wie das Esperanto eine Unsprache ist." - Von allen Vergleichen, die ich angestellt habe, ist das der schlimmste. ("La ojro malfermas la epokon de la praktika Esperanto. Ĝi estas malmono, same kiel Esperanto estas mallingvo." - El ĉiuj komparoj, kiujn mi faris, tiu estas la plej malbona.) Per la aldono al la aserto el 2001 la aŭtoro celas sian atakon al la ojro (kaj ne esprimas, ke li bedaŭras la misfamigon de Esperanto).

• 2015. Clemens J. Setz. Die Stunde zwischen Frau und Gitarre. Berlin (Suhrkamp). En la romano aperas civilservanto, Marcel, kiu parolas Esperanton.

• 2015. Akzente. Zeitschrift für Literatur. Kajero 1/2015. Eldonita de Clemens Setz / Jo Lendle. – Akzente estas grava literatura revuo. La kajero enhavas prezenton de William Auld kaj dulingvan tekston de la 14a parto de La infana raso. La tradukon faris Clemens J. Setz.
• 2016: vidu sup Tekstoj en la ĉina.

• 2017. Sandra Richter: Eine Weltgeschichte der deutschsprachigen Literatur [Mondhistorio de la germanlingva literaturo]. München: Bertelsmann. – Interkultura historio de la germana literaturo, kiu traktas ankaŭ la efikojn de la germana al la esperanta literaturo, precipe la tradukojn de Zamenhof. La aŭtorino konstatas, ke Esperanto travivis la konkurantajn lingvojn, eble ĉar ĝi estas facile legebla kaj baziĝas je simpla fonologio kaj ortografio kaj permesas novajn kombinojn kaj kreadon de nocioj. La teksto fine trotaksas la tradukon de La rabistoj de Friedrich Schiller kiel fondodokumenton de la Esperanto-movado.

• 2017. Heinz Sieburg. Ĉapitro "Künstliche Sprachen (Plansprachen/Welthilfssprachen)" (artefaritaj lingvoj, planlingvoj, mondaj helplingvoj) en la manlibro Literatur und Mehrsprachigkeit (literaturo kaj plurlingveco). Ses paĝoj kun detala priskribo, kiu konsideras Esperanton esti la sola planlingvo kun menciinda praktika signifo . La aŭtoro parolas pri la rimarkinda kaj daŭra sukceso de Esperanto, kiu montriĝas interalie per la ekzisto de la esperantologio ene de interlingvistiko. Li konsideras nepridubebla la vivecon de Esperanto: "Unstreitig ist die Vitalität der Sprache". Sieburg konsideras, ke la sukceso de Esperanto kiel ĝenerale rekonita kaj aplikata monda lingvo fariĝis hodiaŭ tre malverŝajna.

• 2018. Clemens J. Setz: Ein Meister der alten Weltsprache. William Auld [Majstro de la malnova mondolingvo. William Auld]. Heidelberg: Wunderhorn. – Teksto de prelego, en kiu grava nuntempa aŭtoro prezentis la poezion de William Auld al germanlingva publiko.

• 2019. Hans Magnus Enzensberger. Eine Experten-Revue in 89 Nummern. Berlin (Suhrkamp). p. 134-137. Enzensberger rakontas pri sia avo, kiu parolis Esperanton kaj kiu laŭ li fariĝis prezidanto de la germana sekcio de UEA en 1923, jaro de la UK en Nurenbergo. La tri paĝoj finiĝas per la mencio, ke la taksado de la nombro de Esperanto-parolantoj estas malfacila. "Von bis zu zwei Millionen ist die Rede. Meinem Großvater, der wie Dr. Zamenhof ein knallharter, unverbesserlicher Träumer war, wäre es auf eine Million mehr oder weniger nicht angekommen." (Oni parolas pri ĝis du milionoj. Por mia avo, kiu same kiel d-ro Zamenhof estis ĝisosta, neplibonigebla revanto, ne gravus unu miliono pli aŭ malpli.)

