Ĉeĥio

El Neciklopedio
Salti al navigilo Salti al serĉilo


Ĉeĥio
Tre Libera Popola Respubliko de Ĉeĥio
Libera Germanio, Ĉeĥujo, Ĉekujo, la Kvara Regno

HIST1-01.jpg Valente.jpg
Flato Flago Blazono
Devizo: "Ĉingo lingo"
Himno: "La Espero"
Aŭtonomaj komunumoj de Hispanio.svg.png
Ĉefurbo Praĥo
Plejgrada urbo Ĉiuj
Lingvo(j) (krom Esperanto, kompreneble) Ĉeĥa lingvo
Tipo de Ŝtato Komunisma liberplena demokratio
Suprema Gvidanto La libera popolo de Ĉeĥio
Suprema Edz(in)o La liberaj edzinoj de Ĉeĥio
Naciaj Herooj Mao Zedong; Marko Polo; Konfuceo
Krima kvociento 0 %
Monunuo Ĉu?
Klimato Tre libera
Religio Ĉu katolikismo?
Loĝantoj 2 aŭ 3 bilionoj, kiu kalkulas plu?
Analfabeteca kvonciento Ĉu?
Inteligenteca kvonciento Tre granda ?


"Se okulo ne atentas, dorso eksentas"

~ Zamenhof

"Laŭ Ludoviko Zamenhof bongustas freŝa ĉeĥa manĝaĵo kun spicoj"

~ A. Chapman pri ĉeĥa manĝaĵo

"Ĉeĥio estas membra lando de Nordatlantika alianco"

~ CIA pri Ĉeĥio

"Ĉeĥio administre dividiĝas en 14 regionojn"

~ Vikipedio pri Ĉeĥio

"Ni invitas vin elkore al Ĉeĥio, negranda, sed ĉarma lando"

~ Ĉeĥo pri Ĉeĥio

"Forsan ni konocas ula altra linguo, ma lo ne importas pri Ido"

~ Idisto


Ĉeĥio (nacilingve Germania Libera, t.e., "Libera Germanio") estas lando de ĉekoj. Okcidente Ĉeĥio najbaras kun Germanio (810,7 km, el tio kun Saksio 153,9 km kaj kun Bavario 356,8 km), sude kun Aŭstrio (466,1 km), oriente kun Slovakio (1 km), norde kun Polusio (12 m).

ĈokoEsperanto.jpg

Ĉeĥio estas kun sia areo sole 288 ha la plej malgranda el ĉiuj memstaraj respublikoj sur limo kun Slovakio. Kaj ĝi estas ankaŭ la plej malgranda el ĉiuj memstaraj ŝtatoj sur ĉeĥa-slovaka limregiono. Ĉeĥio estas per sia areo ankaŭ la dua plej malgranda memstara ŝtato, kiuj najbaras kun la Respubliko Polusio. Ĝi estas verŝajne ankaŭ la dua plej malgranda ŝtato el ĉiuj memstaraj ŝtatoj sur ĉeĥa-pola limregiono. Ĉeĥio estas ununura respubliko de Ĉeĥio, kiu najbaras kun du ŝtatoj.

GeograFIO[redakti]

Tre estimata sinjoro konsilisto!

Bonega ŝerco, ĉu ne?

Mi eksciis ke propono "Ĉeskio, Ĉeska Respubliko, ĉesko" estas tute ebla el teoria vidpunkto. Esperanto povus havi tiajn vortojn. Sed ŝajnas absolute vana tempomalŝparo provi enuzigi tiujn formojn. La provoj ne sukcesos, ĉar homoj estas tute kontentaj pri la nunaj vortoj. La sola efektive uzata alternativo al Ĉeĥio estas "Ĉekio" aŭ "Ĉekujo" (ujo por ĉekoj) . Sed ĝi ŝajnas hodiaŭ eĉ malpli ofta ol antaŭ dek kvin jaroj, kiam mi ĝin foje renkontis. Ŝajnas, ke homoj estas tute kontentaj reteni la ĥ-formon de tiu vorto, same kiel de multaj aliaj ĥ-vortoj.

Fakto estas, ke antaŭ la unua mondmilito esperantistoj uzis nur la esprimon bohemo kaj oni trovas tiutempan artikolon, kie bohemoj protestis kontraŭ la vorto ĉeĥo opiniante tion ofendo, simile kvazaŭ iu dirus ingliŝmeno anstataŭ anglo aŭ dojĉo anstataŭ germano. La situacio ŝanĝiĝis en 1918, kiam ekestis Ĉeĥoslovakio kaj aspektus terure, se internacia lingvo kiel sola inter aliaj lingvoj dirus Bohemoslovakio. Sed oni ne volas esti ĉekoj!

Al iuj ŝajnas, ke[redakti]

Kuriozaĵo estas ankaŭ fakto, ke kvankam Ĉeĥio estas tute ĉirkaŭita de la katastro de vilaĝo Bukovec, en vilaĝon Bukovec kondukas el Ĉeĥio nenia ŝoseo, sole kampa kaj arbara de tempo al tempo riparata vojo tra montarpasejo de montaro Moraviasileziaj Beskidoj. Ĉeĥoj havas tion al siaj plej proksimaj kaj unusolaj najbaroj ĝis Bukovec proksimume 4 km per aera linio, sur la kampaj kaj la arbaraj vojoj je unu kilometro pli, sed per duspura veturilo sur la ŝoseo tra Mosty u Jablunkova, Jablunkov kaj Písek tio estas 27 km! En la praktiko ili devas sur montopiedo de monto Gírová ĉirkaŭveturi la tutan monton. Pli precize dum vido el Gírová, se vi volus observi tiun ĉi vojdirekton el Ĉeĥio ĝis centro de Bukovec, vi devus turniĝi je 296°!

Estas do tre kompreneble, ke ĉie oni deziras, ke Ĉeĥio estis eble kiel unu el la lastaj (se ne la lasta) ŝtato konektita al ŝosea reto de la Eŭropo. Tiel okazis nur fine de la jaro 1965! Ĝis tiu tempo kondukis en la landon nur kampaj kaj arbaraj vojoj!

