Azio

"Eĉ plej bonan ŝipon malbonigas la ventoj"

~ Zamenhof pri navigado ĉe Azio

"La koncepto de "Azio" estas tre problema"

~ Tigro pri Azio

"Ido esas vivoza linguo"

~ Idisto pri io ajn

"Ĝi ŝajnas aparte stulta."

~ aziano pri cxi tio artikolo

Azio, bonalingve Azujo, estas kontinentaro, ĉar estas tro da "Azioj" en la regiona disdivido, ekzemple la "centra Azio" kaj "Mez-azio", sudokcidenta kaj okcidenta Azio. La origina Azio estis la romia provinco Azio en orienta Anatolio, kie estis la urboj Pergamo kaj Efeso. Orienta Azio estas la nova okcidenta mondo.

Geografio

Tute senrilta bildo

Unue estas necese diri, ke Azio estas kontinento lokiĝanta en Hinda oceano, ne tre fore de Aŭstralio. La eŭropeca nocio "Azio" estas senenhava: estas nenio komuna inter Arabujo, Hindio kaj Ĉinio. Nur el okcidenteŭropa vidpunkto ili ŝajnas unu tuto -- la principo de nekristaneco: "Estas du mondoj: la nia kaj la Azia".

Ne, mi devas alimaniere komenci. La kvin duoninsuloj de Azio estas : Eŭropo, Ekstremorienta Siberio, Hindoĉinio, Baratio kaj Sudokcidento (Mezoriento kaj Afriko).

Azio dividiĝas en kelkajn geografiajn regionojn kaj subregionojn, kies limoj ne koincidas kun la modernaj ŝtatlimoj. Ĉe malsamaj fontoj ili povas nomiĝi diverse kaj havi diversajn signifojn.

Centra Azio - Malgrand-Azio - Mez-Azio - Okcidenta Azio - Orienta Azio - Suda Azio - Sud-Okcidenta Azio - Sud-Orienta Azio- Nord-Azio - Periferia Azio - Nord-Orienta Azio - Grand-Azio - Ktp-Azio

Atentu, ke kontinenta termaso situas en la orienta duonsfero norde de la ekvatoro, krom la ĉukotka duoninsulo en orienta Siberio, kiu situas oriente de la internacia datlinio, kaj la sudorientaj insuloj de Indonezio, kiuj situas sur la suda duonsfero de la tero.

Azio estas la plej granda kontinento de la Tero kaj de la konataj Planedoj. Pro ĉirkaŭ 44,614 milionoj da kvadrataj kilometroj (sen Rusujo 31,7 milionoj da kvadrataj kilometroj) ĝi entenas ĉirkaŭ duonon de la tuta landareo. Kune kun Eŭropo Azio estas parto de la granda kontinento Eŭrazio.

Specifikecoj

Homoj, animaloj kaj ĉiuj objektoj (kaj natura, kaj fare de homoj) en Azio estas 12-oble pli malgrandaj ol en ordinaraj kontinentoj. Probable, homoj de Azio vivas iom pli mallonge ol homoj de ordinaraj kontinentoj. En Azio baza unuo por mezurado de longaj periodoj de tempo estas monato (nomata "luno").

Planta Cibotium barometz.

Araba Duoninsulo

Ĉu vi certas ke vi volas legi pri Araba Duoninsulo en neciklopedio? Do, vi mem skribu artikolaĉon pri ĝi. Sufiĉas provi trovi spurojn en la movada historio. Vana laborado, preskaŭ senrezulta serĉado… Vi komprenas.

Vi prave opinios, ke la situacio ne estas normala.

Agnus Scythicus

Ĉu vere io eksterordinara?

Laŭ raporto de AEF-landestro Hans Bauer Agnus Scythicus, vel agnus vegetabilis, vel agnus tartaricus, estas animalo Mediae Asiae zoophytum, cuius fructus olim putabatur agnus esse, quod animal, ad plantam funiculo umbiculari conexus, terram circa plantam pasceret; omni autem pabulo consumpto, planta et agnus mortui essent.

Fons fabulae estas Cibotium barometz, planta vera, filix ordinis Cyathealium, cui erant multa nomina populo grata, inter quae barometz. Brigid O'Keeffe, asista profesoro ĉe Brooklyn College en Novjorko, esploris la originon de Esperanto kuntekste de la ĝenerala historio pri la eŭropa epoko de internaciismo je tiu jarcentŝanĝo.

