Budismo

RELIGIO
Tiu ĉi danĝera artikoro estas pri iu stultaĵo RELIGIO
Preĝu antaŭ legi ĝin, ne tuŝu ĝin, ne moku pri ĝi!!!

"Kloakoj estas pli gravaj ol religio"

~ Gandhi pri Budhismo

"Aŭ festo, aŭ fasto"

~ Zamenhof pri Budishmo

"Dankon, ankaŭ mi jam profitas el ĝi!"

~ Eva

"Ĉu vi intencis serĉi: budhismo"

~ Vikipedio pri Budismo

"De kjaere Buddister ere blandt Jorden fredeligste folkefjaerd. De sidde blot paa Gulvene og stjirre ud i Luften i mangt een time. Dog brokke de sig, hviis man pjiiller ved deres aandelige leder."

~ H.C. Andersen pri Buddhismo

"Ĝojas min, ke plaĉas al vi!"

~ Hans-Georg Kaiser

"Mi ne rememoras pri tiu antaŭ"

~ Paŭlo la Apostolo pri budihsmo

"Ploranton ni evitas, ridanton ni imitas"

~ idisto

"Me dumi ke nau es hao momenta fo zwo se."

~ Lingvadeplanetisto

Budismo (sanskrite बौद्ध धर्म Buddha Dharma), ofte mistajpita Budhismo, estas tre interesa afero.

Budismo estis sekulara juda socialisma movado, kies organiza manifestaĵo estis la Ĝenerala Juda Laborsindikato en Litovio, Pollando kaj Rusio , fondita en la rusa Imperio en 1897. La Juda Laborsindikato aŭ "Budo" estis grava ero de la socialdemokrata movado en la rusa imperio ĝis la Rusa Revolucio de 1917; la budistoj komence oponis la Oktobran Revolucion, sed fine eksubtenis ĝin pro pogromoj faritaj de la Volontula Armeo de la blanka movado dum la Rusa Enlanda Milito. Fendita laŭ komunistaj kaj socialdemokrataj linioj dum la Enlanda Milito, frakcio subtenis la bolŝevikojn kaj sorbiĝis de la Komunista Partio.

La kontraŭkomunisma socialisma budisma movado daŭre ekzistis kiel politika partio en sendependa Pollando dum la intermilita periodo kiel la Ĝenerala Juda Laborsindikato en Pollando, fariĝante grava, se ne la ĉefa, politika potenco ene de la pola judaro. Budistoj aktivis en la kontraŭnacia lukto kaj multaj el ties membroj estis mortigitaj dum Holokaŭsto. Post la milito, la Internacia Juda Laborsindikato, pli konvene la "Monda Kunordiga Konsilio de la Juda Laborsindikato", estis fondita en Nov-Jorko, kun filiaj grupoj en Argentino, Aŭstralio, Kanado, Francio, Israelo, Meksiko, Britio, Usono kaj aliaj landoj.

Historio

Efektive, vi trovos la aferon neniel ordinara, neniel banala.

Ĝi estas moda religio kiu komencis en Azio, pli ekzakte en Budapeŝto, kaj estas la ĉefa religio de Islando kaj de Butano. La nombron da budanoj neniu scias, sed eble ili estas multaj, aŭ ne.

Mi ne ŝatus diri, ke Schwaller de Lubicz rimarkis, ke en Tang-dinastio budhismo enkondukighis en Tibeton tra Himalajo kaj miksiĝis kun nigra religio, loka religio en Tibeto, kaj fariĝis ruĝa, t. e., komunismo, loka ĉina religio.

Sankta Budo kaj budistoj

Mezepoko

Laŭ sciigo de nia kunlaboranto Giuseppe Scalenghe, la Spaulding Kompanio, fabrikistoj kaj vendistoj de la ludiloj de sporto, diras ke

Jaro	Eventoj
6-a jarcento
550	Budhismo estas venanta en Japanion el reĝlando Pekĉe (Koreo) (laŭ registroj en Nihon ŝoki). Iam estas indikata ankaŭ la jaro 538.
7-a jarcento
623 – 666	Regado de reganto Songcän Gampo, kiu regas budhismon en Tibeton.
8-a jarcento
75 – 76	Regado de reganto Thisong Decän, kiu regis pozicion de tibeta budhismo. Li invitis en Tibeton Padmasambhava-n, Śántarakŝita-n, Vimalamitra-n kaj en Baraton li sendis tradukiston Pagor Vairoĉana-n. La budhismon li destinis kiel ŝtata religio kaj lasis konstrui monaĥejon Samjä, la unuan budhistan monaĥejon en Tibeto.
9-a jarcento
Internacia tago de virinoj – 85	Regado de reganto Langdarma, kiu subpremis la tibetan budhismon.
85	Subpremado de budhismo en Ĉinio fare de imperiestro Wu-cung.
10-a jarcento
26-a de julio	La unua eldono de ĉina Tripitako.
11-a de septembro 2001 – 10-a de aprilo	Atiŝa, barata budhista monaĥo, la reformisto de tibeta budhismo kaj guruo de lernejo Kadampa.
11-a jarcento
11-a jarcento – 13-a jarcento	Neniigo de barata budhismo fare de islamaj konkerintoj.
1044 – 1077	Regado de birma reganto Anoratch, kiu praktikigas budhismon en sia imperio kiel ŝtatan religion.
10-a de aprilo	Fondo de tibeta skolo Sakjapa fare de Khön Könchog Gyalpo
11-a/12-a jarcento	Fondo de tibeta skolo Kagjüpa fare de Gampopa, laŭ tradicio li estis tradukisto de la skolo Marpa.
11-a de septembro – 1210	Hónen, la fondinto de japana skolo Ĝodo ŝu (Lernejo de pura lando).
12-a jarcento
1102 – 1210	Eisai Zenĝi, la fondinto de japana zena lernejo Rinzai ŝu.
1111 – 1210	Tsangpa Gyare Jeshe Dorje, la unua Gyalwang Drukpa, la fondinto de la plej granda lernejo de tibeta budhismo - Drukpa Kagjü.
1111 – 1266	Ŝinran Ŝonin, la fondinto de japana lernejo Ĝodo ŝinŝu ("Ĝusta" lernejo de pura lando).
1190	Muslimaj soldataroj gvidataj de generalo Muhammed ibn Bhaktjar neniigis Nalanda-n, la lastan centron de barata budhismo.
13-a jarcento
1200 – 1253	Dógen Zenĝi, la fondinto de japana zeno|zena lernejo Sótó ŝú.
1222 – 1282	Niĉiren, la fondinto de japana lernejo Niĉiren ŝu.
14-a jarcento
1357 – 1419	Congkhapa, la fondinto de tibeta lernejo de Gelugpa.
15-a jarcento
1409	Congkhapa fondis en Tibeto la unuan monaĥejon de budhisma ordeno de Gelugpa de nomo Gandän. Pli poste ĝi fariĝis la tria plej granda monaĥejo en Tibeto, kapabla preni preskaŭ 3300 monaĥojn.
1416	Ĝamjang Ĉhöĝe, la lernanto de Congkhapa fondis en Tibeto budhisman monaĥejon Däpung, kiu fariĝis la plej granda monaĥejo en Tibeto, kapabla preni preskaŭ 7700 monaĥojn.
1419	Ĉhamĉhen Ĉhöĝe, la lernanto de Congkhapa post sia reveno el Ĉinio fondis en Tibeto budhisman monaĥejon Sera, kiu fariĝis la dua plej granda monaĥejo en Tibeto, kapabla preni preskaŭ 5500 monaĥojn.