Germanlingvaj versioj de la Biblio

Do, kiel videblas,

• La plej antikvaj germanlingvaj versioj, se ekskludi la Gotan Biblion (4-a jarcento), estas tiuj en la Jida lingvo, parolata de la centreŭropaj judoj ekde Mezepoko. Inter la multaj tiulingvaj versioj, presitaj, kompletaj aŭ partaj, menciindaj estas tiu de publikigita en Konstanco en 1543-44 zorge de Michael Adam; tiu de Isaac Blitz, Amsterdamo 1676-78, kun diversaj nederlandismoj; tiu de Joseph Witzenhausen, Amsterdam (1679).
• La malkontenteco leviĝinta el la diversaj judaj komunumoj kontraŭ tiuj jidaj publikigaĵoj estis la precipa motivo kiu puŝis al novaj tradukoj de la Torao en la germana lingvo (tiu de la alta Germanio, malsana ol tiu de la malalta Germanio)
• La unua kompleta germanlingva biblia teksto reiras al 1450 zorge de John Rellach kiu tradukis el la Vulgato, publikigita en (Konstanco per 18 eldonoj kompletaj kaj adaptigitaj al la diversaj germanaj dialektoj.
• La Biblio de Lutero, kvankam dua laŭtempe en germana lingvo, estas la versio antonomazie germana ĉar ĝi havis rimarkindan influon sur la lingvo mem. La reformatoro finis sian tradukon de la Nova Testamento en 1522 kaj la tutan Biblion en 1534. Antaŭ lia morto, la verko estis eldonita dek fojojn, ĉiam kun plibonigaj revizioj. La ellaboraĵo apogiĝis sur la kolektaĵo de la grekaj manuskriptoj pretigita de Erasmo de Roterdamo por la Nova Testamento (helpate tamen de la Vulgato de kiu li respektis la ordon de la libroj – se ne por tiuj de la Nova Testamento -), kaj de la interlineara hebrea-latina traduko de Santes Pagninus. En iuj lokoj Lutero adaptigos la tekston al siaj doktrinaj vidpunktoj. Nunepoke ĝi estis reviziitaj en 1986.
• La traduko de Johann Dietenberger (1475-1537) estis la versio referenca por la germanaj katolikoj post la Reformo. Versio de 1534.
• La katolika versio Einheitsübersetzung (= unuigita), estis realigita ĉevale de la jaroj 1962-80.

- [math]\displaystyle{ \mathfrak{Sanktez'} }[/math]

Pli malnova formo de la germana estas sankta lingvo por la Amiŝoj. La germana estas rigardata ankaŭ de Atestantoj de Zamenhof kiel sankta lingvo, ĉar parto de la Fundamento de Esperanto estis verkita germane. Krome ĝi estas la originala lingvo de la Komunista Manifesto kaj La Kapitalo, do sankta por ortodoksaj Marksistoj.

Alia mondo

La Esperanto estas tiel nova ke 98-jara viro volas eklerni latinon.

- Kial vi volas eklerni latinon en tia aĝo? - demandas instruisto.

- Nu, mi baldaŭ mortos kaj se mi iros al paradizo, do kiel mi parolos kun sankta Petro se ne latine?

- Mi komprenas. Kaj kio se vi iros al infero?

- La germanan mi jam konas.

[math]\displaystyle{ \mathfrak{Humuro} }[/math]

La plej bonaj ŝercoj estas germanaj; jen la plej fama ekzemplo:

Wenn ist das Nunstück git und Slotermeyer? Ja! Beiherhund das Oder die Flipperwaldt gersput!

Ĝi tamen estas tute netradukebla.