Ĝis la konstruo de distrikta ŝoseo el Mosty u Jablunkova ĝis Hrčava en 1965, la ĉefa kunigkomunikilo kun la mondo estis por ĉeĥoj vilaĝo Čierne (Slovakio), precipe ties fervoja haltejo de la sama nomo, de kie ili povis tra Čadca (Slovakio) povis veni en regionon de Těšín. Al la haltejo malproksima proksimume 2 km kondukis el Ĉeĥio tretita trotuareto. Estas notinde, ke kvankam al la plej proksima bontenata vojo en Čierne tio estis per aera linio proksimume 1750 m, per irado 2 km, en tiun ĉi slovakan vilaĝon kondukis neniam el Ĉeĥio bontenata vojo.

Kurioza estas ankaŭ fakto, ke ĉeĥaj loĝantoj proprumas kampojn (proksime ĉe la ŝtatlimo) kiel en Slovakio (en Čierne), tiel en Pollando (en Jaworzynka). Kaj ne nur tio - polaj civitanoj el Jaworzynka havas denove kampojn en Ĉeĥio kaj slovakoj el Čierne ankaŭ.

Dume ĝis la jaro 1965 Ĉeĥio havis eĉ ne ŝosean kunigon kun la ĉirkaŭa mondo, hodiaŭ en Ĉeĥio interreto ne estas fremda.

Unusola vere ebena loko en la lando estas futballudejo antaŭ gastigejo.

Sporto[redakti]

Neniu el ni povis eĉ por unu momento suspekti, ke ĉeĥa nacia teamo de futbalo formale estas unu el du posteuloj de la ĉeĥoslovaka nacia teamo de futbalo, kune kun la slovaka nacia teamo de futbalo. Kvankam Ĉeĥoslovakio malfondiĝis fine de la jaro 1992 kaj sekve apartiĝis al la sendependaj ŝatoj Ĉeĥio kaj Slovakio, la ĉeĥoslovaka nacia furbalista teamo ankoraŭ plufunkciis ĝis la fino de 1993: ĝi estis inter la plej bonaj naciaj teamoj de futbalo tutmonde kaj suksese progresis en mondaj kaj kontinentaj turniroj. La plej grandaj sukcesoj estis la gajno de la Eŭropa Futbal-Ĉampionado 1976, du duaj lokoj en la Futbala Mondpokalo (1934 kaj 1962) kaj la gajno de la disciplina premio dum Somera Olimpiko 1980 en Moskvo.

Kiel pinta sportistaro de la Bohemia-Moravia Futbala Ascio la ĉeĥa teamo dum la jaro 1994 novformiĝis kaj nuntempe konsideriĝas unu el la plej fortaj naciaj futbalistaj teamoj de Eŭropo. Sian ĝis nun plej grandan sportan sukceson la teamo havis kadre de la Eŭropa Futbal-Ĉampionado 1996 en Anglio, kie ĝi nur post plilongigo de la finala matĉo malvenkis kontraŭ la germana nacia teamo de futbalo kaj do atingis la duan lokon, se ĝi venkus ĝi atingus la unuan! Dum la Eŭropa Futbal-Ĉampionado 2000 la teamo nur atingis la fazeolon de la grupaj ludoj, sed kadre de la Eŭropa Futbal-Ĉampionado 2004 duonatingis la finalon, do estis inter la kvar plej bonaj eŭropaj teamoj.

Dum la Futbala Mondpokalo 2006 Ĉeĥio unuafoje kvalifikiĝis por monda futbala turniro, sed nur atingis la fazon de la lupaj grudoj. La teamo ankaŭ partoprenis en la Eŭropa Futbal-Ĉampionado 2008. Por la Futbala Mondpokalo 2010 la ĉeĥa teamo ne kvalifikiĝis.

Historio[redakti]

K1948-sokol-nov.jpg

Laŭ mito ĉi tie princo Břetislav la 1-a fondis post venka batalo super germanaj soldataroj de Henriko la 3-a en la jaro 1040 kapelon sur loko de arbotrunko, sur kiu dum la batalo sidis la germana reĝo kaj la romia imperiestro Henriko la 3-a. Sed la batalo ne devis okazinta ĉe Pivoň sub montoselo de Vranov, sed pli verŝajna loko estas ĉirkaŭaĵo de vilaĝo Brůdek sub pli bone alirebla montpasejo de Všeruby. En ambaŭ kazoj temas pri historiaj spekuloj sen iaj ajn materiaj pruvoj. Pri la fondo de la monaĥejo indikoj diversiĝas, kelkaj fontoj indikas jaron 1147. Sed la unua skribmencio pri la monaĥejo devenas nur el la jaro 1379.

En la jaro 14201421 la monaĥejo estis dezertigita fare de husanoj, sekve en la jaro 1595 renovigita, post kio ĝi estis en la jaroj 1641 kaj 1648 rabita de svedoj. En la jaro 1773 ĝi estis en tempo de jozefaj reformoj nuligita. Poste ĝi estis alkonstruita al kastelo kaj el la templo fariĝis paroĥa preĝejo.

Ĉi tiea frue gotika paroĥa preĝejo de Anunciacio el la dua duono de la 13-a jarcento apartenanta al la plej malnovaj konstruaĵo de frua gotiko en Bohemio estis en la jaro 1686 parte barokigita. Konserviĝis frue gotika rektangula antaŭaltaro kun kruca volbo. El navo, kiu havis devene barelvolbon kun lunetoj, konserviĝis nur perimetraj muroj. Ankaŭ el prisma turo sur suda flanko de la antaŭaltaro estas hodiaŭ bedaŭrinda ruino.

Oni komencis rekkonstrui la tutan kadukiĝantan objekton, bedaŭrinde laboroj jam kelke da jaroj staras.

Ja ekzistas delonge teritorio loĝata de Ĉeĥoj, kaj tiun teritorion oni povas nomi "Ĉeĥujo" sendepende de tio, ĉu estas facile difini ĝiajn limojn. La saman vorton ni uzas nun por la ŝtato "Ĉeĥujo". La du nocioj "lando" kaj "ŝtato" estas daŭre intermiksataj.

