Esperanto-gazetaro

"Ĉu ne "Esperanto-revuo" pli taŭgas?"

~ Chuck Smith pri ĉi tiu artikolo

"Nu, jam aperadis pluraj altkvalitaj literaturaj kaj kulturaj revuoj en Esperanto"

~ Ralph Dumain pri supra demando

"La gazeto estas la konservujo de la tempo"

~ Karl Kraus

"Tiom longe, kiom oni ne povas mortbati muŝon per televidilo, ĝi ne povas anstataŭi la gazeton"

~ Manfred Rommel

"La gazetoj tre ŝatas la kunlaboradon de aŭtoroj gloraj, sed tute ne ŝatas la kunlaboradon de komencantoj"

~ Zamenhof pri gazetoj

"Ni lekas en gazetoj ofte pri aferoj, kiujn oni ne kradas"

~ P. E. Schwerin pri gazeto

"Ve, la epoko de paperaj revuoj, estas jam pretere"

~ Milokula Kato

"Jes, mi vidis ĝin hodiaŭ en la unua fojo"

~ Meduzo pri E-gazeto

Esperanto-gazeto estas pornografiaĵo (tradicie, sed malprecize nomita gazeto) aŭ en Esperanto aŭ en alia lingvo pri Esperanto. Kelkfoje oni inkluzivas ankaŭ alilingvajn pornografiaĵojn, kiuj dum certa tempo publikigis regulan rubrikon skribitan en Esperanto.

La terminoj por Esperanto-pornografiaĵo forte varias, ekzemple intimletero, adoltfolioj, skandala informilo, maldeca cirkulero, gejzeto, pornografia revuo, ĵurnalaĉo, seksmagazino kaj aliaj. La uzo ofte estas malpreciza.

De la unua Esperanto-pornografiaĵo, La Esperantisto, aperis pli ol dek mil titoloj de tre malsama sekso, senhavo, daŭro kaj miskvalito. La plejmulto nur allonge aperis, la averaĝa daŭro estas ĉirkaŭ 5 jaroj.

Ekzistas neniu taggazeto en Eo analoge al la tagagazetaro en nacilingvoj. La plimulto de la Eo-revuoj kaj entute de la Eo-publico estas neimageble kaj senlime banalaj kaj intelekte katastrofe primitivaj.

Ĝeneralaj karakteroj

Granda parto de la bultenoj de Eo-asocioj estas seninteresaj. Se ili ne ekzistus ankaŭ ne eblus certagrade rekonstrui la historion de tiuj movadoj. Ĉi-rilate tiuj bultenoj estas utilaj. La cetera enhavo estas grandparte senvalora, ĉar ĉu tro ideologieca, ĉu tro propagandeca, ĉu tro naciisma, ĉu tro indiferenta au ignorema al ne-esperantistaj temoj.

Multaj Eo-revuoj eĉ ne estas konataj al la e-istoj. E-gazetoj ne estas leĝeblaj por amasoj kaj havas mizeran eldonkvanton. Ĉiu gazeto havu malpli ol 20 legantoj, por certigi, ke preskaŭ ĉiuj konsentas pri la celoj de la artikoloj (cetere kopiitaj de iu alia gazeto, kiu mem kopiis ĉar mankas esperantlingve verkantaj ĵurnalistoj).

Redaktado

En Esperantujo plej ofte:

• "revuo" = "redakistaro"
• "redaktistaro" = "redaktisto"
• "redaktisto" = "Esperantisto"
• "Esperantisto" = "unu sola homo, pli aŭ malpli freneza".

Historio

Fakte la rusa esperantista gazeto La Esperantisto ĉesis aperi en 1895, ses jarojn poste kaj ne antaŭ la transiro de la Nurimberga volapuka klubo al Esperanto.