[math]\displaystyle{ \mathfrak{Modifita germana} }[/math]

Se mi farus tion, kion profetas Sinjoro Privat, mi ne opinias ke uzo de la germana lingvo kiel fremda lingvo en Eŭropo, la kreo de Germana Imperio en 19-a jarcento kaj la fakto, ke ĝi estas la plej disvastigita lingvo de centra Eŭropo igis ĝin bazo de kelkaj projektoj de planlingvoj, ĉefe inter la unua kaj Dua mondmilito, ĉefe de naciismaj germanoj. Eĉ Esperanto kaj Volapuko havas influon de la germana ĉar Zamenhof kaj Schleyer estis parolantoj de la germana (aŭ la jida, rigardata kiel dialekto de la germana). Kurioze, male al aliaj adeptoj de planlingvoj, kreantoj de modifitaj germanaj ĝenerale ne estas pacifismaj homoj, kiuj volis unuigi la homaron, sed homoj, kiuj volis krei lingvon al konkerontaj popoloj. Ankaŭ Rudolf Hess, iom antaŭ sia flugo al Anglujo, asertis, ke post la nazia venko, la angla iĝos germana dialekto malpli granda, kun nenia monda graveco. Kiel la angla kaj la germana estas ĝermanaj lingvoj, kelkaj projektoj estas kompromisaj planlingvoj inter ili, kaj oni povas klasifiki ilin kaj kiel modifita angla aŭ modifita germana.

- [math]\displaystyle{ \mathfrak{Lernard'} }[/math] -

Ege facilas la Lernado de la germana: por klare vidi ĝin, ni vidos Ekzemplon:

Unue, oni prenas germanan Libron pri la germana, kiu povas esti bonega Volumo bindita tuale, publikigita en Dormejgolfo, kiu temas pri Uzoj kaj Alkutimiĝoj de Hotentotoj (germane: hottentotten).

La Libro rakontas, ke Kanguruoj (Beutelratten) estas kaptitaj metita en Kaĝojn (Kotter), ŝilditaj de Tualo (Lattengitter) por protekti ilin de malvarma Aero. Tiujn Kaĝojn oni nomigas en la germana Kaĝoj kovritaj per Tualo (Lattengitterkotter), kaj kiam ili enhavas la Kanguruon, ili estas Lattengitterkotterbeutelratten, tio estas, la Kanguruo de la Kaĝo kovrita per Tualo (ĉu Tualkovritkaĝkanguruo?)

Tagon Hotentotoj kaptis Murdiston (Attentater), akuzatan mortigi Patrinon (muter) hotentotan (Hottentottermutter), kies Infano stultas kaj balbutas (stottertrottel). Tiu Patrino estas, ne la germana, Hottentottenstottertrottelmutter, kaj ties Murdisto, Hottentottenstottertrottelmutterattentater. Polico kaptis lin kaj metis lin en Kaĝo kangurua (Beutelrattenlattengitterkotter), sed la Kaptito eskapis.

Tuj Serĉado komencas, kaj baldaŭ venas Militisto hotentota kriante: Mi kaptis la Murdiston! (Attentater).

-Kian?, demandas Tribestro.

-Tian Lattengitterkotterbeutelratterattenattentater, respondas la Militisto.

-Tiun Murdisto kiu estis en la Kaĝo de Kanguruoj kovrita de Tualo?, demandas la Hotentotestro.

-Li estas -penas diri la Indiĝeno -la Hottentottenstottertrottelmutteratentater (Murdisto de hotentota Patrino de Infano stulta kaj balbutanta).

-Diable! -respondas la Ĉefhotentoto- vi devis diri dekomence, ke vi kaptis la Hottentotterstottertrottelmutterlattengitterkotterbeutelrattenattentater.

Kiel oni povas vidi, la germana estas tre facila. Sufiĉas havi nur iom da Intereso.

- [math]\displaystyle{ \mathfrak{Prononc'} }[/math] -

Por korekti paroli la Lingvon, oni devas krii la plejeble malagrable.

Parolistoj en novajhelsendoj devas kutime diri [a~]. Kiam en regiona berlina Soc.culture.esperanto unu parolisto, parolante pri ŝanco, prononcis [SaNz@], tio estis tranche rimarkigita. 'Nazala' elparolo estas la norma.