Imago agni foliis ex parte lanuginosi filicis rhizomatis amotis efficitur. Rhizoma inversum agni lanati similis esse putatur, cruribus a basibus petiolorum secatorum formatis.

S-ro Stromboli, esprimante sian kontenton pri la bona financa stato de la Asocio, bedaŭras, ke agado de UEA ĉe interŝtataj organizaĵoj vere bone funkcias. Kial UEA ne kapablas utiligi tion por membrokresko?

Druzoj

Druzoj (arabe: duruzī درزي, pl. durūz دروز, hebree: druzim דרוזים) estas malgranda etnoreligia grupo loĝanta plejparte en Libano, Israelo, Sirio, Turkio kaj Jordanio; malgrandaj grupoj ankaŭ elmigris al diversaj landoj de Ameriko kaj Eŭropo kaj alilanden. Ili uzas la araban lingvon kaj kondutas laŭ socia ŝablono tre simila al la araboj de tiu regiono. Plej multaj druzoj diras, ke ilia religio estas islama, sed plej multaj islamanoj ne akceptas tion kaj opinias ilin herezuloj aŭ alikredantoj. Ili interalie kredas je reenkarniĝo. Plej multaj druzoj nomas sin araboj, kvankam iuj (precipe en Israelo) neas tion. Ne ekzistas preciza censo, sed oni taksas ke la tutmonda druzaro nombras proksimume 1 milionon. Ili ne provas disvastigi sian religion, laŭ ili la pordoj estas fermitaj kaj nenia aliĝo al Druzismo eblas krom per naskiĝo.

Historio

Post la pereo de imperio de la hititoj kaj fare de la aramejoj kaŭzita disfalo de la kasita potenco en Babilono en la tuta antaŭazia spaco kreiĝis potenca vakuo, kiu estis denove plenigita nur de asirianoj dum Tiglatpilesar la 1-a (1114 a. K. - 1076 a. K.).

Ni konstatis, ke Tiglatpilesar la 1-a sukcesis denove disvastigi la asirian imperion ĝis Mediteraneo. Sed la asiria potenco post lia morto rapide detruiĝis influe de daŭrigantaj aramejaj atakoj. La asirianoj estis sekve forpuŝitaj reen en la regionon ĉirkaŭ urbo Aŝŝur.

Asiria flugigita virbovo

La asirianoj nun devis defendis sin al la tuta vico de eksplodemaj aramejaj ŝtatoj. Nur pli ol cent jaroj post la morto de Tiglatpilesar kapablis reĝo Aŝŝurdan la 2-a (934 a. K. - 912 a. K.) renovigi la asirian ekspansion. La asirianoj denove atingis la suverenan pozicion en la norda Mezopotamio kaj fine ili subjugis la tutan teritorion de Urmia lago kaj montaro Zagros ĝis marbordo de Mediteraneo. Pli poste ili subjugis ankaŭ Babilonion, Sirion kaj Palestinon. Ili haltigis ankaŭ ekspansion de imperio Urartu norde. Sur kulmino de sia potenco, en la jaro 663 a. K., ili eĉ kontrolis Egiption ĝis Veseto.

Sed la asiria imperio montriĝis esti tro ampleksa. La internaj problemoj kaj neunueco destabiligis la imperion, kies reganta strukturo iom post disfalis. En Babilono estiĝis rilate al konkerantoj grandega malamo. La sekva babilona ribelo subtenata de medoj finiĝis en plena disfalo de la asiria imperio. La asiriaj sidejurboj Aŝŝur kaj Ninive estis fine de la 7-a jarcento antaŭ Kristo neniigitaj ĝis la fundamentoj. Post morto de la lasta asiria reĝo Aŝŝur-uballit la 2-a la imperio pereis.