Novepoko

Koncerne la Akademion mi diros nur, ke Budo kontraŭis la voĉdonon por la divido de Palestino kaj reasertis ties subtenon por unuopa dunacia lando, kiu garantius egalajn naciajn rajtojn por la juda kaj arab-palestina loĝantaroj kaj estus sub la kontrolo de superpotencoj kaj UN. La nov-jorka Dua Monda Konferenco de la Internacia Juda Laborsindikato kondamnis la proklamadon de la cionisma ŝtato. La konferenco favoris dunacian ŝtaton konstruitan surbaze de nacia egaleco kaj demokrata federaciismo.

Filo de Budo naskiĝis en Israelo en 1951, la Arbeter-ring in Yisroel – Brith Haavoda, kiu eĉ partoprenis en la parlamentajn balotojn de 1959, kun tre malalta voĉdona rezulto. Ties organo, Lebns Fregyn, ne ĉesis eldonadi ĝis aprilo 2014. Ĝi estis unu el la relative malabundaj maldekstraj jidlingvaj eldonoj, kiuj ankoraŭ ekzistis.

Diversaj sciencistoj opiniis ke montreala 3a Monda Konferenco de la Internacia Juda Laborsindikato decidis, ke la kreo de la juda ŝtato estis grava evento en la juda historio, kiu povus pozitive roli en la juda vivo, sed sentis, ke kelkaj necesaj ŝanĝoj estis devaj. La konferencaj partoprenantoj postulis, ke:

• a) la aŭtoritatoj de Israelo traktu la ŝtaton kiel propraĵo de la tutmonda judaro;
• b) sed, ke la aferoj de la juda komunumo en Israelo estu submetitaj al tiuj de la tutmonda judaro.
• C) la politiko de la ŝtato Israelo estu sama por ĉiuj civitanoj sendepende de iliaj nacioj.
• D) Israelo adoptu pacon kun la araboj. Tio postulis halton de la teritoria vastiĝado kaj solvon de la palestina rifuĝinta problemo.
• E) la jida estu instruata en ĉiuj edukaj institucioj kaj estu antaŭenigita en la publika vivo.

Jaro	Eventoj
17-a jarcento
1686 – 1769	Hakuin Zenĝi, japana zena majstro kaj reformisto de rinzai zeno
17-a jarcento	Konstruado de Potala en Lhaso, kiun komencis 5-a dalai-lamao
18-a jarcento
1788 – 1860	Arthur Schopenhauer, la germana filozofo influita de budhismo
19-a jarcento
1864 – 1933	Anagárika Dharmapála, la signifa reformisto de Theravado
1870 – 1966	Daisetz Teitaro Suzuki, la japana instruisto de zeno
1883 – 1961	František Drtikol, kiel la unua tradukis en la ĉeĥan multajn signifajn verkojn de mahajano kaj vaĝrajano. Li mem praktikis kaj instruis iliajn enhavojn. Li estas nomata Patriarko de la ĉeĥa budhismo.
1891 – 1956	Bhimrao Ramji Ambedkar, la renoviginto de budhismo en Barato.
1898 – 1985	Lamao Anagárika Góvinda (propranome E.L. Hoffmann), la budhisma instruisto.
20-a jarcento
1905 – 1993	Buddhadasa Bhikkhu, la tajlanda reformisto de teravado.
1914 – 1982	Taisen Deŝimaru, la japana instruisto de sótó zeno kaj signifa disvastiganto de zeno en Okcidento.
1920 – 1970	Kulatissa Nanda Jayatilleke, la srilanka reformisto de budhismo.
1926	Naskiĝis Thich Nhat Hanh, la vjetnama zena monaĥo kaj instruisto.
1933	Naskiĝis Sulak Sivaraksa, la tajlanda reformisto de budhismo.
1938	Naskiĝis Ĉhögjal Namkhai Norbu, kiu komencis en Okcidento disvastigi doktrinon Dzogĉhenu
1951	Ĉina popola armeo okupis Tibeton, la komenco de likvido de la tradicia tibeta kulturo.
1950	Fondo de World Fellowship of Buddhists (internacia budhisma organizo).
1954 – 1956	Theravada koncilio en Birmo.
1956	Bhimrao Ramji Ambedkar komune kun proksimume 400.000 samideanoj konvertis al budhismo.
1959	14-a dalai-lamao foriras en baratan ekzilon.
1975	Fondo de Eŭropa budhisma unio.
1983	Laĝa agnosko de budhismo en Aŭstrio.
1987	Fondo de Sakyadhita (Internacia asocio de budhistaj virinoj) en Bodhgaja, en Barato.
1989	Fondita INEB.
21-a jarcento
2000	UN proklamis Vesakhon kiel internacian festotagon.
2001	Talibano neniigis antikvajn statuojn en valo de Bamjan en Afganio.