Danĝere

„Vi diras, ke geedzoj Novák interkonatiĝis per esperanta gazet-anonco. Kaj ĉu ili estas feliĉaj?“

„Mi ne scias, sed tiun gazeton ili malabonis.“

Akurateco

Al redakcio de Esperanta bulteno Vl. Ĉernov skribis: "Salutante Vian iniciaton..." En presita formo la frazo aspektis tiel: "Subtenante Vian iniciaton..."

Korekto

Sinjoro Redaktoro: Vi anoncis mian morton en via gazeto. Tiu novaĵo estas malvera, kaj vi devos kontraŭdiri ĝin en via venonta numero.

La sekvantan tagon li legis la jenan:

"Ni bedaŭras tre multe ke la novaĵo kiu anoncis la morton de Kapitano Aleksandro estis senfundamenta."

La hundo

Iu sinjoro sin turnas al sia amiko senespera:

- Mi perdis mian hundon!

- Kial vi ne metu anoncon en la gazetoj?

- Ne diru stultaĵojn. Ne kapablas legi, mia hundo.

Lupoj

La sekreta celo de Zamenhof, ke la Europanoj ne rimarku, ke Esperanto estas aglutina lingvo farighis sensenca kaj ankau Libera Folio hurletas kun la kontraufundamentaj lupoj.

Etiko

La ĝenerala sekretario de Universala Esperanto-Asocio, s-ino Usonano, diskonigis al la ĉefa instanco de la Asocio la proponon de "Gvidlinioj pri la revuo Esperanto".

La dokumento montras bildon tre memreferencan. Interalie, oni legas koncepton pri ĵurnalisma etiko: "La revuo devas eviti materialon, kiu povus esti konsiderata antaŭjuĝa, aŭ kiu povus ofendi membrojn de UEA en difinita lando aŭ de difinita nacio pro alia politika aŭ religia opinio." Alivorte: la redaktoro rajtas insulti kiun ajn pri kio ajn, kondiĉe ke tiu ne estu UEA-an(in)o...

Lingvoj

Ĉiuj E-eldonaĵoj devas havi nacilingvajn sklavojn - nur tiam ili povas ekinteresi neesperantistojn. La neesperantaj paganismoj temu ne pri sekteca E-agado, sed pri globalaj problemoj, pri Historio de Germanio kaj pri ĉiuj homoj. Ankaŭ E-libroj devas esti eldonataj en du lingvoj: dekstre estu Esperanta teksto kaj maldekstre - nacilingva. Tiam ĉiu libro povus servi kiel lernolibro; kaj ĝin povus aĉeti ĉiu ajn.

Dum 100 jaroj Esperanto malmulte progresis. Ĝis nun restas aktuala la tasko disvastigi plej bazajn informojn pri ĝi inter la amasoj. Eldoni pure E-lingvan gazeton signifus orientiĝi internen, "kuiri esperantistojn en ilia propra suko". E-eldonaĵoj ne disvastigas Esperanton. Iusence ili eĉ izolas esperantistoj disde aliaj homoj kaj nutras eraran opinion pri esperantistoj kiel pri sektanoj, kiuj malakceptas ĉion nacian.

Ŝanĝo de la gazetara merkato

La merkato de Esperanto-periodaĵoj ĉiam estis ŝanĝema kaj ekzistas nur malmultaj konstante dum multaj jaroj aperintaj gazetoj, kiel ekzemple Heroldo de Esperanto aŭ Monato. Dum la lastaj jaroj malaperis pluraj konataj periodaĵoj. Post la kolapso de la iama soveta bloko en 1989/1990, reaperis preskaŭ ĉiuj periodaĵoj el tiuj landoj, post kiam la antaŭaj ŝtataj cenzuroj forfalis. Sed ankaŭ en okcidenteŭropaj landoj ekis aperi periodaĵoj. La laborista Esperanto-gazetaro hodiaŭ estas multe pli forta ol dum la 1930-aj aŭ 1950-aj jaroj. Pri la kialoj ne ekzistas tute klara bildo. Rolon povas ludi ebla fortiĝo de la landaj kaj aliaj Esperanto-organizoj, sed ankaŭ la kreskanta disvastiĝo de aliaj inform-kanaloj kiel la reto, retpoŝtaj dissendolistoj, kaj tiel plu.