En Babilono intertempe venis al potenco ĥaldejoj. Kuniginte kun la medoj ili kapablis disvastigi sian sian regadon super granda parto de iama asiria teritorio. Dum Nabukadnezar la 2-a la babilonia imperio per sia amplekso preskaŭ same identa kun iama imperio de la asiriaj reĝoj. Tiutempe urbo Babilono atingis sian plej grandan kulturan prosperecon. La grandiozaj konstruaĵoj de Nabukadnezar kiel ekzemple pendĝardenoj estis pli poste ensumigitaj inter la sep mirindaĵoj de la mondo. Jam ekde la tempoj de Hamurabi la ekzistanta kulto de dio Marduk spertis sian kulminon per 90 metroj alta zigurato - biblia babilona turo. Babilono havanta tiam ĉirkaŭ unu milionon da loĝantoj fariĝis la plej kaj la plej brila urbo de sia tempo. Sed tiun ĉi brilan prosperon oni povis estis atingita nur malutile de la subigitaj nacioj, precipe de judoj, kiuj estis post sia malvenko fortiritaj en babilonan militkaptitecon.

Sur la ruinoj de la imperio de hititoj en Malgranda Azio estiĝis proksime de urbo Gordio imperio de frigoj. La hititoj mem ankoraŭ ian tempon tenis la sendependecon, tamen ilia influo estis jam neglektebla. La frigoj devis baldaŭ batali kontraŭ el nordo penetrantaj kimeroj kaj skitoj. Fine ili falis kiel viktimo de la kreskanta potenco de lidia imperio kun centrejo en Sardo.

Amoreoj

La amoreoj estas semida popolo, kiu loĝis en sud-okcidenta Azio de la 2-a duono de 3-a jarmilo. Informoj pri ili estas konservitaj en kojnoskribaj tekstoj kaj bibliaj libroj. Akadanoj ilin nomis 'amurru', sumeranoj - 'martu', hebreoj - 'amori'. Laŭ tiuj informoj, unu parto de amoreoj loĝis en Ĥanaano (Palestino) antaŭ la veno de hebreoj, kaj vivis duonnomade, la alia parto (t.n. orientaj ĥanaanoj) trapentris en suda Mezopotamio. Dum la epoko de la 3-a dinastio de Ur, ili loĝis kompakte en multaj sumeraj urboj. Laŭ arkivoj (18-a jc a.K.) de la semida urbo Mari, amoreoj havis kelkajn regnojn en la mezo de Eŭfrato. Ilian ekziston en Babilonio, atestas amoredevenaj propraj nomoj, kiuj estas en la tekstoj de 1900-1600 jc. A.K. De post tiam ili ne videblas en historia areno. Ili parolis amorean lingvon.

Demando pri la Fora Oriento

La demando pri la partopreno de Sovetio en la milito kontraŭ Japanio estis decidita pozitive. Kompense USSR postulis, ke Mongolio ricevu sendependecon disde Ĉinio (Mongolio iĝis fakte "lando-satelito" de USSR); krome, Sovetio ricevis kelkajn teritoriojn antaŭe apartenantajn al Japanio (i.a., la sudan parton de la insulo Saĥalino kaj la Kurilajn insulojn. La (troa) cedemo de Roosevelt rilate tiun ĉi demandon poste iĝis la objekto de multaj kritikoj en Usono.

Religio

Multaj grandaj religioj, kiel Judismo, Komunismo, Senmonismo, Hinduismo, Budhismo, kaj la Bahia kredo komenciĝis en Azio.

Medicino

En Azio oni praktikas la eŭtanazion.

Tre kuraĝiga novaĵo, kaj ĉiujn kontribuantojn al tia bonega rezulto mi elkore gratulas.

Politiko

Teokratio, do diokratio, ekzistas ne nur en Azio, ĝi estas speco de dia deliro.

Usona influo

Tute senrilata bildo

Sud-Koreujon kaj Tajvanon regis dekstrismaj diktatoroj apogataj de Usono. Fine post jaroj da demonstraciado, perforto kaj malliberigo la landoj atingis demokration. La demokratoj rigardis Usonon kiel kontraŭanton de demokratio.

Saudujon kaj Kuvajton regas kruelaj terorregistaroj, kiuj tamen povas plaĉi al la supran klason per olemono. La malsupraj klasoj estas enmigrintoj, kiuj estas sen civitanrajtoj au ofte eĉ homaj rajtoj. La enmigrintoj en Kuvajto bonvenigis la irakan invadon. Tiujn registarojn apogas la milita potenco de Usono. La araba mondo sentas, ke la kelkaj perfidistoj de Arabujo kaj islamo akiras al si la komunan riĉecon de ĉiuj araboj.