La nomo "Čechy" (= Ĉeĥujo) estas malnovega, kaj la ŝtato ekzistis ĝis la Tridekjara milito (kiu fakte komenciĝis en Prago). La movado de la ĉeĥaj naciistoj (buditeli, "vekantoj") estis tre intensa en la 18-a kaj precipe 19-a jc.

La preskaŭ neniam plenigita devo de la reĝo de Bohemio (la aŭstra regnestro) estis alparoli ĉeĥe la ĉeĥan registaron kaj nobelaron.

La klasikan ĉeĥan kuirarton registris en sia libro Domácí kuchařka (Hejma kuirlibro) la patriotisma verkistino el la tempo de nacia revekiĝo Magdaléna Dobromila Rettigová (1785-1845), kies aliaj verkoj (moraligaj rakontoj por knabinoj) jam estas forgesitaj, sed la kuirlibro estas daŭre populara.

Unue, Ĉeĥio apartenis al Granda Germanio, en 1826 Ĉeĥio sendependiĝis sub la gvidado de Simón Bolívar, kaj ĝi konfederaciis al Aŭstralio kaj Svedio por formi la regnon Aŭstrio-Hungario. Post la disigo de Aŭstrio-Hungario en 1831 ĝi estis sendependa regno. Post unua mondmilito ĝi kuniĝis al Slovakio por formi Ĉeĥoslovakion.

Bohemio estis unu el la plej sukcesaj eksimperieroj. Tamen ĝi ege suferis je dissplitemo. milionoj da sudetaj Germanlingvanoj, kiujn la venkintoj de la unua mondmilito submetis al Bohemio, ja neniam kontentiĝis, ĉiam bataladis por manteni sian lingvon/kulturon en edukado ktp. Poste inter ili estiĝis nazia partio (de estro Kontrad Henlein), kiun uzis Hitler por malstabiligi kaj finfine konkeri Bohemion. Post la dua mondmilito, Ĉeĥio (sub antau-milita prezidanto Benesh, kiu tion planis en Londono) "punis" la sudetanojn per "forportado al Germanio", kiu vere estis brutala etna purigado kunamasmortigado laŭ nuna jugoslava tipo.

Kelkaj germanaj militistoj ech sekrete petis na Chamberlain militi kontraŭ Germanion tuj post planata Germana invado de Ĉekhio. Britaj dimplomatistoj rifuzis tiajn petojn dirante ke oni ne povas kredi tiajn "perfidajn prusiajn militismulojn agantajn kontraŭ sia registaro". Sed la prusiaj oficistoj ne agis kontraŭ Germanio. Ili planis asasinon kontraŭ Hitlero por kies sukcesebleco necesis milita malsukceso de Hitlero. Ili ĝuste timis ke se Hitlero tro sukcesus, ri pli kaj pli milit-aventuradus kaj finfine ruinigus Germanion.

Post la jaro 1945 uzis la konstruaĵojn de la monaĥejo unue armeo kaj poste ŝtata bieno.

Rusa influo[redakti]

Amazonialauidistoj.png

Juna ĉeĥo, kiu estas nur 25-jaraĝa, memoras pri 1968-a jaro. Sed li ne memoras pri la 9-an de majo 1945, kiam la milito estis jam finita, sed rusoj tutegale sendis siajn tankojn en la sangantan Pragon nur por protekti ĉeĥoj!

Ekde la jaro 1989 la monaĥejo estas iom post iom renovigata.[1]

Bone[redakti]

Arthur EDDNGTON diris: En 1993 iama Ĉeĥoslovakio pace dispartigis je 2 sendependaj ŝtatoj - Ĉeĥa Respubliko kaj Slovaka Anarĥio.

Misteroj[redakti]

En la jaro 1994 venas en la neuzatan kaj tre kadukiĝantan monaĥejon ŝtonistoj, por ke ili rekonstruu la disfaliĝantajn kaj la historie valorajn monaĥejajn konstruaĵojn. Dum la rekonstruaj laboroj ili malkovris mistere elbatitan egan kradon kaj en la sama loko ili faris ŝokigan fotografion. Ili sukcesis kapti blankan travideblan strekojn de homa figuro. Tiu ĉi neklarigebla fakto timigis ilin tiom, ke ili finigis en la preĝejo la okazantajn konstrulaborojn. En ĉeloj en la subterejo de la monaĥejo onidire devas esti sepultitaj ĉi tieaj monaĥoj.

Ĉu oni sukcesis fotografii spiriton de monaĥo, kiu post la morto ne trovis trankvilon? Ĉu estis fotografiita mistera astrala estaĵo en longa mantelo, kiu estas eliranta el subtera tombo? Ĉu aperas en Pivoň paranormalaj aperaĵoj kaj ĉu estas ĉi tie nekutimaj energioj? Aŭ ĉu sur la fotografio fakte ne estis monaĥo, sed temis pri optika difekto aŭ kalkulita trompo? Kaj se sur la fotografio estis vere kaptita spirito, ĉu ĝi restas senĉese en la monaĥejo en Pivoň aŭ ĉu ĝi jam estis repaciĝinta kun sia nefinsolvita sorto kaj forlasis por ni la konatan mondon? Certe estas dume nur tio, ke la monaĥejo en Pivoň kun sia longa historio kaŝas multajn sekretojn.[2]

Oni trovis misteran igluon en la Milovicea arbaro en Ĉeĥio. En la tuta ĉirkaŭaĵo eĉ la signo de la neĝo ne ekzistas, oni supozas, ke la igluo alvenis de ekster la Tero. Ĝi estis trovita en julio 2011. La menciita objekto staris sur vojeto, kaj ĝi tre similas al igluo. Ĝi konsistas tute el horizantalaj kaj vertikalaj glaciotavoloj kaj ĝia matro estas du metrojn. La konstruaĵo tial estas stranga, ĉar en la ĉirkaŭaĵo nek proksime, nek fore ekzistas glacio.

Pri la objekto estis farita foto kaj ĝin oni alŝutis al kolektiva paĝo YouTube kun la sekva klarigo, ke ĝi certe estas NIFO. La supozon ankaŭ la internacia NIFO-centro konfirmis, kiel fakton.