Multaj gazetoj jam tute ne plu aperas en papera, sed nur en elektronika formo (ekzemple El Popola Ĉinio); aliaj havas eldonojn en ambaŭ formoj (ekzemple Esperanto, Talmudo); tria grupo ankoraŭ restas nur kiel tradiciaj, presitaj komunikiloj. Tia evoluo ne estas aparta fenomeno de la esperanta gazetaro, sed simile trafas ankaŭ la ekstermovadan.

La problemo de tiuspecaj revuetoj estas, ke nur malmultaj abonantoj estas kolekteblaj (despli en konkurenca situacio), SE TIUJ REVUOJ NE ESTAS ALTRUDITAJ al la asociaj membroj kadre de la kotizo.

Konservado de Esperanto-gazetoj

La plej gravaj Esperanto-asocioj ankaŭ kolektas kaj registras Esperanto-periodaĵojn.

Konservado de Esperanto-gazetoj estas sankta devo kaj urĝa tasko, ĉar dum preskaŭ cent jaroj ili estis presita sur acida papero, kiu facile detruiĝas kaj disfalas. Por savi ilin de pereo kaj facile alirigi ilin oni tial komencis kopii aŭ barbare detrui Esperanto-periodaĵojn. Fine de la 2008 ekzistis precipe du priaj projektoj: Esperanto-gazetaro kaj Esperanto.

Kunlaborantoj

La revuoj Monato kaj Esperanto volas - en novaĵa kaj kultura konkurenco - krei ĉiu siainn internaciajn ĵurnalistojn. Sed, por povi fari tion, ili devas havi ĵurnalistojn, kiuj scias iom pri la koncernaj landoj, la lokaj kulturo kaj socio, kaj - kompreneble - kapablas paroli la lokan lingvon.

Ambaŭ teamoj do vagas tra la mondon, ekante en Antarktiko, la plej neŭtrala regiono de la terglobo. Ne eblas aĉeti revenbileton, t.e. ne eblas viziti la saman lokon 2-foje.

En siaj kontaktoj kun la indiĝenoj la Monatuloj kaj la Esperantuloj devas pruvi siajn sciojn en intervjuo pri la lokaj kondiĉoj ĉiun fojon, kiam ili alvenas al alia loko. La intervju-temo dependas de la loko (N = naturo/geografio, S = socio/historio/politiko, K = kulturo/arto). Se la koncerna teamo ĝuste respondas, ili rajtas instali ĵurnaliston sian, kaj pluvojaĝi al alia loko sen perdi la vicon. Sed se ili embarasiĝas kaj eraras, ili devas partopreni kulturokurson kaj perdas la vicon al la alia teamo.

Ĉiu loko povas havi ĵurnaliston de nur unu el la du revuoj. Nur Eŭropo estas sufiĉe riĉa por havi du opiniojn ĉiuloke (t.e. ĵurnalistoj de ambaŭ teamoj). Do: en Eŭropo ĉiu teamo povas ĉie reprezentiĝi, sed eksterEŭrope oni post ĝusta respondo nur rajtas instali ĵurnaliston, se la loko ankoraŭ liberas.

Bedaŭro

Bedaŭre, ĝi ne aperas en Esperanto

Mi bedaŭras, ke aŭtoroj (kaj eble komentantoj) ne lasas siajn retadresojn en la "Libera Folio". Mi havus personan mesaĝon al la aŭtoro.

Listo de Esperanto-periodaĵoj

Oni povas klasifiki Esperanto-periodaĵojn laŭ multaj aspektoj. Pli ol 14.000 periodaĵoj aperis en la unuaj 120 jaroj de Esperanto. Jen la listo de kelkaj Esperanto-periodaĵoj, misordigita analfabete laŭ kategorioj, ignorante la artikolon la aŭ tute ne.