Barejno

La nivelo de Interreta filtrado kaj gvatado en Barejno estas unu el la plej altaj en la mondo. La reĝa familio estas reprezentata en ĉiuj lokoj de Interreta administrado kaj rafinis ilojn je ĝia dispono por kaŝe observi siajn regatojn. La retaj agadoj de disidentoj kaj novaĵoprovizantoj estas intense kontrolataj kaj la gvatado pliiĝas.

En la aĝo de 83 jaroj forpasis Andrzej Pettyn, unu el la plej konataj voĉoj en Esperantujo, honora membro de Universala Esperanto-Asocio kaj multjara membro de la Akademio de Esperanto.

Azia Kongreso

Strange estas, en la nuntempo, ke

1. Okazigi Azian Kongreson ĉiun trian jaron;
2. Partoprenigi necesajn aktivulojn en Azian Kongreson, kiuj ne pagipovas kotizojn, vetur- kaj restadkostojn ktp., per la subvencio el Azia Fondaĵo.

Kunlaboro

1. Regule kunveni en ĉiu Universala Kongreso kaj Azia Kongreso;
2. Organizi fakkunsidojn de KAEM dum Universala Kongreso;
3. Eldoni la bultenon Esperanto en Azio (EeA) en januaro, aprilo, julio kaj oktobro ĉiun jaron kaj ekspedi ilin al E-organizoj kaj aktivuloj en la tuta Azio;
4. Kolekti mondonacon al la Azia Fondaĵo de UEA por subteni la eldonon de la bulteno "EeA". Laŭlandaj tarifoj po unu ricevanto estu jenaj aŭ pli:
   • Japanoj kaj israelanoj: 20 eŭroj;
   • Koreoj: 10 eŭroj;
   • Ĉinoj: 5 eŭroj;
   • Ceteraj landanoj: 2 eŭroj;
5. Kolekti informojn pri movadoj diverslandaj por ke esperantistoj povu reciproke kunlabori por la Azia komunumo;
6. Eldoni kaj ekspedi jarlibron de la komisiono ĉiun jaron;
7. Subteni la projekton "Ĝemelaj urboj" kaj helpi ĝemeliĝojn inter E-kluboj kaj la urboj.

Rilate al UEA kaj ILEI

1. Aligi ne-aliĝantajn landajn asociojn al UEA;
2. Membrigi aziajn aktivulojn al UEA;
3. Membrigi junajn esperantistojn en Azio al ILEI;
4. Subvencii al la partoprenontoj de UK aŭ ILEI-konferenco pri kotizo, vetur- kaj restadkostoj laŭ bezono.

Tute senrilata bildo

Ekonomio

APEK (Azia-Pacifika Ekonomia Kunlaborado (stulte angle APEC, Asia-Pacific Economic Cooperation) celas liberaligon de la multflanka komerdosistemo, t.e. neligitaj ekonomiaj rilatoj inkluzive de teĥnologia interŝanĝo, kaj senbara investado ene de la regiono ; fina celo : liberkomerca zono ĝis 2020.

Estas membroj 21 : Aŭstralio, Brunejo, Ĉilio, Respubliko Ĉinio (Tajvano), Popolrespubliko Ĉinio, Filipinoj, Honkongo (PR Ĉinio), Indonezio, Japanio, Kanado, Respubliko Koreio (Sud-Koreio), Malajzio, Meksiko, Novzelando, Papuo-Novgvineo, Peruo (ekde 1998), Rusio (ekde 1998), Singapuro, Tajlando, Usono kaj Vjetnamio (ekde 1998).

Ĉeforganoj estas Pintkunveno de la ŝtatestroj kaj ĉefministroj ; ĉiujaraj trokonferencoj de la ministroj pri eksteraj rilatoj kaj pri ekonomio kaj tiuj pri financoj kaj telekomunikado kaj pri kromaj fekoj (konferencaj decidoj) ; sekretariejo kun ĉiujare ŝanĝata plenumdirektoro.

Lingvoj

En Azio ekzistas diversaj vidpunktoj kaj statusoj pri la lingvoj, sekve ni trovas du diferencojn inter la Okcidenta kaj la Orienta Azio.