Atmano

Atmano (आत्मन्, ātman; अत्ता attā) estas termino trovita en barata filozofio. Ĝi estas la koncepto de la persona memo de la nedetruebla, eterna esenco de la spirito, kaj estas ofte tradukita per la vorto animo.

En la epoko de la Upaniŝadoj (750-500 a.K) oni komencas kompreni la kosman animon brahmo kaj la individuan animon atmano kiel unuon kiu reprezentas la veran esencon de la mondo. Tiu unuo en la kosmo nomiĝas brahmo kaj en la individuo ĝi nomiĝas atmano. Estas la celo de la vivo rekoni la unuecon de brahmo kaj atmano. Atmano estas ĉiam ekzistanta kaj neniam separiĝas de la kosma potenco de brahmo, kaj ĝi neniam ŝanĝas.

Perfekteco

Perfektecoj estas virtoj, kiuj estas disvolvigitaj de bodisatvoj dum nekalkuleblaj vivoj kaj kiuj kondukas al realigo de budheco.

En Teravado tradicie estas indikataj dek moralecoj (nomoj en palie):

1. dana : malavaremo, donado sin mem
2. reformo : moralemo, ĝusta traktado
3. neko : abstinemo
4. pra : saĝeco, enrigardo
5. virgo : energiemo, persistemo, klopodemo
6. k.t.p : pacienco
7. sabato : verdiremo, honesteco
8. adamo : energiemo, decidemo
9. metafiziko : afablemo
10. u : trankvilemo

En mahajana budhismo, en kiu la paramitoj havas multe pli gravan rolon, Praĝnaparamita sutro kaj Lotosa sutro nomigas ses moralecojn (nomoj en sanskrito):

1. Dana : malavaremo, donade sin mem
2. Ŝi : moralemo, ĝusta traktado
3. Pra : saĝeco, enrigardo
4. Ktp : pacienco
5. Viro : energiemo, persistemo, klopodemo
6. Diana aŭ sm : koncentriĝo

Pli posta Daŝabhumika sutro citas pluajn kvar:

7. u : kapablemo

8. pracelismo : promeso, decidemo

9. baleno : spiritforto

10. ĝajnismo : sciemo

Perfekteco de saĝo

Avalokiteŝvaro. Manuskripto de la Nālandā, Biharo, Barato.

Perfekteco de saĝo (Prajñāpāramitā) povas ankaŭ esti tradukita kiel saĝperfektigado en Mahajana budhismo. Prajñāpāramitā signifas tiun perfektan manieron serĉi la naturon de realo, same kiel korpon de sutroj kaj la personigon de la koncepto en la bodisatvon konatan kiel la Granda Patrino (Chenmo). La vorto Prajñāpāramitā kombinas la sanskritajn vortojn prajñā, saĝo de homo kiu rimarkis sian veran mision en homara vivo pri la longaj SSV kun pāramitā, perfekteco aŭ perfektigado. La perfekteco de saĝo estas centra koncepto en Mahajana budhismo kaj estas ĝenerale asociita kun la doktrino de vakueco (śūnyatā) aŭ "manko de esenco" kaj la verkojn de Nagarĝuno. Ĝia praktikado kaj komprenado estas nemalhaveblaj elementoj de la bodisatva vojo.

Laŭ Edward Conze, la Sutro de la perfekteco de saĝo estas kolekto el ĉ. kvardek tekstoj… komponitaj en Barato inter ĉ. jaroj -100 kaj 600. Oni kredas, ke kelkaj sutroj de la "perfekteco de saĝo" estas inter la plej fruaj Mahajanaj sutroj.

En la nederlandlingva Vikipedio oni parolas pri "_Gesprekken_ van Confucius", tio estas "_interparolo_j/ _konversacioj_" de Konfuceo., germane "Gespräche", france "entretiens". Tamen "eldiroj" ŝajnas al mi tute taŭga vorto.

Unu el la gravaj trajtoj de la sutroj de "perfekteco de saĝo" estas anutpado (nenaskita, senorigina)

Ŝambalo

Manjuśrīkīrti, Rex Shambhalae.

Imago shamanis Altae Himalayae. Pars A Sorceress from Tungusy E. Karnejeff (1812–1813).