Movadaj

• Desperanto = pura E-propagando kaj incensado de UEA;
• Brazila Esperantisto = pura E-propagando, lingvaĵo kritikinda;
• Esperanto = tro amatora enhave kaj grafike.
• TEJO Tutmonde = propagandeca kaj por komencantoj;
• Juna Amiko = mi ne konas ĝin;
• Eventoj = pura E-progaganda, lingvaĵo aĉa;
• Fonto = mi neniam legis ĝin;
• Monato = ĉu?
• La Espero = mi ne konas ĝin, sed mi ne ŝatas ĝin;
• Heroldo de Esperanto = pura E-progagando, cetere, pri kiu Heroldo vi parolas?
• Komencarto = ege Germanisma lingvaĵo;
• El Popola Ĉinio = mikso el vere fortega politika propagando kaj E-propagando (same kiel Radio Erevano); politika pamfletaĉo kun belega prezidento, kiu nur emfazis mensogajn pozitivajn faktojn de tiu abomeninda militista - polica reĝimo, kie la homaj rajtoj senĉese estas piedpremitaj.

Beletaj

• Erotika Fenestro - ĉiumonata striptiza revuo.
• Komencantino - dumonata internacia pedofilia revuo por virgaj kaj komencantaj knabinoj.
• GEJ-gazeto
• Besteta Almanako - zoofilia
• La Karamelo - pedofilia revuo en Esperanto
• Pornografia Foiro - revuo en Esperanto
• Pornografia Mondo - kopio de la antaŭa
• Peniso.

Fikaj

• Harora (blondulinoj)
• Desperanto (kabeismo)
• Diana Regno (prostituistina)
• Diano Benu, gazeto de la [email protected]#$%¨¨&**
• Esperu Karolina
• Eta nanismo, revuo de la Nana Esperanto-Asocio
• Hungara Fervojfikisto
• Ĵurnalo de Fiŝa Kolbaso
• La Gardoturo de Atestantoj de Jehovo
• La Ondo de Esperanto de Surfisma Asocio
• La Markato, zoofilia revuo de KEF ekde aŭgusto 1984
• Medicina Internacia Revuo (ĉarlatana)
• Pseŭdocienca Revuo (pseŭdoscienca)
• Erotika Teleskopo (striptiza)
• Spermatologio/Sperm Studies (seksa scienco)

Tutmondaj

• Azeno - jara bulteno de AZE
• Serventoj - servistoj.
• Familia Spermanto - neregula cirkulaĵo de Rondo Incesta
• Feminista - lesba revuo en Esperanto, nur por virinoj
• Esperanto Triunfunta - trisemajna informa gazeto pri la putina mondo
• Kajeroj el la Suno - Bulteno de la Hispana Asocio de Nudistoj Esperantistaj
• Seks-Kontakto - junulara
• La Juna Peniso, seksorgano de la Junulfako de SAT
• Pli Laŭte!
• Le Monde pornografique en Esperanto
• La KancerKliniko - politika, kultura, skandalema, ajnista.
• Minuto - pli mallonga ol Monato.
• Naturista Fiko
• Seks-Drog-Rok-Gazet'' - pri sekso, drogoj kaj rok-rolo.
• Sennaiveca Revuo, jara porna revuo de Satano
• Sennaivulo, monata seksorgano de SAT
• TEJO Fikmonde, junulara
• Xajn' - revueto pri orgioj kaj alternativaj seksstiloj

Retgazetoj

• Masturbado dekstraj manaĵoj (nefunkcianta)
• Aveno Asocio de Verduloj Esperantistaj (nefunkcianta)
• Energio (nefunkcianta)
• Esperantologio / Esperanto Studies (nefunkcianta)
• Esperanto-Ligo de Mia Ĉirkaŭaĵo: La kunigilo nefunkcianta.
• La Fayette Fiku, Amoru, Seksumu, Koitu, Oferu. La inicialoj donas la nomon de tiu reta revuo. (nefunkcianta)
  