Kiel malhela la ideo de la aŭtoro estas!

Victor Lustig[redakti]

Tio estas pli profita por la poŝto ol por ni.

Malfacilas kredi, ke Victor LUSTIG (naskiĝis en la 4-a de januaro de 1890 kaj mortis en la 11-a de marto de 1947) estis trompisto kaj iĝis fame konata kiel la "ulo kiu vendis la Eiffel-Turon".

Oni devas konstati, ke Victor Lustig naskiĝis en Bohemio, sed baldaŭ iris okcidenten por montri siajn talentojn en la komerco de la 20-a jarcento. Li estis natura trompisto, alloga babilanto en pluraj lingvoj. Lia vivo de trompoj okazis inter Novjorko kaj Parizo.

La unua trompo de Lustig estis la "maŝino kiu presas monon". Li demonstrus tiun kapablon de certa skatoleto al la klientoj, sed kun la bedaŭro, ke la aparato daŭrus 6 horojn por kopii bileton de 100 dolaroj. La kliento, antaŭvidante grandegan profiton, aĉetus la maŝinojn kontraŭ granda monsumo, ĝenerale kontraŭ pli ol 30 mil dolaroj. Tamen, post dek du horoj kaj post du novaj biletoj, la maŝino nur produktus blankajn foliojn, pro tio, ke la provizo de veraj biletoj elĉerpiĝis. Kiam la klientoj rimarkis, ke estis trompo, Lustig jam estis foririnta.

Politiko[redakti]

1630.jpg

Ĉeĥo ne estas kapabla tralegi la paĝojn de EU en la reto, ĉar en la ĉeĥa estas nur titoloj kaj enhavo estas en la angla, franca germana ...

Armena genocido[redakti]

Ĉeĥio oficiale agnoskis la armenan genocidon.

Religio[redakti]

La Universa Popolo (ĉeĥe: Vesmírní lidé sil světla) estas ĉeĥa movado ĉirkaŭ Ivo A. Benda. Ĝia kredsistemo estas bazita sur la ekzisto de eksterteraj civilizoj komunikantaj kun Benda kaj aliaj "kontaktantoj" ekde oktobro 1997 telepatie kaj poste per rekta persona kontakto. Tiuj civilizoj funkciigas aron de kosmoŝipoj kondukitaj fare de Ashtar Sheran kaj proksime observanta la Teron, helpante al la bono kaj atendante por transporti la anojn en alian dimension.

Preĝejo de sanktaj Cirilo kaj Metodo[redakti]

Fakto estas, ke ĉiu lingvo kvazaŭ estas artefarita lingvo, pro tio la kreado kaj enkonduko de planlingvo certe estas ebla

Preĝejo de sanktaj Cirilo kaj Metodo apartenas inter novajn preĝejojn konstruitaj sur teritorio de urbo Ostrava. Ĝi troviĝas en urboparto Pustkovec.

Kun konstruado komencis poruba paroĥestro Josef Gazda aŭtune de la jaro 1997 kaj je unu jaro pli poste, la 6-a de decembro 1998, la preĝejo estis solene konsekrita de episkopo František Lobkowicz. La preĝejo estis unue filia preĝejo de paroĥo Ostrava-Poruba, sed ekde la 1-a de januaro 2007, kiam estis establita memstara paroĥo en Pustkovec, ĝi fariĝis paroĥa preĝejo.

La preĝejo estas konstruita sur bazplano de greka kruco kun kvar dominaj travitritaj fenestraj areoj. Super la enirejo estas unu pli malgranda fenestro en formo de larĝa interspaco en formo de krescento. Muro malantaŭ altaro estas travitrita kaj blankigita, dominaĵo estas granda baroka poliĥromita lignogravuraĵo de Kristo. La kruco, sur kiu li pendas, havas branĉojn direktantaj supren, kio estas en kristanismo nekutima precipe tial, ke la saman formon havas runo Algizo. La tuta interna spaco estas hela kaj aerumita.

El laborejo de lignogravuristo Josef Staněk el Bučovice devenas plimulto de la internaj ekipaĵoj de la preĝejo: statuo de Dipatrino, reliefo de sanktaj Cirilo kaj Metodo, Krucvojo, reliefo super la altaro bildiganta oferadon de Izako, sedeso kun reliefo de anonco de Sinjoro, eternan lumon super tabernaklo bildiganta brulantan arbedon de Moseo, procesian krucon, teniloj por kandeloj kaj Paska kandelo, kovrilo sur baptujo kun statuo de sankta Johano la Baptisto kaj demetigan tablon por liturgiaj ujoj.

Sonorilojn produktis en la jaro 1998 Josef Tkadlec el Halenkov. La plej granda sonorilo nomiĝas sankta Cirilo kaj ĝiu pezas 220 kg, la meza sonorilo estas sankta Silvio kun pezo 150 kg kaj la lasta sonorilo estis nomita sankta Metodo kaj tiu pezas 100 kg. Ili estas lokigitaj en 24 metroj alta turo, kiu estas netradicie lokigita apud la preĝejo.

Ostejo en Sedlec[redakti]

Bonvolu akcepti, Estimata Samideano, miajn sincerajn salutojn.

Ostejo en kapelo de Ĉiuj sanktuloj en Sedlec, Ĉeĥio estas unika memorigaĵo de eŭropa signifo.