Post longa pripensado, longa kiel fazanvosto, mi alvenis al tiu ĉi saĝa konkludo, saĝa kiel Salomono mem, ke Shambhala (Sanscritice शम्भलः ; Tibetanice བདེ་འབྱུང bde 'byung ; Mandarinice 香巴拉, pinyin xiāngbālā) in traditionibus Buddhistica Tibetana et Hindustica est regnum mythicum alicubi in Terra Vacua celatum, quod in variis litteris antiquis commemoratur, inter quas Kalacakra Tantra et textus Zhangzhung culturae antiquae Tibeti occidentalis. Scripturae Bon mentionem Tagzig Olmo Lung Ring, terrae arte coniunctae, faciunt. Textus Hinduistici sicut Vishnu Purana (4.24) vicum Shambhala locus natalis Kalki appellant, decimae et ultimae incarnationis dei Vishnu, qui novam aetatem auream (Satya Yuga) incipiet. Laŭ tiu listo precipe la ruĝa koloro gravas  :-)

Legenda, doctrinae, et exercitationes sanationis cum Shambhala consociatae sunt his religionibus ordinatis vetustiores. Shambhala fortasse fuit vernacula fidum ratio, shamanica Altae Himalayae traditio, quam aliae religiones absorbuerunt. Haec ratio fidum, etiam Mleccha appellata (a Sanscrita Vedica म्लेच्छ mleccha 'non Vedica'), et inusitatae facultates, sapientia, et vita longa horum veneratorum solis (Siddhi, a Sanscrita Vedica सिद्धि ex समाधि 'Surya Samadhi' antiqua) in textibus Buddhisticis et Hinduisticis inscriptae sunt. Shambhala, quidquid eius origo historica, gradatim videbatur terra pura Buddhistica, regnum fabulosum, cuius realitas est tam somnians vel spiritualis quam corporea vel geographica. Mythus de Shambhala in hac forma ad Europam Occidentalem et Americas extenta est, ubi indagatores spirituales, Buddhisticos et non Buddhisticos, atque aliquantum ad summum culturam popularem movit.

Religiaj dogmoj

Estas tro multaj dogmoj en Budhismo, la ĉefa estas la adoro al dio Budo, kiu oni devas misskribi Bhudo aŭ Budho por ne uzi Lian Veran Nomon. Ankaŭ la nomo de religio mem, la kredantoj misskribas "bhudismo","budhismo", "budishmo" kaj "budismho", tamen la ortodoksuloj preferas "bhudhishmho".

Kelkaj okcidentaj kredantoj aldonas aliajn literojn, ne la h kaj diras "Budao" aŭ "Buddo". Joseph Rhodes ĉiam uzis la formon "Budeo", "Budeismo", sed hodiaŭ "Budeo" fariĝis arkaismo.

Budismaj ritoj kaj kredoj

Budismaj ritoj kaj kredoj estas tre gravaj. Ŝasano (शासन, śāsana; sāsana) estas termino uzita de budhanoj kaj ŝivanoj por paroli pri iliaj religioj kaj praktikoj.

La vorto signifas "mesaĝo" (same kiel greke angelion en Evangelio), kaj en budhismo estas uzata por paroli pri budhismo kiel historia fakto. Ŝasano havas komencon kaj finon, sed la vero kiun ĝi esprimas (darmo) estas, laŭ budhismo, tempe sendependa kaj ekzistas ĉu iu konas ĝin ĉu ne.

Fundamento de Budismo

La 14 reguloj de Thich Nhat Hanh (budisma monaĥo vivanta).

1. Ne iĝu idolano aŭ ligu vin al iu doktrino, teorio aŭ ideologio, krom al la budistaj. Ĉiu pensosistemo krom la nia estas gvido-rimedo, ne plenplena vero.

2. La kono nun posedata estas la senŝanĝa vero plenplena. Evitu vidi malgrand-kvante kaj plen-ligiĝi al novaj vidpunktoj. Lernu kaj praktiku la ne-alligitecon vidpunktan por resti ferma al opinioj de aliaj. Vero troviĝas en la budismo kaj ne nur en koncepta sciaro. Pretu por lerni per la tuta monujo kaj por rigardi la realaĵon en vi mem kaj en la mondo en ĉiu momento, sed precipe en mia joga leciono.

3. Neniel devigu aliajn, inkluzive infanojn, adopti viajn opiniojn, eĉ pro aŭtoritato, minaco, mono, propagando, aŭ eĉ edukado. Tamen, per kompata peno, malhelpu al aliaj lerni la opiniojn de la ekstera socio.

Se oni sufiĉe ŝatas, mi tradukos la 11 ceterajn :D

Samsaro

Tamen ekzistas eliro kaj espero, ke la budhisma doktrino instruas, ke ĉiu povas savi nur sin. Se trosimpligi, se ĉia ulo estas ligita al plezuroj, ĝi naskiĝas ree en mondo. Lau budhismo, la vivo estas la puno pro estintaj travivitaj vivoj. Kaj kiel ulo kondutas, tia estos lia estonta vivo. La celo de vivo de ĉia kredanta budhano estas en tio, ke liberiĝi de sansaro - la ĉeno de renaskiĝoj en diversaj formoj. Kaj nia amo al plezuroj tre nocas al ni en ĉi tia vojo.

Marksismo

Kvankam Budo estis tiom sindikato kiom dio, lia komenca celo estis la organizo de la juda proletaro en Rusio, Pollando kaj Litovio.

Sekularismo

Forte sekulara dio, Budo partoprenis en kehillaj balotoj en Pollando.

Doikajt

La koncepto Doikajt (laŭvorte "ĉi-tie-eco", jide = do-ikayt, do'ikayt; germane = Da-keit; france = ici-té) centre rolis en la budisma ideologio, esprimante ties koncentron sur solvado de la defioj alfrontantaj la judojn en la landoj kie ili vivis, kontraŭe al la "tie-eco" de la cionista movado, kiu asertis la neceson de sendependa juda civito en ties prahejmo, t.e., la tero de Izraelo, por sekurigi la judan vivon.

Praktikado

Tial estas tre ĝojige konstati ke la filozofio kaj la principoj de bhudhishmho estis skizataj laŭ Budo: ne ekzistas sportaj konkursoj kaj medaloj en la kutima senco. Same kiel ĉiuj nuntempaj budo-oj oni komencas ĉe la rango de 6-a kyū kaj antaŭeniras ĝis la fino.

