Bizanco
"Mi pensas, ke estas sufiĉe amuza. La NYT (Novjorka Tempo) eĉ aldonis la ligilon de la Duolinguo-kurso en iu artikolo."
"Tute male! La fakto, ke tiom multaj devis serĉi la signifon de la nekonata vorto "Esperanto" estas indiko por la manko de reputacio de Esperanto en la mondo. Post legado de la klarigo ili tute ne pensas, ke estas iu interesa afero. Mi ne kredas, ke multaj adeptoj de Esperanto estos kreita pro tajperaro de Trump."
Bizanco estas la antikva nomo de la moderna urbo Istanbulo en nuna Turkio. Bizanco estis originale koloniita de grekaj koloniistoj el Megara en jaro -667. Ĝi estis nomita laŭ la reĝo Bizantas.
La loko de la urbo logis Konstantinon kaj tial ĝi fariĝis la nova ĉefurbo de la imperio. Konstantino ĝin refondis en 330 kiel Konstantinopolon, ankaŭ konatan kiel “Nova Romo”.
Nu, miavide, plimulto de la sekvantoj simple ne atentis vorton "Esperanto", opiniante ĝin nur misskribo (kio ĝi efektive estis). Tio nur konfirmas, ke tiaspecaj sporadaj aperoj de Esperanto en la informa medio ne kapablas ŝanĝi ĝian publikan aspekton. Kutime oni atentas nur tion, kio influas sufiĉe grandan nombron da homoj, kaj Esperanto nuntempe ankoraŭ ne kapablas ludi tian rolon. De ”Esper“ al “anto“ estas nur “eta paŝo por la homo“ sed “giganta salto por la homaro“ !
Klarigo[1][redakti]
Se Trump en la futuro povus atingigi usonon al la luno denove, mi subtenus lin, se li ne povus, mi ne subtenus. Aliflanke, se Putin povus atingigi rusion al la luno antaux usono, mi tute povus subteni Putinon. Kompreneble aux ne?!*#@%
Pardonu, ke mi parolas pri la japana.[2]
Esperanto[redakti]
Fine d-ro Privat sciigas, ke Esperanto ne estis kreita ĝis la 19-a jarcento, multe post la fino de la Bizanca imperio, do ne estis parolata en tiu epoko. Tamen, ekzistis multaj aliaj lingvoj, kiuj estis uzataj en Bizanco, kiel la greka, la latina, la siriaca, la araba kaj aliaj.
Teksta bizanca tipo[redakti]
Teksta bizanca tipo, (konata ankaŭ kiel majoritata, tradicia, eklezia, konstantinopola aŭ siria), estas unu el multaj tekstaj tipoj uzataj en la teksta kritiko por priskribi la tekstan karakteron de la manuskriptoj de la Nova Testamento skribitaj en kojneo (helenista greka). Aparte, tiu bizanca estas la teksta tipo trovebla en la plej granda parto de la manuskriptoj konservitaj. Tiu bizanca teksta tipo estas ofte indikata per la mallongigoj [math]\displaystyle{ \mathfrak{M} }[/math] aŭ Byz.
Sed tiu cirkonstanco venas nur de tio, ke teksto de la Nova Testamento de la Greke Ortodoksa Eklezio, la eldono de la Patriarka Eklezio de Konstantinopolo de 1904, baziĝas sur tiu teksta tipo, kiu estas ankaŭ ĉebaze de la greka Textus Receptus de la plej granda parto de la versioj de la Nova Testamento reirantaj el la epoko de la Reformacio en la samtempaj lingvoj (dum la modernaj preferas profiti de eklektika teksto, kiu siavice prefere baziĝas sur teksta aleksandria tipo.
Komnenia restaŭrado[redakti]
.PNG)
Sendube la pli inteligentaj el vi ankaŭ scias, ke Komnenia restaŭrado estas la termino uzata de historiistoj por priskribi la militan, financan, kaj teritorian rekuperon de la Bizanca Imperio sub la Komnena dinastio, el la surtronigo de Aleksio la 1-a Komneno en 1081 al la morto de Androniko la 1-a Komneno en 1185. Je la komenco de la regado de Aleksio la 1-a, la imperio estis malfortigita pro sia malvenko fare de la Selĝukoj en la Batalo de Manzikerto en 1071. La imperio estis ankaŭ minacata de la Normanoj de Roberto Gviskardo, kiu estis invadante Balkanion el sia bazo en suda Italio. Ĉio tio estis okazinta ĉar la imperia militinstitucio estis dekadenca kaj pli kaj pli dependis el pagosoldatoj. Antaŭaj imperiestroj krome estis elspezintaj la grandajn orajn stokejojn de Konstantinopolo, kaj tiel la defendo de la imperio estis malfacila, dum estis malmultaj trupoj por plenigi la defendotruojn.