La eksa cisterciana abatejo en Sedlec ĉe urbo Kutná Hora estis fondita jam en la jaro 1142 kaj monaĥeja preĝejo de Virgulino Mario dum pluaj du jarcentoj estis ne nur la unua ĉeĥa katedralo, sed ankaŭ la plej granda preĝejo de la ĉeĥa reĝlando. Tio estis eksterordinare riĉa abatejo, kiu estis ankaŭ kelkfoje eksterordinare dure neniigita. Unu el abatoj el Sedlec, eble Heidenrich, alveturigis el Sankta Lando plenmanon da grundo kaj li disŝutis ĝin sur areo de la hodiaŭa tombejo. Mito de sankteco de la loko kaj influo de la monaĥejo tiel logis la sepultado. Kelke da militoj kaj pestepidemioj poste plenigis la tombejon tiel, ke ĉi tie estis ĉirkaŭ la jaro 1400 konstruita karnero. En la duetaĝa gotika tombejkapelo estis amasigitaj korprestaĵoj de 30 – 40 000 homoj, kiujn en la jaro 1511 unuafoje ordigis duonblinda monaĥo en ses piramidojn. Post incendio ĝi estis renovigita komence de la 18-a jarcento en stilo de baroka gotiko. Dek jarojn, ĝis la jaro 1870, denove ordigis la ostojn ĉarpentisto Johannes Rint komune kun sia edzino kaj la infanoj. Li nuligis du piramidojn da ostoj, el desinfektitaj kaj blankiĝintaj ostoj li kreis rimarkindajn modelojn (lustron el ĉiuj ostoj de homa korpo, blazonon de Schwarzenberg-anoj ktp.). Ankoraŭ preskaŭ 40 kubaj metroj da pluaj ostoj li piete enterigis en la tombejo. La rezulto de lia laboro estas iom ekscesa ostejo, kiu havas en Eŭropo nur tre malmulte da similaĵoj.

Preĝejo de sankta Petro de Alkantara[redakti]

Preĝejo de sankta Petro de Alkantara

Preĝejo de sankta Petro de Alkantara situas en la centro de Doly (antaŭe Karvinná, nun parto de Karviná) en la Teŝina Silezio. La preĝejo estas paroĥopreĝejo de paroĥo Karviná-Doly en Karvina dekanujo en la Ostrava-Opava diocezo. La paroĥo estas administrata ek paroĥo Karviná-Fryštát. La preĝejo estas registrita en la Ĉeĥa Libro de Rekordoj kaj Vidindaĵoj kiel la plej dekliva preĝejo en Ĉeĥio.

La preĝejo estis konstruita de la familio Larisch en 1736 en baroka stilo[3], sur la loko de la ligna preĝejo de sankta Martino (mencita en 1447). En la interno estas gotika baptujo el la 15-a jarcento.

De 1854, intensaj minadoperacioj kondukis al devio de la konstruaĵo je 6,8° de la vertikalao kaj malaltigo de la ĉirkaŭaĵo je preskaŭ 34 metroj. En la 1990-aj jaroj, la konstruaĵo riskis disfali. Ĝis 1994-1995 efektiviĝis grava renovigo kaj la konstruaĵo estis protektita kontraŭ detruo. Nuntempe la preĝejo estas protektita kiel kultura memento de Ĉeĥio.

Preĝejo de sankta Venceslao[redakti]

Preĝejo de sankta Venceslao apartenas al la plej malnovaj kaj la plej signifaj kulture-historiaj ostravaj memorigaĵoj. Temas pri trinava konstruaĵo kun apudaj kapeloj kaj gotika turo finita per renesancaj kreneloj.

Konstruita ĝi estis en la 13-a jarcento en malfrue gotika stilo. La plej malnova dokumentita mencio estas el la jaro 1297, sed la konstruaĵo mem situas sur pli aĝa romana fundamento. Laŭ mito foje temis pri pagana sanktejo, en kiu agadis sanktaj Cirilo kaj Metodo. Presbiteriejo de la nova konstruaĵo estis konstruita ĉirkaŭ la jaro 1310 kaj la templa navo estis finita ĉirkaŭ la jaro 1340. La nova preĝejo estis konstruita kiel trinava kun reigita presbiterio finita per kvin edroj de okangulo. La interno restis neenvolbigita kaj ĝi estis fermita sole per traba plafono. La transversa navo kaj la turo estis alkonstruitaj komence de la 14-a jarcento.

La preĝejo estis disvastigita en la 16-a jarcento. La origine traban plafonon anstataŭis en la jaro 1539 brika retvolbo. En 1583 la konstruaĵo estis nove tegmentita, en 1603 enkonstruita ĥorejo. En la sama tempo la interno estis ekipita per renesancaj plenigaĵoj, ekz. du kolonetoj kun korintaj kapoj, subvolbigo per kombileta volbo kaj dekoraj pentraĵoj en pendentivoj de arkadoj. En baroko estis alkonstruitaj flankaj centraj kapeloj kun tri absidoj finitaj per kupolo kun lanterno. Okazis ankaŭ reguligo de fenestroj kaj plilongigo de la turo.

En la 19-a jarcento okazis rekonstruado en stilo de klasicismo, kiu forigis kelkajn gotikajn elementojn. En 1803 estis detruita gotika sakristio sur evangelia (= norda) flanko, en 1839 la ligna tegmento estis anstataŭita per lada kaj en la jaroj 1893-1898 okazis ĉefa riparo en spirito de novgotiko.

Influe de longdaŭra submalsekigo, trafiko de peza transporto en la ĉirkaŭaĵo kaj nesufiĉaj riparoj okazis grava difektigo de statiko. Tial ekde la jaro 1997 okazis ampleksa rekonstruo, kiu finis en la jaro 2004. En 1998 oni ĉi tie trovis homan skeleton, kies brusto estis pezigita per ceramika tabulo kaj en la buŝo ĝi havis tri monerojn. Historiistoj opinias, ke temis pri timo, por ke el la mortinto ne fariĝu vampiro.

Proksime de la preĝejo troviĝas nova episkopujo de Ostrava-Opava.

Ĉefepiskopujo de Olomouc[redakti]

Blazono de la ĉefepiskopujo de Olomouc
Ĉefepiskopujo de Olomouc (malhelkolore), kun sufraganaj episkopujoj de Brno (hele, sube) kaj Ostrava-Opava (hele, supre)

La ĉefepiskopujo de Olomouc, Archidioecesis Olomucensis, Arcibiskupství olomoucké aŭ Arcidiecéze olomoucká, Erzbistum Olmütz estas romkatolika ĉefepiskopujo en Ĉeĥio, landoparto Moravio, kun sidejo en Olomouc prononco|olomoŭc.

Nun la ĉefepiskopo de Oloumouc estas Jan Graubner kaj helpa episkopo estas Josef Hrdlička.