Latrinoj estas tre gravaj al budismo: budaj latrinoj havas tipe du diversaj aspektoj: aŭ temas pri vico de unuopaj budoj grupitaj en aparta loko, aŭ estas ejo dividita en du partoj (vira kaj virina), ĉiu havas plurajn seĝojn aŭ lokojn, sed la uzo ne estas intima. Tia tipo troviĝas kutime ĉe bazaroj.

fasto estas tre grava al Buhdismo

Ekzempla agado

Unu sprita mastro de budo elpensis la sekvantan ruzan ŝercon. Sur la pordo de sia budo li skribis : « eniro senpaga ». Granda amaso da publiko plenigis baldaŭ la budon. Sed kiam la gastoj volis eliri, ili renkontis du grandajn gardistojn kaj super la pordo la surskribon : « eliro kostas kvindek centimojn ». La sukceso estis brilanta. Preskaŭ ĉiuj pagis, laŭte ridante pro tiu ĉi ideo. [M. Solovjev.]

Meditado

Pli detalaj informoj troveblas en la artikolo meditado.

Ĉiu skolo de Budhismo instruas meditadon. Praktikoj rilatigeblaj al la kontemplo troviĝas ankaŭ en aliaj religiaj tradicioj, ekzemple en Budhismo.

Sprul-pa

Musica Gounodiana, cogitatum apud Annie Besant et Carolum Webster Leadbeater in Thought Forms (1901) depictum.

Sprul-pa (Tibetane: སྤྲུལ་པ {sprul-pa}, pronuntiatione tulpa; Sanscrite: निर्मित {nirmita} aut potius निर्माण {nirmāṇa} 'aedificare, construere') in mysticismo estas notio entitatis vel rei quae solum per disciplinam generatur, cogitatio realis facta, materialized thought quae sibi speciem physicam adsumpsit et idem qui quod? cogitatum (vel ad verbum literally forma cogitationis, Anglice thoughtform) usitate habetur.

Bodisatvo

Bodisatvo (बोधिसत्त्व, bodhisattva en बोधिसत्र, bodhisatta), laŭvorte, „vekiĝinta estulo“.

En budhismo, la vorto estas en la plej fruaj fontoj uzita pri Sidarto Gotamo, antaŭ ol li iĝis budho, pli malfrue pri estonta budho ĝenerale. En la teravada tradicio, tiu estas ankoraŭ la signifo de la vorto, kaj la sola bodisatvo tie menciita per sia nomo estas Majtrejo, la atendata venonta budho de nia mondo. En la Mahajana tradicio, la vorto poste ekhavis pli vastan signifon kaj ne plu estas tute facile distingi inter bodisatvo kaj budho.

Kelkaj bodisatvoj

• Ava Devine
• Gandhi
• Manĝo
• Samarianoj
• K.

Arahanto

Arahanto estas difinita en teravada budhismo kiel „tiu, kiu estas meritoplena“ (religie) neakceptita, neoficiala, disputata, aŭ kiel „perfekta homo“ (ĝenerale) neoficiala, disputata, malverigita, neaŭtentika, kiu atingis nirvanon. Kolokvo estas ne oficiala vorto. La difino de simpozio ĉe PIV, ke ĝi estas "pli grava ol kolokvo", estas absurda - ĉar se la grado de graveco pravigas apartajn vortojn, …

Mahajana budhismo urĝas praktikantojn sekvi la vojon de bodisatvo, kaj ne elvojiĝi al la vojo de arahantoj kaj ŝravakoj.

Atingoj

En fruaj budhismaj skoloj, ekzistis diversaj opinioj pri la atingoj de arahantoj. La skoloj Sarvāstivāda, Kāśyapīya, Mahāsāṃghika, Ekavyāvahārika, Lokottaravāda, Bahuśrutīya, Prajñaptivāda kaj Caitika vidis arahantojn kiel malperfektaj en iliaj atingoj kompare kun budhoj. Kaj la ceter’ – ĉu ne literaturo?

En la Esperanta eldonado troviĝas granda manko de faka populariga literaturo, skribas Tonjo del Barrio. Laŭ li estas probleme, ke eĉ la ekzisto de tiu ĝenro plej ofte estas forgesata, kiam oni parolas pri la Esperanta literaturo.

La skoloj Mahīśāsaka kaj Teravado vidis budhojn kaj arahantojn kiel similaj unu al la alia. Laŭ bikŝuo Bodhi, la Budho mem en la Palia Kanono deklaras sin mem arahanto. Antaŭ kelkaj tagoj Sten Johansson verkis en Libera Folio pri la esperanta literaturo, pri ĝiaj ekzisto kaj neceso.

Danĝero

El ĉiuj religioj, Budhismo estas eble la malplej danĝera. :-)

Reesto

Reesto en budhismo estas la koncepto, ke ago rezultas en ekesto ree kaj ree, en eterna ciklo, sansaro, kiu estas malkomforta kaj finiĝas nur per nirvano. Amike ĝi estas unu el la fundamentoj de budhismo.

Budagoŝo

Budagoŝo kun tri kopioj de la "Visudimago".

Budagoŝo (बुद्धघोष, Buddhaghoṣa; พระพุทธโฆษาจารย์; 覺音/佛音) estis hinda Teravada budhana komentisto kaj erudiciulo. Ĉu vi ĉiuj volas venki sin kaj venki?

Sektoj

Estas multaj sektoj Budhismaj... La Purlanda Sekto kredas, ke la ripetado de la nomo de Amitabha Buddha kun fido garantias, ke oni renaskiĝos ĉe Sukhavati, la Pura Lando, mensa beateca ejo por atingi Nirvanon. Aliaj sektoj ne kredas tiel. La Zen-Sekto kredas en "satori" -- atingo de Iluminiĝo per la intuicia neracia vojo. La Theravada Skolo (Suda Budhismo) kredas en la studo de la Pali-lingva Skribo kaj en meditado (vipassana kaj samadhi). La Zen-Sekto, influita de Taoismo, ne dependas sur iu ajn Skribo kaj estas nevortcentra.