Sekve ni povas konkludi ke Komnenoj tamen sukcesis restarigi la Bizancan hegemonion en la Mediteranea mondo, kaj milite kaj kulture. Rilatoj inter la Bizanca Oriento kaj la Okcidenta Eŭropo floris, ekzemple pro la kunlaborado de Aleksio la 1-a kaj postaj imperiestroj kun la Krucmilitistoj (Aleksio ludis gravan rolon en la alvoko de la Unua Krucmilito). La disigita kaj disorganizita Bizanca armeo estis restrukturita en kompetenta luktoforto kiu iĝis konata kiel Komnena Bizanca armeo. Kvankam la Imperio rapide disintegriĝis post la morto de la lasta Komnena Imperiestro, Androniko la 1-a, en 1185, la Komnenia Restaŭrado estis la fina pinto de la dekkvin-centjara historio de la Romia Imperio.
Alianco kun Bizanco[redakti]
En la kvindekaj jaroj de la 12-a jarcento la jerusalema politiko celis al pli varmaj rilatoj kun bizanca imperiestro, kio estis konfirmita printempe de 1158 per nupto de reĝo Baldueno kun nevino de imperiestro Manuelo la 1-a Komneno. Sed tiutempe la nova antioĥa princo Renaŭdo de Châtillon komune kun la armenaj aliancanoj ekatakis kaj rabis la bizancan Kipron. Baldueno la 3-a distancis sin de Renaŭdo kaj aŭtune de 1158 imperiestro Manuelo ekmarŝis al oriento, por ke li faru rebonigon kun la armenoj kaj Antioĥio. La armena princo Thoros estis malvenkita kaj Renaŭdo estis devigita humiliĝi antaŭ la imperiestro kaj ĵuri la feŭdan fidelecon.
En la jaro 1159 mortis Berta de Sulzbach, edzino de Manuelo kaj la imperiestro turniĝis al la jerusalema reĝo, por ke li rekomendu al li kiel novan edzinon iun el la krucistaj nobelinoj. Baldueno rekomendis al li sian nevinon Melisenda-n, filinon de la tripola grafo, sed la imperiestro fine elektis Maria-n, filinon de la antioĥa princino Konstanca. La imperiestro incitis pro sia decido Balduenon la 3-an, la jerusaleman kaj la tripolan kortegon, sed la rilatoj baldaŭ denove egaliĝis. En la jaro 1163 Baldueno la 3-a malsaniĝis kaj en Bejruto li mortis. Ĉar li mortis seninfana, surtroniĝis lia malpli aĝa frato Amaŭrio, grafo el Jafo kaj Askalono
Karakteroj de la teksta bizanca tipo[redakti]
Kompare kun la manuskriptoj de la teksta aleksandria tipo, la bizancaj legvariantoj karakterizaj tendencas montri preferon por greko dolĉa kaj pliperfekte organizita, prezentas malpli multe da tekstaj legvariantoj inter la paralelaj pasaĵoj de la sinoptikaj evangelioj, kaj ĝenerale estas malpli inklinaj gastigi kontraŭdirojn aŭ ekzegezaĵojn de la kriterio de "Lectio difficilior potior (de la pli malfacila)"[3][4] Ekzemple, en la versego 1,2 de la Evangelio laŭ Marko estas transdonite “kiel estas skribite en la profetoj...” en bizanca teksto dum en ĉiuj kromaj antikvaj tekstoj estas “kiel estas skribite en Jesaja...”; ĉar la citaĵo enkondukita de tiu versego devenas el la biblia Libro de Malaĥi, anstataŭ el la libro de Jesaja, la bizanca formo evitas la malfacilaĵojn kiuj povus ekenstaliĝi se oni konkludos ke la aŭtoro de la Evangelio laŭ Marko falis en fakta eraro.