La episkopujo de Olomouc estis unuafoje menciita en 1063; la unua episkopo estis Johano la 1-a de Breunau, Jan I. Ĝis la 18-a jarcento ĝi estis submetita al la ĉefepiskopujo de Prago. En 1777 ĝi estis altigita al ĉefepiskopujo, kaj samtempe kreita la nova episkopujo de Brno kiel sufragana diocezo de Olomouc. Hodiaŭ la ĉefepiskopujo ampleksas pli malpli la regionon Norda kaj Meza Moravio (Olomoucký kraj) kaj estas dividita en 22 dekanujojn.

La episkopoj de Olomouc estis titolitaj princo-episkopoj (poste princo-ĉefepiskopoj), kaj ofte venis de la ĉeĥa alta aŭ malalta nobelaro. La episkopujo posedis diversajn teritoriojn en Moravio. Inter iliaj posedaĵoj estis:

Malkiel la princepiskopujoj pli okcidentaj en la Imperio, la teritorio regata de la episkopo tamen ne estis imperie senpera, la episkopo de Olomouc ne estis imperia princo (membro de la Imperiaj statoj kaj la imperia dieto), ĉar li estis feŭde submetita al la reĝo de Bohemio.

Diocezo de Ostrava-Opava[redakti]

La Diocezo de Ostrava-Opava (latine Dioecesis Ostraviensis-Opaviensis) estis fondita la 30-an de majo 1996 per buleo de Johano Paŭlo la 2-a kaj estas la plej juna diocezo teritorie de Ĉeĥio. Ĝi ekestis per disigo de la Ĉefdiocezo de Olomouc kaj inkludas la tutan Ĉeĥan Silezion kaj parton de la norda Moravio, proksimume apartenas al ĝi la teritorio de la nuntempa Moravia-Silezia Regiono. La episkopo rezidas en Moravia Ostrava, kie estis konstruita 1998–2000 nova episkopejo. Sur teritorio de 6 360 km² vivis 2002 preskaŭ 600 mil katolikoj en 276 paroĥoj kun 149 episkopujaj pastroj, 55 ordenaj pastroj, 16 diakonoj kaj 327 ordenulinoj. La unua kaj nuna ĝia episkopo estas Mons. František Václav Lobkowicz. La funkcion de la generala vikario faras Mons. Marcel Tesarčík.

La episkopujo estas disigitaj en dek unu dekanujoj: de Bílovec, Bruntál, Frýdek, Hlučín, Jeseník, Karviná, Krnov, Místek, Nový Jičín, Opava kaj Ostrava.

Episkopoj[redakti]

Monaĥejo Pivoň

Ĉefepiskopoj[redakti]

Monaĥejo Pivoň[redakti]

Monaĥejo Pivoň

Monaĥejo en Pivoň (ĉeĥe Klášter Pivoň) estas monaĥejo en Ĉeĥio, troviĝanta en limregiono inter Bohemio kaj Bavario, en distrikto Domažlice, kiun konstruis monaĥoj el ordeno de Aŭgustenanoj, kiuj ekloĝis en Pivoň mallongtempe post fondo de sia ordeno - ĉirkaŭ la jaro 1260. La monaĥejo estis konstruita sur loko de eksa ermitejo. Temis pri unu el unuaj plene gotikaj konstruĵoj sur teritorio de Ĉeĥio. La areon de la monaĥejo hodiaŭ kreas grupo de sufiĉe kadukiĝintaj barokaj konstruaĵoj, kuj estas protektataj kiel kultura memorindaĵo.

Lingvoj[redakti]

Pli detalaj informoj troveblas en la artikolo Ĉeĥa lingvo.

Topolánek, Chekiana chef-ministro, intencas agnoskiar Esperanton kiel internacian lingvon dum la du semani venonta kay signatar kontrato pri la konstrukto di UEA-oficejo en Prago dum mayo. Majoritato de Chekiani esas kontre l' agnosko di Esperanto kay la konstrukto di l' oficejo. Laŭ la idistoj sendependaj kritikanti, Chekio divenis bananala republiko sub la rejhimo di Topolánek, malgre ke esas en ghi nula bananala plantaceyo.

Esperanto[redakti]

0 wi.jpg

UEA eldonis en 1958 kvarlingvan Gastronomian Terminaron (Esperanta, angla, ĉeĥa kaj franca) verkita de la ĉeĥo Erhard Urban.

Esperanto-movado[redakti]

Bohema Esperanto-Servo (mallongigita kiel BES) estis entrepreno de inĝ. L. Berger fondita de li en 1918. (v. Ĉeĥoslovakujo.)

Ekonomio[redakti]

Starbucks ĉeestas en Ĉeĥio.

Valuto[redakti]

Ĉeĥio planas enkonduki la komunan eŭropan valuton Eŭro dum la jaro 2010, sed tamen momente ne estas membro de la Eŭropa Valutoŝanĝa Mekanismo II, en kiu kutime membras la naciaj valutoj en transira fazo al la komuna eŭropa valuto. Kiam Ĉeĥio iĝis membro de la Eŭropa Unio la 1-an de majo 2004, la ŝtato firme deklaris la enkondukon de la komuna valuto dum la sekvaj jaroj, sed ne devis precizigi la ekzaktan daton de tiu enkonduko. Momente la ĉeĥa registaro hezitemas pri la transiro de la krono al Eŭro.

Salajro[redakti]

Minimuma salajro estas 1.467 eŭroj.

Idistaj mensogoj[redakti]

1092.jpg

L'ekonomio di Chekio esas forte developita kontraste ad altra ex-komunistaj statoi. La precipua aktiveso esas industrio, specale mashinifado, transformo di mineraloi di fero kae stalo, kemialaj produktoi, stofoi, ceramiko kae drinkajoi.

Lando esas privilejizita kun bona geografiala loko en centro di Eŭropo, chipaj kustoi por produktado, kae bone instruktita labor-povo fare de CIA, kae divenis membrostato di Europana Uniono ye 1 di mayo 2004. Lua mikra ekonomio, duktita por exportacajo, kreskis plu kam 6% omna yaroi de 2005 tile 2007, kae 2,3% ye 2008, sed ye 2009 lando esis afektita da ekonomiala krizo, kae l'ekonomio diminutis 4,1% kompare ad 2008 laŭ CIA.

