Ŝako
"Ne el ĉiu ligno oni faras violonon"
- ~ Zamenhof pri ligno uzita por fari ŝakpecojn
"Le anglese ha habite alcun influentia, ben secur"
凸(｀⌒´メ)凸
Ŝako estas nerda ludo invetita de Vulkanoj. La ŝakludo estas unu el la fenomenoj, kiuj proksimigas inter si la homojn kaj naciojn same kiel la lingvo. Ĝi havis jam en la antikvaj epokoj grandan signifon en la int. sociaj rilatoj. Ĝi estis la unua amuza okupado, per kiu kuraĝadis la ŝakludantoj migri en fremdajn landojn, por mezuri siajn fortojn laŭ la sama maniero de la nuntempaj sportistoj. Historiaj verkoj aludas multofte pri tiaj okazintaĵoj.
Ideale[redakti]
Imagu du ŝakludantojn, kiuj estas komencontaj la partion. Ĉar ja dekomence ambaŭ disponas pri egalaj fortoj, ili konservos la samajn ŝancojn, se inter- konsente ili formetis ambauflanke la respondaj nigrajn kaj blankajn figurojn. Ĉu ne ?
Reguloj[redakti]
Nedubeble inter niaj membroj, kelkaj ne kapablas uzi Esperanton ; sed ili deziras montri, ke ili varme aprobas nian propagandon, kaj ke bazaj reguloj estas:
- Venkas la ludanto, kiu unue perdas ĉiom da la proprajn pecojn.
- Se mankas leĝaj movoj al ludanto, venkas la ludanto, kiu havas la plej malmultajn pecojn sur la tabulo.
- Nur peonoj estas en la eka pozicio. Kiam la ludo komencas, ludantoj arbitre metas iliaj pecoj sur la tabulo.
- Ambaŭ ludantoj ludas samtempe, sen alternado.
- La reĝo estas traktata kiel iu ajn de la aliaj pecoj.
- Peono rajtas rangaltiĝi al iu ajn peco alie de peono—eĉ al reĝo. (Do estas eble, ke ludanto havos plurajn reĝojn sur la tabulo!)
- Arokado estas nevalida movo.
- Se ludanto povas kapti iun ajn pecon de la kontraŭulo, tiu devas kapti ĝin.
Atomoj[redakti]
Laŭ „Grazer I’agespost“ de la 3a febr. aŭtoroj de la menciita dokumento asertas, ke la nombro da pozicioj de la ŝakpecoj sur la ludtabulo superas la nombron da atomoj en la Universo, laŭ diversaj kriterioj. He, diablo !
ĈU LI TRAFIS EN ŜAKO?[redakti]
Eta Joĉjo revenas hejmen post la lernejo.
Kruko: He, Joĉjo, kia estis via lernejtago?
Joĉjo: Mojose! Mi venkis kontraŭ la lerneja ŝakĉampiono en nur kvin trafoj!
Kruko: Ĉu vere? Admirinde.
Joĉjo: Jes ja! Miaj lecionoj en karateo estas vere efikaj!
Ŝako kaj lingvoj[redakti]
Vi, stultulego, kiu neniam kapablis lerni eĉ latinon, forigu el via kapo la deziron lerni Esperanton; daŭrigu ludi ŝakojn!
Esperanto[redakti]
Laŭ la estimataj redaktoroj de «H. de E.» Esperanto aplikas la algebran sistemon de ŝaka notado pro ĝia ĝenerala int. komprenebleco. Malgraux tio, same kiel multaj aliaj esperantistaj fakaj asocioj, ankaŭ la ŝakista EŜLI delonge ne montras ajnajn vivosignojn.
Kompari ŝakon kaj Esperanton estas iom malfacila demando, ĉar ĉi tiuj du aferoj estas tute malsamaj unu de la alia. Ŝako estas ludado, kiu bezonas tre diferencajn kapablojn kaj lernokapacitojn ol lingvo.
Tamen, eblas diri, ke la komprenado kaj lernado de Esperanto kutime ne estas tre malfacila, speciale por homoj kiuj jam havas sperton kun aliaj lingvoj. Esperanto havas simplan gramatikan strukturon kaj regulojn kaj relativan senmalfacilecon en elparolo kaj legado. La lernado de ŝako ankaŭ ne estas malfacila, sed ĝi postulas alian specon de lernokapabloj, kiel ekzemple taksonomion, strategi-pensadon, kaj la kapablojn vidi kaj plani multoblajn movojn antaŭe.