Oni ne trovis antikvajn papirusojn de la Nova Testamento kiuj estus konsiste “bizancaj”. Tamen okazoj de legvariantoj distinkte bizancaj ne maloftas en la tekstoj plej antikvaj, ankaŭ se tiuj ĝenerale estas konformaj al aliaj tekstaj tipoj aŭ al neniu aparte; pro tiu motivo multaj (probable la plej granda parto) de la legvariantoj estas probable antikvaj. Du ĝeneralaj eksplikoj estis proponitaj por tion justigi:
- la teksta bizanca tipo transdonas tekston pli proksiman al la origina formo de la tekstoj de la Nova Testamento, kies antikvaj manuskriptoj ne sin konservis, kaj ke tiu teksta tipo plioftis en regionoj en kiu la klimato helpis pro la konservado de la papirusoj;
- la bizanca teksto montras, ekde la 4-a jarcento, konstantan (re)kompiladon kaj tekstan [re)korektadon kaj la aŭtoroj eklektike selektis siajn legvariantojn el amplekso de antikvaj manuskriptoj, kiuj plibone konformiĝis al iliaj standartaj antaŭsupozoj pri la karakterizoj atenditaj el la tekstoj de la Nova Testamento.
Bizancaj manuskriptoj[redakti]
MEMORU KONSTANTE, ke
Precipaj bizancaj manuskriptoj[redakti]
| Signo | Nomo | Dato | Enhavo |
|---|---|---|---|
| A (02) | Codex Alexandrinus | 5-a jarcento | Evangelioj |
| C (04) | Codex Ephraemi | 5-a jarcento | Evangelioj |
| W (032) | Codex Washingtonianus | 5-a jarcento | Mateo 1-28; Luko 8:13–24:53 |
| Q (026) | Codex Guelferbytanus B | 5-a jarcento | Luko–Johano |
| 061 | Uncialo 061 | 5-a jarcento | 1 Tim 3:15-16; 4:1-3; 6:2-8 |
| Ee (07) | Codex Basilensis | 8-a jarcento | Evangelioj |
| Fe (09) | Codex Boreelianus | 9-a jarcento | Evangelioj |
| Ge (011) | Codex Seidelianus I | 9-a jarcento | Evangelioj |
| He (013) | Codex Seidelianus II | 9-a jarcento | Evangelioj |
| L (020) | Codex Angelicus | 9-a jarcento | Agoj, Paŭlaj epistoloj |
| V (031) | Codex Mosquensis II | 9-a jarcento | Evangelioj |
| Y (034) | Codex Macedoniensis | 9-a jarcento | Evangelioj |
| Θ (038) | Codex Koridethi | 9-a jarcento | Evangelioj [krom Marko)) |
| S (028) | Codex Vaticanus 354 | 949 | Evangelioj |
| 1241 | Minusklo 1241 | 12-a jarcento | Agoj de la Apostoloj |
| 1424 | Minusklo 1424 | 9-a jarcento | Nova Testamento (krom Marko) |
,_Mk_1.JPG)
Aliaj manuskriptoj[redakti]
Papiruso 73, Codex Mutinensis, Codex Cyprius, Codex Campianus, Codex Petropolitanus Purpureus, Codex Sinopensis, Codex Guelferbytanus A, Codex Guelferbytanus B, Codex Nitriensis, Codex Nanianus, Codex Monacensis, Codex Tischendorfianus IV, Codex Sangallensis, Codex Tischendorfianus III, Codex Petropolitanus, Codex Purpureus Rossanensis, Codex Purpureus Beratinus, Codex Athous Laurentis, Codex Athous Dionysius, Codex Vaticanus 2066, Uncialo 047, 049, 052, 053, 054, 055, 056, 061, 063, 064, 065, 069, 093 (Agoj), 0103, 0104, 0116, 0133, 0134, 0135, 0136, 0142, 0151, 0197, 0211, 0246, 0248, 0253, 0255, 0257, 0265, 0269 (miksta), 0272, 0273 (?).
Vidu ankaŭ[redakti]
Notoj[redakti]
- ↑ Jesuo estas pli granda ol tio, kion ni pensas
- ↑ La patrino de Jesuo estas "sei-bo" (sankta patrino) en la japana.
- ↑ Teknika latina scienca esprimo, kiu laŭlitere signifas: la lego pli malfacila estas la preferata.
- ↑ «La siria teksto havas tutan montron esti intencita provo superi la kaoson de la rivalaj tekstoj pere de zorga selekto inter ili».
- ↑ Ĝuste tion ĉi mi volis diri per mia antaŭa komento ĉi tie. Brave! Jam ne unuan fojon mi rimarkas, ke niaj vidpunktoj estas proksimaj.
- ↑ Citaĵo de la franca verkisto Chateaubriand.