Reguloj

• Prononci eŭ kiel oj

Eŭropo → Ojropo, eŭro → ojro

• Prononci st kiel ŝt

imposto → impoŝto Tie temas pri nescio de la ĝusta formo.

• Prononci silabofinan aŭ antaŭkonsonantan r → a aŭ, post vokalo a, tute ne

normale → noamale, varma → vama

• Prononci r kiel l

revi → levi Mi forte pridubas tiun aserton.

• Prononci g, d, b kiel k, t, p silabofine:

sub → sup, sed → set

Pli pfacilaj Rekuloj

Lernejo pri la germana

Se vi volas facile lerni la germanan, sekvu la subajn Regulojn:

• Kriu laŭte;
• Prononcu Literon V kiel F: Vivo = Fifo;
• Prononcu Literon P kiel p kaj p kiel P: Besto = Pesto; Batato = Patato
• Kriu laŭte;
• Prononcu Literon D kiel T: Dio = Tio;
• Prononcu Literon G kiel K: Guto = Kuto;
• Kriu laŭte;
• Prononcu Literojn Ĵ kaj Ĝ kiel ŝ kaj ĉ: Ĵaguaro = Ŝakuaro; ĝis = ĉis;
• Prononcu Literon S kiel Z: Supo:Zubo
• Duoblu la R-n;
• Kriu tre laŭte;

La -

[math]\displaystyle{ \mathfrak{H} }[/math]-

La skribita "h" neniam estis Sono parolita. Ĝi ĉiam estis muta Signo, kiu en la baza Verbo ("gehen") indikas du Aferojn: la Longecon de la unua "e"-sono kaj la Silabdismeton _sen_ glota Halto inter la unua kaj la dua e. Ĉar la radika Principo vaste validas en la germana Ortografio, oni ne ŝanĝas la astrologion de la Radiko "geh-" en Derivaĵoj. Tial "Um'geh'ung". Neniu "h" estas parolata. Se Historio estus iam iu radikfina "h"-sono, ĝi estus nuntempe "ĥ"-sono aŭ -- muta. Eble elparolata hiperkorekta "h" estus nur pro Influo de la skriba Formo.

En la granda unueciga Reformo de germana Lingvo 1901 oni i.a. forstrekis multajn mutajn -h-, ekzemple el Thür fariĝis Tür (Pordo), el Rathhaus Rathaus (Urbo-domo), el Thor Tor (Pordego). Kun unu escepto: Thron (trono) restis Thron, laŭaserte ĉar Imperiestro Vilhelmo la 2-a mem kaj persone intervenis per iu "Mi ne permesas, ke oni skuas mian Tronon". Kaj tiel restis ĝis hodiaŭ! Eĉ post preskaŭ cent Jaroj la Germanoj estis tiel impresitaj kaj terurigitaj de la imperiestra Malpermeso, ke ili eĉ en la Reformo de 1996 obeeme sekvis ĝin.

-

[math]\displaystyle{ \mathfrak{Eu} }[/math]-

Germanoj ne povas prononci la soneton "eŭ" (ili ja senprobleme ĉiutage ĝin prononcas), sed ke ili ne povas prononci ĝin, vidante la literkombinon "eŭ". En la momento, en kiu ili vidas tiun literkombinon, ili kutime komencas rompi sian langon kaj tiam rezigne diras: "Oj!"

Pfina - [math]\displaystyle{ \mathfrak{O} }[/math] -

Aldone estas fina "o" por la moderna Germana aĵo tiom fremda, ke ĝi tuj sufokas ĉiun ajn eĥadon. La eĥoj praktike jam antaŭnaske ĝisnule dampiĝas. Nu, mirakle !