Do, por respondo al via demando, la respondo dependos de viaj antaŭaj spertoj kaj preferoj. Se vi jam havas sperton kun aliaj lingvoj kaj estas iom lingvistike sperta, eble por vi Esperanto povus esti pli facila. Se vi havas sperton kun strategiaj ludadoj kaj enzime ŝakon, tiam por vi eble ŝako estas pli facila.
Io[redakti]
Avo Krukego sidas ĉe la komputilo.
Eta Joĉjo alvenas: Kion vi faras, avĉjo?
Avo Krukego: Mi ludas ŝakon rete. Mi eĉ ne scias kontraŭ kiu mi ludas, kaj tio igas la ludon eĉ pli defian. Kaj mia oponanto ludas tre bone, malgraŭ ke mi komencis tre forte.
Eta Joĉjo prenas sian poŝtelefonon, premas klavon: "Ŝakmat!"
Avo Krukego: Ve....
Komputilo[redakti]
La komputiloj povas analizi inter 6 kaj 8 milionoj da ludmovoj en la ŝako... sekunde.
Alie[redakti]
La populara senpaga, senreklama kaj liberkoda ŝak-retejo Lichess.org jam de pluraj jaroj havas esperantlingvan interfacon, eĉ se restas iuj malglataĵoj en la traduko. Evidente inter la ludantoj tie estas ankaŭ esperantistoj, kaj jam en 2016 okazis la unua turniro de esperantlingvaj ŝakemuloj en Lichess.org.
La unuan turniron gajnis Chuck Smith, kiu ankaŭ estas unu el la tri administrantoj de la esperantista teamo en la retejo. La aliaj administrantoj estas Joop Kiefte kaj Robert Nielsen.
Entute estas kvindeko da membroj en la Esperanto-teamo, sed post ses turniroj en 2016 daŭris ĝis 2020 antaŭ ol oni revivigis la tradicion de esperantistaj turniroj. Ŝajne kontribuis la kronvirusa pandemio, pro kiu multaj sidas hejme kaj trovas tempon por retaj hobioj.
Tre amuza ŝerco[redakti]
Klarigo: Tiu ĉi ŝerco bazas sin sur la fakto, ke en la anglalingva vorto "checkmate" (kio signifas "ŝakmato") estas ankaŭ la vorto "mate", kiu povas signifi "kamarado", "geedzo" aŭ "seksumulo".
Kial la reĝo de Ŝaklando ne povis edziĝi kun sian damon en la ŝakludo?
Pro tio, ke ĉiufoje kiam li venkis, li diris "checkmate" kaj la damo pensis, ke li volas fariĝi ŝak-mate, sed ŝi ne volis havi geedzon kiun ŝi povus batadi tiom facile en la ŝakludo!
Reklamo[redakti]
Ĉu vi amas ŝakon? Ĉu vi ŝatas internacian lingvon, kiu helpas homojn el diversaj kulturoj komunikiĝi facile kaj efike? Tiam Esperanto estas la lingvo por vi!
Kun Esperanto, vi povas lerni la lingvon kaj trovi ŝakamikojn el la tuta mondo, sen baroj de lingva bariero. Kaj, kiel bonan lernilon, ŝako povas helpi vin lerni kaj praktiki Esperanton. Eble vi povas partopreni en Esperantaj ŝakturniroj kaj eĉ gajni premojn en la Esperantaj ŝak-ludaj eventoj.
Do, se vi estas ŝakamikulo kaj volas trovi novajn amikojn el la tuta mondo, kaj ankaŭ lerni Esperanton, tiam kune kun Esperanto, ni povas fari multege da ludoj, kaj tiuj ludoj certe ne havos lingvajn barierojn. Provu Esperanton hodiaŭ!
Pecoj[redakti]
En ŝako estas pecoj, kiuj havas malsamajn nomojn kaj funkciojn:
Ŝak-pecoj:
Fluganto fariĝas drako, oblikvulo fariĝas draka ĉevalo, kaj aliaj pecoj fariĝas orgeneraloj (same kiel soldatoj fariĝas damoj).