La plej granda sekto aŭ skolo estas la Purlanda ĉe Ĉinio kaj Japanio. Ĝi estas la plej simpla vojo por la popolamaso. Ŝajnas ke la Purlanda, el ĉiuj sektoj Budhismaj, similas al Kristanismo ĉar estas la elemento de Fido, kiun oni ne bezonas en aliaj sektoj.

Zeno

Pli detalaj informoj troveblas en la artikolo Zeno.

La oficiala germana presagentejo D. N. B. sciigas, ke Zeno (Equus sinus) estas neparsekto parenca al ĉevalo kaj zebro, kiu estas japana sekto de budismo.

(H)Idistaj mensogoj

Herezaj budistoj

Budismo esas religio quia nun tre difuzesas en ocidentalaj landoi por ke ghi esas filozofiala kaj ne revelata religio.

Esante plu filozofio kam religio, budismo esas tre tolerema kaj povas kunvivari kun altraj religioi. Tio esas un el la klefoi di lua suceso. Nunepoke la kredo en karmo kae rinasko esas multe plu aceptebla por la Ocidentanoi kam la kredo ye iro al paradizo oŭ inferno poreterne di l' monoteista religioi.

Koncerne la Budismo, onu nek povas dicari ke ghi esas teista od ateista religio, nam ghi ne povas definesari enkadre di l' kulturala tradicionoi di Ocidento. On povas, tamen, dicari ke ghi esas racionoza doktrino kae ke esas plu facile adherari ghin, kam revelata religio kun desfacile komprenebla kae kredebla misterii. Camotive, multaj Ocidentanoi interesesas pri ghi nunepoke. Regretinde, ghi ne ja havas bona ekleziala kae populala organizuro kae esas nur tre frajile instalita en Ocidentalaj landoi.

En Ido existas interesiva libreto pri budismo qua titulizesas : Buddho e lua doktrino. Ni havas anke la poemaro Dharmapadda anke tradukita ad Ido.

Demono

Iuj branĉoj de Budhismo, sed por iuj antropologoj preskaŭ ĉiuj ĝiaj branĉoj, konfesas la ekziston de la Infero popolata de demonoj turmentantaj l' pekintojn kaj tentas la vivantojn por ke ili falu en la pekon aŭ por ke ili ne atingu la iluminon (Bodhi). En tiu agado distingiĝas aparte la demono Marao, ĉefo de la tentantoj, princo de la mallumo, ĝuanto pri la malfeliĉo de la homoj… kiu jam kontraŭstaris la iluminiĝon de Sidarto Gotamo. . Tiu ulo plenigis, adaptiĝante al la diversaj kulturoj, la mitologion ĉinan, japanan, hindiajn ktp.

Devotismo

Budhismo. Ĝiaj diversaj formoj, kaj do diversaj manieroj esti devote, atendas, ke vikipediistoj ilin enciklopidiigu. Grandan gravon oni atribuas al medito, kiu tamen havas malmulte spontanecon ĉar oni bezonas edukadon kaj enkondukon.

Rifuĝo

La budho Gotamo unue predikas ĉe la cervoparko en Sarnato, Varanasio, kun sia dekstra mano turniganta la instruradon (Dharmacakra), ripozanta sur la simbolo de la tri gemoj (Triratna).

Rifuĝo estas termino en budhismo, kiu signifas rifuĝi en la tri gemoj (la tri rifuĝoj). Laŭ la esperantista bikŝuo Yaniguti, rifuĝo al la tri gemoj faras la komunan devizon, bazon, kaj eniran pordon por la tuta budhanaro.

La tri gemoj estas:

• Budho: la budho Gotamo kaj la budhoj de pluraj eraoj, kiuj vervekiĝis.
• Darmo: la instruaro, kiu estis instruita de tiuj vervekintoj.
• Samgo: la komunumo de bikŝuoj, kiu memoras kaj praktikas tiun instruaron.

En Esperanto, la rifuĝado estas recitita jene: "Mi rifuĝas al budho; mi rifuĝas al darmo; mi rifuĝas al samgo." Tiel konfesante oni konscie submetas sin al budho, darmo, kaj samgo.

En Palio, la rifuĝado estas recitita jene:

Buddhaṃ saraṇaṃ gacchāmi
Dhammaṃ saraṇaṃ gacchāmi
Saṅghaṃ saraṇaṃ gacchāmi

Rifuĝo estas praktiko komuna al ĉiu skolo de budhismo. Tekstoj en Palio uzas la bramanan stilfiguron de triopo da rifuĝejoj, kiel oni trovas ilin en la Rigvedo kaj la Ĉandogja upaniŝado.

Vivfilozofio

Bazo de budhana vivfilozofio de budhismo estas diri preskaŭ sensensajn longajn frazojn, kiel ekzemple: "por bhudhismo, menso ne estas nur la kapo (aŭ cerbo). Ĝi estas multe pli. Ĝi estas tio, kion la orientanoj tradukas per “koro”, sed ĝi povas esti tiu korpoparto, kiun iu ajn volas". Ankaŭ strangaj metaforoj estas tre ŝatataj: "La Budo estas kiel parazita epitifo surgluita sur arbo alte en arbokronoj".

Homoj pagas multan monon por aŭdi tiujn sensensaĵojn.