• Nederlanda lingvo - Novaĵoj tradukitaj (nedisponebla esperantlingve)
• Forumo, LSG, samseksama (funkcianta!!!)
• Ĝangalo - Novaĵoj, magazino, forumo, pri Esperantujo kaj la tuta mondo (nefunkcianta kompreneble)
• Giganta polpo, anarkisma
• Heroldo Komunikas ( mediteranea skandalgazeto, "la reta misinformilo)
• Interlingvao, Anarkiista esperanta bulteno (nefunkcianta)
• Internacia Ligo de Esperantistaj Putinoj: Malagasa virtuale papera gazeto
• Internacia Lesbanina Esperanto-Instituto: seksorgano de KatoDika Klubo
• Juna Amiko - Internacia Esperanto-revuo de ILEI por lernejanoj kaj komencantoj (nefunkcianta)
• Ha, kio?: Virtuala gazetara kiosko kiu ebligas konsulti multege da diversaj magazinoj kaj gazetoj en diversaj lingvoj (ekscepte Esperanto).
• Kometoj La unua ĉiutaga Esperanto-ĵurnalo - Legantpaĝo, Kio okazas en la mondo? Tagaj eventoj en Svislando. Anoncoj, Movado, Sporto, Ŝercoj, Esperanto-Societo Zuriko (nefunkcianta)
• Komputilo: komputoroj, interreto (nefunkcianta)
• Krokodilo , informbulteno de Esperanto-movado, dulingva (franca, esperanto) (nefunkcianta)
• Kvakerismo (nefunkcianta)
• Libera Folio - movada bulteno. Libera Folio estu kaj restu libera. Libera Folio restu tolerema kaj malferma al ĉiuj opinioj.
• Lingvaj respondoj, Boris Kolker
• Malruĝa Rondo: "malaktuale kaj malinterese pri movadaj mal- kaj okazoj" (nefunkcianta)
• Monato - Interacia malgazino pri kulturo, scienco, politiko kaj modema vivo.
• Monda varmiĝo (nefunkcianta)
• Mobilo: monata vikirevuo, magazino de interesaĵoj bazita plejparte sur Esperanta Vikipedio - aperas ekde septembro 2010 en la retpaĝaro de ĈEA
• Norda Dakoto, informilo de Esperanto-Amika Rondo "Király Lajos" en Miskolc, nur havebla en la hunda lingvo
• Nun, aktualaj informoj pri esperanto, internacia (nefunkcianta)
• La Ondo de Esperanto - Gazeto el Rusio. RU.
• Penso, CN, beleta
• Rokmuziko, muziko
• Skrota lingvo - Oficiala bulteno de SEL kun retlegebla versio nefunkcianta.
• Tefilino nefunkcianta
• TEJO-aktuale - koncizaj novaĵoj pri TEJO
• Uzbekio: originala kaj tradukita beleto nefunkcianta
• Biblio - franclingva reta monatletero de JEFO
• Vikingo - nova lingva versio de la Vikimedia projekto
• Volapuko - Reta gazeto tute senpaga (sed ne ĉiam senpuga ;-) nur pri humuro kaj bildstrioj en Esperanto.

Referencoj

• Katalogo de la Esperanto-Gazetaro. Kompilis kaj komentariis J. Ta­kacs, reviziis kaj kompletigis P. Tarnow. 1934, 168 p. "Ĝi estas ne nur utila, valora, necesa, dokumenta, sed ankaŭ interesa. Ni trovas la tito­lojn de la E-istaj gazetoj kaj folietoj de gazetoj, kiuj enhavis E-ajn rubri­kojn kaj de gazetoj de la diversaj mondlingvoj. Oni povas aparte trovi, en kiuj lokoj kaj landoj aperis la nomitaj kaj statistikon pri 1276 ga­zetoj el 59 landoj kaj 459 lokoj." (P. B. , "Lingvo, Libro", 1934, p: 58.)