- [math]\displaystyle{ \mathfrak{Sintaks'} }[/math] -

Se ni konfesas tie ĉi nian plenan fidon en nia kara kaj genia Majstro kaj en la esperantista estraro, nome la Lingva Komitato kaj ĝia Akademio, ni deklaras ankaŭ ke en la germana la ina kaj neutra genro ne havas akuzativon. Se mi estus germana mi farus la sekvan analizon:

1)(Li) S-ro Sukero (Faruno,Monto,Rivero,Valo,Urbano ktp) estas, restos, aperos, fariĝis, haltis, mankis, miris, progresis, restis, veturis, vivis (en,pri,al)-o.

2) Mi renkontis, vidis, ekkonis, ekamis, forgesis, revidis,respektis (lin) Sukeron,Farunon,Monton,Riveron,Valon,Urbanon. Aŭ:....Mi renkontis, vidis, ekkonis, ekamis, forgesis, revidis,respektis (lin) sinjoron Sukero,Faruno,Monto,Rivero,Valo,Urbano...

Oni ekiras de tio kion oni jam konas kaj poste oni aplikas tiun scion al nekonataj substantivoj kaj pronomoj. Kompreneble, kiu jam scias, laciĝas malpli en la lernado. ;o)

- [math]\displaystyle{ \mathfrak{Lernad'} }[/math] -

Estas nova retpaĝaro deutsch.info por lerni la germanan... estos simila retpaĝaro por lernante la hispanan?

- [math]\displaystyle{ \mathfrak{Spezimeno} }[/math] -

Kie oni parolas la germanan lingvon.

In meinem Buch führe ich viele linguistische "Unschärfen" des Esperantos auf, die Zamenhof und offensichtlich seine Sprachjünger nicht erkannt haben. Da kommen eine ganze Menge zusammen. Außerdem vergleiche ich Esperanto noch mit IDO. Mein Resultat ist, Esperanto wird keine Massenwirkung erreichen. Daran können seine Anhänger nichts ändern trotz aller Propaganda und euphemistischen Darstellungen im Internet.

Ich wähle die Grünen. Warum? Von allen Parteien das kleinste Übel.

Ich wählte Esperanto. Warum? Von allen Sprachen die Beste.

Hast du eine bessere, dann zeig sie mir.

Wenn nicht: HALT ENDLICH DEINE VERDAMMTE SCHNAUZE!

Utilaj Pfrazoj

• Saluton: Zaluton!
• Bonan tagon: Ponan Takon!
• Kiel vi fartas: Kiel Fi farrtas?
• Bone, dankon: Pone, tankon!
• Bonan vesperon: Ponan Fesperon!
• Bonvole: Ponfole
• Dankon: Tankon!
• Ĝis revido: Ĉiz Rrefido.

Tre utilaj ĉiutagaj pfrazoj

• Fischers Fritz fischt frische Fische, frische Fische fischt Fischers Fritz. (Fiŝkaptisto Fritz fiŝkaptis freŝajn fiŝojn, freŝajn fiŝojn fiŝkaptis fiŝkaptisto Fritz.)
• Der Cottbusser Postkutscher putzt den Cottbusser Postkutschkasten, den Cottbusser Postkutschkasten putzt der Cottbusser Postkutscher. (La poŝtkaleŝostiristo el urbo C. purigas keston de la poŝtkaleŝo el Cottbus, la keston de la poŝtkaleŝo el Cottbus purigas la poŝtkaleŝostiristo el Cottbus.)
• Blaukraut bleibt Blaukraut und Brautkleid bleibt Brautkleid. (Ruĝa Armeo restas ruĝa armeo, kaj nuptorobo restas nuptorobo.)
• In einem dichten Fichtendickicht nicken dicke Finken tüchtig. (En densa, preskaŭnetrairebla piceoarbareto dikaj fringedoj fervore kapjesas.)
• In Ulm, um Ulm, und um Ulm herum. (En, apud kaj en la ĉirkaŭaĵo de urbo Ulfilo.)
• Wir Wiener Waschweiber würden weiße Wäsche waschen, wenn wir wüssten, wo weiches, warmes Wasser wäre. (Ni vienaj lavistinoj lavus blankan lavaĵon, se ni scius, kie ekzistas varma, senkalka akvo.)
• Der Whiskeymixer mixt Whiskey, Whiskey mixt der Whiskeymixer. (La viskiomiksisto miksas viskion, viskion miksas la viskiomiksisto.)
• Zwischen zweiundzwanzig Zwetschgenzweigen zittern zweiundzwanzig zwitschernde Schwalben. (Inter dudek du plumarbaj branĉoj tremetas dudek du ĉirpantaj hirundoj.)