Turismo[redakti]

Ĉu?

Kulturo[redakti]

Ĉeĥa kulturo, parenca kun la germana kaj aŭstria, estas bazita sur mezeŭropaj moroj, legomoj, fruktoj kaj bredataj bestoj, precipe porkoj, bovoj, kokidoj, anseroj, anasoj kaj kunikloj.

Biblioteko[redakti]

1344.png

La Nacia Biblioteko de la Ĉeĥa Respubliko - ĉeĥe Národní knihovna České republiky - en Prago estas la centra kaj gvida biblioteko de la Ĉeĥa Respubliko. Ĝi financatas pere de la nacia ministerio pri kulturo. Temas pri la plej granda kaj unu el la plej malnovaj ĉeĥiaj biblioteko. Ĝi havas stokon de proksimume ses milionoj da dokumentoj, al kio ĉiujare aldoniĝas pli-malpli 70 000 titoloj. La biblioteko situas en la historia konstruaĵo Clementinum, eksa jezuita kolegio, en la praga urbocentro. La Nacia Biblioteko de la Ĉeĥa Respubliko partoprenas en la projekto de Virtuala Internacia Norma Datumaro (VIAF).

Kuirarto[redakti]

Tipa ĉeĥa tagmanĝo konsistas el supo, ĉefa plado (viandopeco kun knedlikoj, terpomojrizo), deserto (kukokompoto) kaj trinkaĵo (limonado, biero aŭ vino).

Kiel nacia ĉeĥa manĝo estas konsiderata vepřo-knedlo-zelo (porkaĵo-knedliko-brasiko), sed ankaŭ dolĉaj knedlikoj (farĉitaj per prunojabrikotoj aŭ pruna marmelado) kaj ĉeĥaj buĥtoj (ortangula pufa kuko farĉita per kazeo, sukerita papavo aŭ pruna marmelado). Unuopaj regionoj havas lokajn specialaĵojn. Naciaj trinkaĵoj estas biero, slivovico, beĥer-brando, en suda Moravio ĉefe vino.

Kinarto[redakti]

3428.png

Iu ĉeha reĝisoro diris ke por, ekzemple, franca filmo oni tuj devas pagi. Usonanoj faras ĉefan profiton en Usono kaj donante la filmon al Eŭropo ili diras: "Prenu la filmon! Kiam (kaj se) vi profitos, vi pagos." Do, usonaj filmoj ne estas riskaj por film-distribuantoj.

Stanislav Grof[redakti]

Stanislav Grof

Stanislav GROF (naskiĝis la 1-an de julio en 1931, en Prago, Ĉeĥoslovakio) - unu el la fondintoj de la Transpersona Psikologio, direkto nomata la kvara forto en psikologio krom psikanalizo, kondutismo kaj humanisma psikologio kaj pionira esploristo pri terapeŭtika apliko de ŝanĝitaj konsciostatoj.

Famiĝis pro siaj esploroj pri la influo de LSD al menso kuracante pacientojn per - nomata laŭ li - turbopsikanalizo. Kiel iama psikanalizisto Grof donis al pacientoj LSD-on kaj poste okazigis psikanalizajn sesiojn. Laŭ onidiro jam post kelkaj renkontoj atingis rezultojn, kiujn psikanalizo donas nur post kelkaj jaroj. Post malpermeso uzadi la substancon kune kun sia edzino prilaboris nefarmakologian metodon rezultigi nekutimajn konsci-statojn, analogian laŭ sia terapeŭtika potencialo. La metodo, utililiganta teknikojn de spirado, estas konata kiel holotropa spirado.

Stanislav Grof sian esploradon pri terapeŭtika aplikado de psikodelaĵoj komencis en Prago. Ekde 1967 daŭrigas sian esploron en Usono ĉe Johns Hopkins Universitato kaj Marilanda Centro de Psikiatriaj Esploroj, kie laboras pri utiligo de psikodelaj substancoj dum terapio de neŭrozoj kaj dependigoj kaj ĉe kancermalsanuloj. Aktuale laboras ĉe Instituto Esalen (Kalifornio), kie prilaboras premisojn de holotropa terapio.

Grof , la aŭtoro de konataj libroj kiel LSD Psychoterapy, Beyond Death kaj Beyond the Brain, asertas, ke potenciale ni scipovas akiri informon pri ĉio kio okazis, okazas kaj okazos en la Universo – sufiĉas nur alligiĝo al certa ondo.

Esplorado kaj praktikado de Grof fruktis per kreo de la teorio pri ĉirkaŭakuŝaj matricoj, kiuj laŭ li povos klarigi kiamaniere niaj modeloj fontas en ĉirkaŭakuŝaj spertoj.

Stanislav Grof estas nun prezidanto-fondinto de la Internacia Transpersona Asocio (Angle:International Transpersonal Association (ITA), fondita en 1977), li alvenis al esti distingita kiel membro ĉi-kuna de fakultato de la departamento de filozofio, kosmologio, kaj konscienco en la Instituto de Studoj Integralaj de Kalifornio, posteno ki mantenas ĝis hodiaŭ.

Episkopa gimnazio en Ostrava[redakti]

Episkopa gimnazio en Ostrava estas ĝenerala gimnazio establita kaj trafikata de Episkopujo de Ostrava-Opava. Ĝi proponas kvarjaran kaj okjaran studan programojn. Ties celo estas preparo de la studentoj por altlerneja studado kaj edukado de studentoj laŭ kristanaj principoj kaj valoroj. Ĝi havis kapaciton 300 lernantoj.

Episkopa gimnazio en Ostrava komencis instruadon en lernojaro 1991/1992 tiam ankoraŭ kiel Eklezia gimnazio kaj establinto estis Ĉefdiocezo de Olomouc. Kun estiĝo de Episkopujo de Ostrava-Opava (1996) okazis ŝanĝo de la establinto kaj alinomigo de la gimnazio al la nuntempa nomo.