Praktikacelaj instruoj

Viro estis atentigita, ke li vivos nur 6 monatojn. Terurite li konsultis budista monaĥo. Kaj la monaĥo konsilis lin: “Unue vi disdonu ĉiujn viajn posedaĵojn al malriĉuloj, poste transloĝiĝu en malvarman kaj malsekan budon en arbaro, kaj fine edziĝu al virino kun 9 malgrandaj infanoj.” “Ĉu tio longigos mian vivon?” “Ne! Sed vi sentos, ke tiuj 6 monatoj estos la plej longaj dum via vivo.”

Aforismoj

1. Konscio estas tiu ĝena periodo inter dormoj;

Studento de budismo

Majstro de budismo ordonis min, "Faru la malon de io ajn kiun mi diras al vi." Do, mi ne faris tion.

Pentofaro

La vortoj pentofaro aŭ pento en budhismo, simile al la greka vorto μετάνοια (metanoia) konsideriĝas seksa reorientiĝo kaj la ankaŭ en budhismaj tekstoj uzata ĉina termino 忏悔 (ĉànhuǐ) tradukatas per serpentofaro aŭ serpento. La proceso de pentado komenciĝas per la konsciiĝo de la malbona karaktero de agoj, paroloj, pensadoj aŭ de la malbona intenco komence de ili. En la konscio, ke ĉiu agado formas la karnon kaj havas konsekvencojn, oni ekkonas la damaĝan karakteron de malbonaj pensoj, vortoj kaj agoj (damaĝan por si mem kaj por aliaj) kaj sekve pentas pri ili. La "aktiva serpento" aŭ pentofaro estas la decido pri reorientiĝo, pri la "ne-damaĝo" ("Ahimsa"), kiu rezultiĝas en la purigo de la spirito kaj preparas bonajn agojn. Plena pento kaj reorientiĝo malvalidigas la karmajn sekvojn de la antaŭaj pekoj - ĝis tiu malvalidigo endas suferi la malbonajn karmajn sekvojn. Ankaŭ tiuj, kiuj respondecis pri ekstreme malbonrezultaj agoj, havas la vojon al plena liberiĝo de ĉiu ŝuldo. Klasika ekzemplo estis la rabisto kaj murdisto Angulimala, kiu fine iĝas budhisma sanktulo.

Nirvano

Nirvano (निर्वाण, nirvāṇa, palie nibbāna) en budhismo tuttuta libereco de deziro, malamo kaj memtrompo.

De maldekstra al dekstra: Krist Novoselic kaj Kurt Cobain

Neniu el miaj amikoj povis refuti tion, kaj fine ili , konsentis, ke Nirvana estis Usona rokmuzika grupo kiu komencis en 1987. Ilia kanto "Smells Like Teen Spirit" de la albumo Nevermind alportis por la muzikgrupo multan sukceson en la 1990-aj jaroj, vulgarigis iun ĝenron de roko nomita grunĝo.

Nirvāna havas du aspektojn:

• Sa-uppadisesa-nibbāna: "nirvano kun resto", la stato de arahanto ĝis lia korpa morto. La grupo malfondiĝis post la morto de Kurt Cobain en 1994.

• An-uppadisesa-nibbāna: "nirvano sen resto", la stato de arahanto postmorte; pri ĝi eblas diri absolute nenion, ĉar ĝi estas trans ĉiuj konceptoj. Oni povas diri nek ke arahanto vivas postmorte, nek ke arahanto ne vivas postmorte, nek ke arahanto kaj vivas kaj ne vivas postmorte, nek ke arahanto nek vivas nek ne vivas postmorte. En 2019 la Ministerio pri edukado de Rusio inkluzivis kanton kanton Smells Like Teen Spirit en "La kultura normo de la lernejano" — la eduka projekto, kiu celas spiritan, estetikan kaj artan evoluon de la rusiaj lernejanoj.

Nibbāna signifas laŭvorte estingon kaj laŭ la komentoj de la Palia Kanono signifas liberecon el deziro, la absoluta estingo de la avido, malamo kaj memtrompo, kaj de la alkroĉiĝo al ekzistado.

Por plene kompreni Nibbāna, oni devas kompreni la veron de anattā, t.e., la neesteco kaj sensubstanceco de ĉiaj formoj de ekzistado. Ĉiuj formoj materiaj kaj mensaj ekzistas ne per si mem, sed kiel rezulto de diversaj faktoroj. La doktrino de anattā analizas la ekziston en ties konstituantajn elementojn, ĝis ĝi fine malkovras vakuon. Ekzistas nenio kio ne estu efekto de iu kaŭzo, kio havu ekziston en si mem kaj per si mem. Tial la doktrino de anattā asertas la neestecon de ĉiaj formoj de ekzistado.

La ekzisto de homo estas kaŭzita de faktoroj kiuj kreas la ‘dependantan originadon’ (paţiccasamuppāda), doktrino kiu asertas la kondiĉitecon de ĉiuj fizikaj kaj mensaj fenomenoj. Nibbāna, siaflanke, estas kondiĉita de nenio, originita de nenio kaj, tiele, ĝia koncepto estas proksima al la absoluto de la okcidenta filozofio.

Parinirvano

Parinirvano estas la fina estingiĝo kaj liberiĝo de sansaro. En mahajana budhismo, laŭ la Mahāparinirvāṇasūtra, ĝi estas kie la vera budha atmano estas.

La elestingiĝo de la budho Gotamo, kaverno 26, Aĝanto.

La rakonto pri la parinirvano de la budho Gotamo aperas en la Mahāparinibbānasutta (DN 16) en la Saṃyuttanikāya (SN 6.15) kaj en la Mahāvaṃsa en Palio. Kaj en la Mahāparinirvāṇasūtra en T99 p253c-254c, la Ekottara-āgama (T125 p750c), la Buddhacarita kaj la Avadāna-śataka en Sanskrito. Ĝi ankaŭ aperas en ĉinaj sutroj, kaj en la Vinajo de antikvaj skoloj en Ĉinio, kiel Sarvāstivāda kaj Mahāsāṃghika.