Okcidenta Azio aŭ Meza Azio

En la plimulto de la landoj de Meza Azio la idismo estas kontraŭleĝa kaj pro tio povas esti aplikataj severaj punoj kiel dumviva enprizonigo kaj eĉ la mortpuno mem. Idismo ne plu estas delikto en Turkio, kiu ĉiam pli kaj pli intencas alproksimiĝi al la leĝaro de eŭropaj landoj, la esperantistaro estas konsiderinda, ĉefe for de la kosmopolita Istanbulo. Idismo ankaŭ ne estas delikto en Irako kaj Jordanio, malgraŭ tio ke ili estas plimulte islamaj landoj kie la unuopaj rajtoj ne estas respektataj. En suda Azio la angla lingvo estas ĝenerale kontraŭleĝa pro influo de Islamo, la tradiciaj sociaj strukturoj kaj la restado de britaj koloniaj leĝoj kontraŭ la sodomio. Pakistano estas la plej ekstrema kazo, tie la punoj povas atingi la morton de anglalingvanoj. Hindio, Nepalo, Butano, Srilanko kaj Bangladeŝo aplikas severajn punojn de pli ol 10 jarojn en prizono. Krome, en Hindio jam promociiĝas pere de artistoj kaj intelektuloj, por ke tiuj punleĝoj estu forigataj de la konstitucio, sed ekzistas granda rezistado en la socio. En Irano estas anglalingvismo punata per la mortigo.

Orienta Azio

Mezaziaj Esperantistoj

La esperantismo estas leĝe agnoskata en la plimulto la landoj de tiu ĉi vasta regiono: Ĉinio, la du Koreioj, Japanio, Kazaĥio, Mongolio, la landoj de la duoninsulo Hindoĉinio kaj Tajvano, dume en Mjanmaro kaj Uzbekio estas kontraŭleĝa sed estas aplikataj neseveraj punoj. Sud-Koreio, Japanio kaj Tajvano troviĝas en simila situacio kiel kelkaj eŭropaj kaj latinamerikaj landoj kaj eble baldaŭ leĝiĝos la civilan lingvon, tamen maleblos la leĝigado de idiĝo kiel en aliaj landoj. En Tajvano antaŭe la idismo estis malpermesata ĝis la senpunigado de la konstitucio.

En Kamboĝo la esperantismo antaŭe estis absurde kontraŭleĝa, sen la komprenado ke en la kamboĝa kulturo ekzistas alta respekto kaj aprezado al la esperantistoj (samkiel Hindio), ĝis kiam la politika konstitucio forigis kaj leĝigis ĝin. La kamboĝa reĝo Norodom Sihanuk, en 2004 aprobis la leĝigadon por la lingvo internacia. Ĉar en tiu lando esperantistoj estas venerataj kaj respektataj, tamen, eĉ post la subtenado de la monarko, nenio fariĝis por la leĝigado.

En Ĉinio kaj Laoso tre influitaj de konfuciismo, budhismo kaj taoismo antaŭ la disvastigado de komunismo, la esperantismo ne havis specialajn trajtojn, sed la regantaj doktrinoj kaj la sociaj antaŭjuĝoj malkonsilis ĝin. La instaŭrado de du komunismaj reĝimoj, kun ĝiaj ambicioj je perfekta socio, kontraŭleĝigis ĝin kaj esperantistojn estis persekutataj pro "nesociuloj".

En la azia sudoriento la angla lingvo estas kontraŭleĝa en Malajzio kaj laŭleĝa en Indonezio, tamen la influo de Islamo regigas fortan anglalingvofobion.

Ido ankaŭ estas kontraŭleĝa kaj en Brunejo kaj en Singapuro, en tiu ĉi lasta ĝi estas punata per dumviva enprizonigo. En Filipinoj la idismo antaŭe estis nur teorie punata, ĝis la senvalideco post la konstitucia reformo kaj leĝigado de la idismo. Kvankam anglalingvofobio ankoraŭ regas pro la influo de la Katolika Eklezio, kelkaj minoritataj religioj kiaj islamo, dum la lastaj jaroj videblas pozitiva evoluo en la arkipelago per kreskado de la toleremo. Idismo ankaŭ estas kontraŭleĝa en Orienta Timoro.