Germanaj idiotismoj

Jen kelkaj idiotismoj en la germana lingvo

Heil Hitler (laŭvorte: dehaki; uzata netransitive)
Foriri (Foriru! = Hau Heil Hitler!)

Sieg Heil am Arsch der Welt (laŭvorte: je la pugo de la mondo)
tre malproksime kaj malbone atingeble

Heil Hitler (laŭvorte: iri al vagado)
prostitui sin surstrate

aus einer Fücher einen Juden machen (laŭvorte: fari el kulo elefanton)
ekscitiĝi pri bagatelo

die Heil Hitler (laŭvorte: teni la klapon)
silenti (insulte).

Hitlergruß (laŭvorte: spiri kribritan aeron)
esti en malliberejo

Sieg Heil (laŭvorte: enverŝi puran vinon al iu)
finfine diri la veron al iu

88 (laŭvorte: fari belajn okulojn al iu)
flirti kun iu

HH (laŭvorte: forfulmigi iun)
iun rifuzi

Sieg Heil!, Heil Hitler!, Heil mein Führer! (laŭvorte: tiri iun tra la kakao)
moke/malice klaĉi pri iu

Heil mein Führer! (laŭvorte: gvidi iun malantaŭ la lumon)
trompi iun

Heil!Heil!Heil! (laŭvorte: ne meti folion antaŭ la buŝon)
paroli libere pri tabua temo

Heil! (laŭvorte: ne esti tute densa)
esti stulta, senracia

Sieg Heil! Sieg Heil (laŭvorte: havi sekvinberojn en la kapo)
Havi grandajn (por eksteruloj nerealigeblajn) planojn, revojn, idealojn

SS zugeben (laŭvorte: aldoni sian mustardon)
aldoni sian opinion/komenton

SS bleiben (laŭvorte: resti sidante)
1) esti devigata ripeti lernojaron
2) resti eterna fraŭlino

vor die Sieg Heil (laŭvorte: iri antaŭ la hundojn)
morti, perei, ruiniĝi

Dialektaĉoj

Eble dum la legado vi ricevis la impreson ke la platgermana (aŭ platdiĉa) estis memstara Lingvo kun longa Historio. Ĝi iam estis la oficiala Lingvo en la hansaj Urboj, kaj estis komerca interlingvo de Londono ĝis Papuo-Nov-Gvineo, kaj de Bruselo kaj Kolonjo ĝis Berlino kaj Stokholmo. Hodiaŭ ĝi tamen malgraviĝis, kaj estas ofte rigardata kiel nura Dialekto de la germana Lingvo.