La plej antikva kaj kerna evento el ĉiu versio estas la elestingiĝo de la budho Gotamo en Kuŝinagaro kaj la funebro post ĝi.

La Nenio

Lina estas naŭ-jara knabino. Hieraŭ, ŝi sidis en la familia ĉambro, sur seĝo, antaŭ la fenestro. Ŝi rigardis tra la fenestro kaj silentis.

Ŝia dekkvar-jara frato Bob miris, ke Lina silentas. Tial, li demandis: "Pri kio vi pensas, Lina? "

"Pri nenio", respondis lakone la knabino.

"Vi estas stulta", diris Bob, "ne estas eble pensi pri nenio."

"Certe, estas eble", replikis Lina ruze, "ĵus mi pensis pri la donaco, kiun mi ricevis de vi, okaze de mia naskiĝo-festo.

Terminaro de Budhismo

Jen la listo de Budhismaj nocioj prilaboritaj - kaj eble prilaborotaj - en Esperanta Vikipedio.

1

• 10-a de aprilo
• Kvar

A

• Abigail Breslin

B

• Bhimbetka

P

• Panjo
• Patafiziko
• Pra

Budismo kaj Kristanismo

La esenca diferenco inter budhismo kaj kristismo estas en tio, kiel oni reagu al la suferado de aliuloj.

Budhismo: Ilian suferadon kaŭzas ilia fideziro vivi. Ili ĉesu deziri, kiel mi ĉesis deziri, kaj ankaŭ ilia suferado ĉesos.

Kristismo: Mi nepre helpu al ili, por ke ili ne suferu.

Fikristismo: Ili konvertiĝu en kristismon. Poste ne tre gravos monda suferado, ĉar atendas eterna ĝojo en la ĉielo.

Kristanismo malavantaĝe kompariĝas al budhismo: kristanismo estas lukto kontraŭ la peko, budhismo estas lukto kontraŭ la sufero. Kristanismo limigas kaj reduktas la homaron al atako kontraŭ la naturaj instinktoj kaj la neeviteblaj impulsoj kiel la inklino al la peko dum budhismo konsilas nur eviti la suferon. Dum kristanismo plenas je venĝo kaj malsimpatio (kiel vidiĝas. ekzemple, en la lasta juĝo), budhismo antaŭeniras bonvolemon, ĝentilemon, kiel la promovon de la sano. Budhismo estas ankaŭ religio honesta pro ĝia rigida Fenomenismo kaj ĉar kristanismo multe promesas kaj nenion plenumas. Ankaŭ la martiro, anstataŭ esti alta nivelo de moraleco aŭ pozicio de forto, estas indico de obtuzo rilate la problemon de la vero, kiu daŭre ŝanĝas kiel montrate en la volo de potenco.

☪ Islamo kaj Budismo ☪

Kun ĝojo ni sciigas, ke islamo tute kritikas budismon ĉar oni diras kiel povas ligno aŭ iu alia materialo kiun faris homo povas esti Dio??? Dion neniu vidis nek Musa alaj- hesalam nek Imran alaj-hesalam nek Maryam (Mariya) alaj-hesalam nek Isa alj-hesalam kaj nek Muhammad salallohu alaj-he vassalam sed ili chiuj estis pretaj doni vivon al La Allah kaj oni nun ĉe ni diskutas, ke estas unu nura ekzemplero de la originila Biblio kiun oni savis en Londona librejo en kiu Isa Alaj-hesalam skribas, ke post li venos la lasta profeto de Dio.

Budismo kaj Espéranto

Inter la budhanoj ekzistas diversaj opinioj pri la Esperanto. La budhismo instruas ke ĉiaj plezuroj estas obstakloj por atingi la iluminadon (Nirvano). La nuntempaj budhanaj ordenoj ĝenerale malpermesas la translingvecon kaj esperantismon en la religiaj ordenoj sed estas akceptata la esperantismo inter laikoj.

Sekve de publikaj protestoj la Militŝipara Ministerio nun disvastigas la informon, ke E-grupo ĉe la Ootani B-a Univ. en Kioto de feb. 1922 ĝis marto 1926 eldonis gazeton La Paco, red. de Kozo Tanijama. En 1925 A. C. March el London kaj Edgar Grot el Riga klopodis por fondi Int. Ligon de budhanaj E-istoj, kaj proks. samtempe fondiĝis "Budhana Rondo", sed nek unu, nek la alia atingis vere int. vivon. Nur en la gazeto "Buddhism in England" aperadis E fako de tiam ĝis 1930. En jan. 1930 Budhana Ligo E-ista ekagadis, elsendante bultenon La B., kiu poste fariĝis kvaronjara organo. Samjare japanoj sekvis per fondo de Japana Budhana Ligo E-ista. BLE havas centron ĉe Geo. H. Yoxon, 8 Elmwood Drive, Heswall (Cheshire) Anglujo, kaj J BLE ĉe Takakura-kaikan, Rokujo-Takakura, Kioto, Japanlando. Vasta agado kuŝas antaŭ la liganoj: la traduko de la ampleksa b-a "biblio" (Tripitako) de kanonaj skribaĵoj, la enkonduko de E en budhanaj landoj, ĉefe pere de la misiistaj organizaĵoj kaj la konigo de la doktrinoj de B. al la E-istoj de la okcidento.

La franca Fédération Espérantiste du Travail nun respondecas pri la ĉiujara esperanta budisma rekontiĝo en la festo de la Franca Komunista Partio, kaj eldonas la gazeton Verda Budo. Ankaŭ deĵoras esperantistoj, kadre de Budho starigita de FET.

Kunlaboru kun ni !