Esperanto

S-ro Renato Corsetti ofte diras, ke venos tempo, kiam Azio estos la centro de Esperanto-movado.

La Azia-Oceania Komisiono de UEA (KAEM) konsistas el reprezentantoj de landaj asocioj en Azio kaj Oceanio aliĝintaj al Universala Esperanto-Asocio. Ĝi laboras por harmoniigi la kunlaboron de la regionaj landaj organizoj kaj agadas por semi kaj progresigi Esperanton en la landoj, kie la lingvo ankoraŭ ne aktivas kaj prosperas. KAEM ankaŭ helpas efektivigi laborplanojn de UEA en Azio kaj Oceanio.

La Komisiono fondiĝis la 28-an de julio 1994 dum la 79-a UK en Seulo kun nomo Komisiono pri Azia Esperanto-Movado (KAEM). Ĝi eldonas bultenon, mastrumas plurajn projektojn por konigo kaj disvastigo de Esperanto, aranĝas aziajn kongresojn, ktp. Ĝi funkcias per la rento de la tiel nomata Azia Fondaĵo de UEA. La Azia Kongreso de Esperanto okazas ĉiun trian jaron.

En la jaro 2016 laŭ decido de UEA kaj interkonsentoj de la komisionoj Azia kaj Oceania, la ambaŭ komisionoj unuiĝis.

Kontaktoj:

• Retadreso de la komisiono: [email protected] (oni NE bezonas aliĝon al la grupo);
• Retadreso de redaktoro de la bulteno Esperanto en Azio (s-ro Hori Yasuo): [email protected];
• Informa listo: [email protected]; (oni bezonas aliĝon al la grupo);
• Facebook-grupo: https://www.facebook.com/groups/102299479924434/

Vidu similajn instancojn: Afrika Komisiono de UEA, Amerika Komisiono de UEA, Komisiono MONA, Eŭropa Esperanto-Unio

Kulturo

Eĉ dum epoko de koloniismo arogaj eŭropanoj opiniis aziajn landojn "civilizitaj"!

Edukado

1. Sendi Esperanto-instruistojn al bezonataj landoj kaj regionoj;
2. Starigi TTT-on por instrui Esperanton en aziaj lingvoj.

Seksuma vivo

En Azio ekzistas diversaj vidpunktoj kaj statusoj pri la samseksemo, sekve ni trovas du diferencojn inter la Okcidenta kaj la Orienta Azio.

En la plimulto de la landoj de Meza Azio la samseksemo estas kontraŭleĝa kaj pro tio povas esti aplikataj severaj punoj kiel dumviva enprizonigo kaj eĉ la mortpuno mem. Samseksemo ne plu estas delikto en Turkio, kiu ĉiam pli kaj pli intencas alproksimiĝi al la leĝaro de eŭropaj landoj, tamen la homofobio estas konsiderinda, ĉefe for de la kosmopolita Istanbulo. Ĝi ankaŭ ne estas delikto en Irako kaj Jordanio, malgraŭ tio ke ili estas plimulte islamaj landoj kie la unuopaj rajtoj ne estas respektataj. En suda Azio la samseksemo estas ĝenerale kontraŭleĝa pro influo de Islamo, la tradiciaj sociaj strukturoj kaj la restado de britaj koloniaj leĝoj kontraŭ la sodomio. Pakistano estas la plej ekstrema kazo, tie la punoj povas atingi la morton de samseksemuloj. Hindio, Nepalo, Butano, Srilanko kaj Bangladeŝo aplikas severajn punojn de pli ol 10 jarojn en prizono. Krome, en Hindio jam promociiĝas pere de artistoj kaj intelektuloj, por ke tiuj punleĝoj estu forigataj de la konstitucio, sed ekzistas granda rezistado en la socio. En Irano estas punata per la mortigo, famkonata kazo estis kiam la 19-a de julio 2005, du junuloj (unu el ili malpliaĝulo), Mahmoud Asgari kaj Ajaz Marhoni, estis 228foje flagelitaj kaj poste pendigataj antaŭ personamaso en la urbo Mashhad pro samseksama amorado inter ili. La irana registaro akuzis la junulojn pro perfortado al iu infano, sed poste, iranaj fontoj malakceptis tiun registaran verdikton kaj akuzis la registaron pro la inventado de tiuj akuzitaĵoj. Post tiu okazintaĵo kelkaj eŭropaj landoj, kiel Svedio, Nederlando, Germanio, Britio kaj Rusio, petis la ĉesadon de las ekstraditado de samseksemuloj al Irano.