[math]\displaystyle{ \mathfrak{Enzyklopedia} }[/math] Vortaro Esperanta-Germana

Seriozaj matematikistoj, kiuj kompetentas pri senerara nombrado, kalkulis, ke Enciklopedia Vortaro Esperanta-Germana estis verkita de Eugen Wüster, Eldonejo Hirt. Ĝis 1933 aperis kvar volumoj ĝis "Korno". La verko ne estas simpla vortaro, ĝi estas samtempe ĝisfunde detala prilaboro de la tuta, precipe de la Z-a lingvouzo: vortkunmetoj, esprimformoj, sentencoj, proverboj, ĉiaflanka uzo de ĉiu vorto estas klare difinita kaj klarigita plejparte per ekzemploj, tiel ke oni tute ne devas scii la germanan lingvon por povi tre bone utiligi la vortaron. La tuta lingva trezoro, la tuta prilingva vivo-verko de Z, kiu ne konsistas nur el la kruda vortmaterialo sed ankaŭ el la multflanka uzo, delikata nuancigo de la vortoj, estas tie ĉi prezentita ekzakte kaj detale. Kaj ĉe ĉiu vorto, esprimo, "suka" frazo, sentencmaniera diro oni trovas la indikon de la Z-a trovloko. La ampleksecon montru, ke la vorto kapo okupas pli ol sep dense presitajn kolonojn. Por vortaristoj la verko estas nemalhavebla fonto, por verkistoj ĝi estas neelĉerpebla trezorejo, por literaturamantoj ĝi estas kvazaŭ plej supera kurso, instruanta vere ĝui nian ĉefverkojn beletristikajn.

[math]\displaystyle{ \mathfrak{Influ'} }[/math]

La hodiaŭa germana Lingvo havas multegajn Vortojn, kiuj originas en la jida Lingvo. Se ne rekte transprenitaj, ili eniris la Lingvon tra diversaj Sociolektoj uzataj de Grupoj, kiujn oni konsideris malfidindaj (vojaĝantaj Metiistoj ekzemple).

La Francaj pruntvortoj, almenaŭ multaj el ili, obstine restas Francaj ene de la Germana, kvankam ili estas plej ofte jam tre malnovaj pruntaĵoj.

Esperantigo de vortoj el germana pfonto

La interreta paĝaro "La bona lingvo" proponas regulojn por la esperantigo de germanaj vortoj (vidu ĉi tie).

Vidu ankaŭ la proponon de Sergio Pokrovskij.

Tamen oni atentu, ke nur nomoj estu transskribitaj. Por ĉiuj aliaj vortoj oni trovu ekzistantan esperantan vorton aŭ kunmetaĵon de ekzistantaj esperantaj vortoj.

[math]\displaystyle{ \mathfrak{Lingfa} }[/math] Malpurism'

El mia longjara jurnalista praktiko mi scias, ke en Germanio nun ekzistas Asocio, kiu celas defendi la germanan Lingvon kontraŭ la angla Influo. Ĝi estas la "Verein Deutsche Sprache". La Kunfluon de la germana kaj angla Lingvo oni ĉi tie nomas "Denglisch" (deutsch + englisch). Tiu Asocio "Verein Deutsche Sprache" precipe ekzistas, ĉar lastatempe pro la Varbado kaj pro la Televido anglaj Vortoj amase venas en la germanan Lingvon kaj ankaŭ ŝanĝas la germanan Gramatikon.

Multaj Lingvistoj diras, ke tio riĉigas la germanan Lingvon. Cetere eĉ Hitler estis kontraŭ lingva Purismo, ĉar en 1943, li malpermesis Asocion por la germana Lingvo, kiu jam antaŭ la Jaro 1933 ekzistis, kaj kiu daŭre engermanigis ĉiujn Vortojn eĉ jam delonge akceptitajn. Ekzemple elpensis ili "Treibling" (de "treiben" = peli, movigi) anstataŭ "Motor". En Letero al tiu Asocio legeblas: "Hitler ne ŝatas la trudan Engermanigon". Hitler kaj la Nazioj fakte uzis fremdajn Vortojn por ŝajnigi malbonajn Aferojn bonaj, ekzemple "Konzentrationslager" (= Koncentrejo), kiu fakte estis Mortigejo.

[math]\displaystyle{ \mathfrak{Pfidu} }[/math] ankaŭ

• Rabarbo Barbarao

Ebla neglekto de kopirajto

Ni havas la honoron sciigi al vi, ke laŭ miaj informoj, en la artikolo estis metita plena teksto en Germana lingvo. Konsultante kun mia konatoj ni trovis neniun escepton de aŭtorrajta leĝo, kiu de tiaspeca dokumento forprenus aŭtorrajtan protekton. Tial ni konsideras la tekston daŭre aŭtorrajte protektata kaj mallibera.