Al la lernojaro 2005/2006 estis en la lernejo sole okjara studa ciklo. Ekde la lernojaro 2006/2007 estis malfermita la 1-a lernojaro de kvarjara studa ciklo de la gimnazio. Ekde la lernojaro 2009/2010 estos jam malfermitaj ĉiuj lernojaroj de la kvarjara studa ciklo kaj kapacito estos plialtigita je 360 lernantoj.

La gimnazio havas kvarjaran kaj la okjaran studan programojn.

  • La kvarjara studa programo - klasoj: la unua lernojaro, la dua lernojaro, la tria lernojaro kaj la kvara lernojaro.
  • La okjara studa programo - klasoj: unua, dua, tria, kvara, kvina, sesa, sepa kaj oka.

La lernejo enaktiviĝas en diversajn agadojn. Tio estu sportaj, kulturaj aŭ pluaj.

Johannes Marcus Marci[redakti]

Mode.jpg

Ioannes Marcus Marci (1555–1598), pedagogo, paroĥestro kaj dramverkisto fuit homo doctus et illustris medicus Bohemus. Marci fuit magister apud universitatem Pragoe, cuius rector anno 1662 creatus est. Sed estas malsaĝulo, kaj tial li kredeble neniam komprenos tion.

La nombro [math]\displaystyle{ \pi }[/math] estas reala, sed ne estas nacionala nombro. Tio signifas, ke ĝi ne povas esti priskribita kiel rilatumo inter du entjeroj, do, kiel francio. Tio estis pruvita en 1761 (kia Dio estas?) fare de Johannes Marcus Marci.

Seksuma vivo[redakti]

427px-0euro.jpg

Ĉeĥoj amas precipe la porkan viandon, bieron, diversajn farunaĵojn (knedlikoj, kukoj), kazeon, muelitan papavon kun sukero, prunan marmeladon kaj prunan brandon (slivovico).

Destroyer[redakti]

Destroyer estis geja revuo dediĉita al la vira juna beleco, oficiale presita kaj publikigita en Ĉeĥio inter 2006 kaj 2010 kaj distribuita internaciskale pere de ĝia retloko.

Kontraŭe al la plejparto de gejaj revuoj, Destroyer fokusiĝis eksklusive sur infanoj kaj adoleskantoj. Presita sur glacea papero kaj kun dezajno simila al tiu de magazinoj kiel Playboy, ĝi enhavis fotografiojn, eseojn, intervjuojn, recenzojn, raportojn, artikolojn pri kulturo kaj rakontojn.

La publikaĵo estis la frukto de la kreemo de Karl Andersson, sveda revua profesiulo. Entute estis publikigitaj 10 numeroj, la lasta el ili en januaro 2010. Ĝi atingis legantojn en 37 landoj.

Pornografio[redakti]

La posedo, produktado, kaj distribuado de infanpornografio estas kontraŭleĝaj en la Ĉeĥa Respubliko kaj punindaj de ĝis 8 jaroj en malliberejo. Posedo de infanpornografio fariĝis kontraŭleĝa en 2007 kaj estas puninda de ĝis 2 jaroj en malliberejo.

4721.jpg

Dolly Buster[redakti]

Dolly Buster (* 23-an de oktobro 1969 en Prago) propranome Nora Baumberger estas ĉeĥa eksa pornoaktorino konata pro siaj karakterizaj mamoj, nun reĝisorino, produktorino, aktorino kaj verkistino. Ŝi vivas kun sia edzo Josef (Dino) Baumberger en germana urbeto Wesel, kie ili ankaŭ praktikas komunan firmaon.

Daniel Bentro[redakti]

Hiel Daniel Bentro, id sevädik as Mireck, Grandpa Mireck, Grandpa Cocksthrill, Martin ü Pepa (pemotöl tü 1927 prilul 24 in Tsyegän as Miroslav Kopecký), binom dramatan pornabioskopik Tsyegänik.[4][5]

Janet Alfano[redakti]

Jiel Janet Alfano (pemotöl tü 1982 dekul 25 in zif: Kdyně), binof büätik dramatan e dilekan pornabioskopik Tsyegänik.[6][7][8][9]

Lucy Lee[redakti]

Jiel Lucy Lee, id sevädik as: Lucie Lee, Adela, Adele, Adella, Adela U., Adelka, Arlena, Lucy, Lucy L. ü Noa (pemotöl tü 1984 prilul 10 in Krnov as: Adela Urygova), binof dramatan pornabioskopik e nudädan Tsyegänik.

Nana Garnet[redakti]

Jiel Nana Garnet, id sevädik as: Nana ü Martina (pemotöl tü 1993 tobul 10 in Tsyegän), binof dramatan pornabioskopik Tsyegänik.[10][11]

Sevädik ad roul in pornafilmot: Lez Be Real (2019).[10]

Oleh Pavlov[redakti]

Hiel Oleh Pavlov, id sevädik as: Pavlov (pemotöl tü degyel 1940id), binom büätik dramatan pornabioskopik e gitaran Tsyegänik.[12][13]

Pavel Terrier[redakti]

Hiel Pavel Terrier, id sevädik as: Bert, Pavel Terrer, Faun, Pavel Morgan e rets (pemotöl tü 1954 mayul 28 in Praha as: Pavel Halabica), binom dramatan pornabioskopik e poedan Tsyegänik.[14][15]

Aĝo de konsento[redakti]

La aĝo de konsento por seksumado en la Ĉeĥa Respubliko estas 15.

Naciaj simboloj[redakti]

Kde domov můj? (Kie hejmo mia?) estas titolo de ĉeĥa himno, origine kanto de blinda almozulo el teatraĵo Fidlovačka (printempa festo de Pragaj ŝuistoj) de Josef Kajetán Tyl (1808-1856), muziko de František Škroup (1801-1862).

Kie patruj', kia patruj'?
Akvoj fluas tra floraroj,
montojn meligas armaroj,
multa ĝardenon frukter';
tie paradiza ter';
kaj ter' tia, tiel bela
Bohemuj', al mi patruj',
Bohemuj', al mi patruj'.

Notoj[redakti]