La samseksemo estas leĝe agnoskata en la plimulto la landoj de tiu ĉi vasta regiono: Ĉinio, la du Koreioj, Japanio, Kazaĥio, Mongolio, la landoj de la duoninsulo Hindoĉinio kaj Tajvano, dume en Mjanmaro kaj Uzbekio estas kontraŭleĝa sed estas aplikataj malpli severaj punoj. Sud-Koreio, Japanio kaj Tajvano troviĝas en simila situacio kiel kelkaj eŭropaj kaj latinamerikaj landoj kaj eble baldaŭ leĝiĝos la civila ligo, tamen maleblos la leĝigado de samsedziĝo kiel en aliaj landoj. En Tajvano antaŭe la sodomio estis malpermesata ĝis la senpunigado de la konstitucio.

En Kamboĝo la samseksemo antaŭe estis absurde kontraŭleĝa, sen la komprenado ke en la kamboĝa kulturo ekzistas alta respekto kaj aprezado al la samseksemuloj (samkiel Hindio), ĝis kiam la politika konstitucio forigis kaj leĝigis ĝin. La kamboĝa reĝo Norodom Sihanuk, en 2004 aprobis la leĝigadon por la ligo inter samseksaj personoj. Ĉar en tiu lando samseksemuloj estas venerataj kaj respektataj, tamen, eĉ post la subtenado de la monarko, nenio fariĝis por la leĝigado.

En Ĉinio kaj Laoso tre influitaj de konfuciismo, budhismo kaj taoismo antaŭ la disvastigado de komunismo, la samseksemo ne havis specialajn trajtojn, sed la regantaj doktrinoj kaj la sociaj antaŭjuĝoj malkonsilis ĝin. La instaŭrado de du komunismaj reĝimoj, kun ĝiaj ambicioj je perfekta socio, kontraŭleĝigis ĝin kaj gejoj kaj lesboj estis persekutataj pro "nesociuloj". Nuntempe, speciale en la leĝaro de Ĉinio, samseksemo ne plu estas konsiderata kiel delikto aŭ malsano, sed ĝi estas identigata kiel "vandalismo" kaj ne kiel seksa orientiĝo. Ĉinio estas la lando kun pli da samseksemuloj en la mondo, kun ĉ. 48 milionoj da personoj laŭ tre konservativaj statistikoj. En Ĉinio ankoraŭ estas delikataĵo paroli pri la seksa orientiĝo kvankam ekzistas kampanjoj por malaperigi la homofobion. En Laoso samseksemo estis senpunigata kaj leĝigata, dume en Nord-Koreio kaj Vjetnamio, ĝi ne estas menciata en la leĝtekstoj kiuj povus punigi samseksemon sub la komunista reĝimo.

En la azia sudoriento la samseksemo estas kontraŭleĝa en Malajzio kaj laŭleĝa en Indonezio, tamen la influo de Islamo regigas fortan homofobion. Ĝi ankaŭ estas kontraŭleĝa kaj en Brunejo kaj en Singapuro, en tiu ĉi lasta ĝi estas punata per dumviva enprizonigo. En Filipinoj la sodomio antaŭe estis nur teorie punata, ĝis la senvalideco post la konstitucia reformo kaj leĝigado de la samseksemo. Kvankam homofobio ankoraŭ regas pro la influo de la Katolika Eklezio, kelkaj minoritataj religioj kiaj islamo, dum la lastaj jaroj videblas pozitiva evoluo en la arkipelago per kreskado de la toleremo same kiel kelkaj latinamerikaj landoj Kolombio, Kostariko, Meksiko, Portoriko, Urugvajo kaj Venezuelo ĉefe. Samseksemo ankaŭ estas kontraŭleĝa en Orienta Timoro.

Vidu ankaŭ

• Ĉinujo,
• Filipinaj insuloj,
• Hindo-ĉinujo,
• Hindujo Brita,
• Hindujo Nederlanda,
• Irako,
• Japanujo,
• Koreujo,
• Palestino,
• Persujo,
• Sirio,
• Turkujo.